Intellekt testi- insondagi aqliy qobiliyatlarni boshqalarning aqliy
qobiliyati bilan
solishtirish yo‘li orqali aniqlanadi. Intellekt bu inson va
hayvonlarni yangi muhitga
moslashishi hisoblanadi. V.Shterni, J.Piaje, D.Veksler va boshqa avtorlar ham ntellektni
insonlarni yangi hayotiy sharoitlarga moslashashtiruvchi umumiy qobiliyat sifatida
qarashgan. Ular o‘z tadqiqotlarida amerikalik minglab maktab o‘quvchilarini logityud
metodi orqali tadqiq etishgan. Tadqiqot jarayonida , dastlab ularni IQ (intellekt
koefitsenti) aniqlab olindi. O‘quvchilarni IQ koeffitsentiga qarab gruhlarga ajratildilar va
30, 40 , 50,60 yil oralig‘ida kuzatishgan. Yillar davomida intellekt koeffitsenti yuqori
bo‘lgan sinaluvchilar hayotda, faoliyatda yuqori ko‘rsatkichlarni ko‘rsatishgan. IQ
koeffitsenti pastroq bo‘lgan sinaluvchilar ulardan farqli o‘laroq 30 marta kam yutuqlarga
erishishgan.
Intellektni go‘yo qolipga
solingan, buyuk kashfiyotlarni
yaratmaydigan moslashuvchi qobiliyat sifatida ko‘ramiz.
Intellektga faqat qaytarish xosdir. Psixologlarning fikricha
bu g‘oya noto‘ridir . Sababi evolyusion rivojlanish
nazariyasida insoniyatning antropogenez rivojlanishning
asosiy omilini intellektining rivojlanishidadir deb aytib
o‘tilgan. Olovni o‘zlashtirish va
qurollar yasash bunga
misol bo‘la oladi.
Ma’lumki, ba’zi insonlar aniq fanlar yuzasidan ba’zi insonlar
gumanitar fanlar yuzasidan qobiliyatga ega bo‘lishadi. Yana
yuqori darajadagi talantga ega bo‘lagan rassomning oddiy
matematik misollar oldida esankirab qolishini va
ajoyib
matematikni ozroq badiiy qobiliyatga ega bo‘lishini
kuzatganmiz. Bunday insonlarni aqilli deb aytishimiz
mumkinmi. Spirmenning fikricha, insonlarda umumiy
intellekt mavjud. Uning fikricha insonlarni bir-biridan
ajratib turuvchi o‘ziga xos qobiliyatlari bor.Spirmen faktorli
analiz, statistik protsedurani ishlab chiqdi.
Psixologlarning fikricha bu g‘oya
noto‘ridir . Sababi evolyusion
rivojlanish nazariyasida
insoniyatning antropogenez
rivojlanishning asosiy omilini
intellektining rivojlanishidadir deb
aytib o‘tilgan. Olovni o‘zlashtirish
va
qurollar yasash bunga misol
bo‘la oladi.
