110
oshirildi. Bunda gap avvalo faoliyatning mazkur turiga litsenziya (ruxsatnoma)
berish, auditorlik tashkilotlarini tashkil qilish va auditorlarni sertifikatlashtirish
haqida boradi. 1994-1995 yillarda auditor va auditorlik tashkilotlari ishlari yuqori
sifat mezonlarida tashkil qilindi, auditorlik tekshiruvidan so’ng tashkilotlarning
soliq va boshqa to’lovlarning o’z vaqtida va qoidalar bo’yicha,
byudjet va
byudjetdan tashqari fondlar bo’yicha amalga oshirilishi kafolatlangan.
1997 yilda auditda nisbatan pasayish kuzatildi, bu esa majburiy audit
ob’ektlari o’rtasida qonun chiqarish tashabbusining qisqarishi bilan bog’liq. So’ngi
yillarda shunday holat kuzatildiki, iqtisodda axborot aniqliligi va ishonchliligining
o’sishini talab qiluvchi xo’jalik ishlari qiyinlashdi.
Shuning uchun aynan mustaqil auditga alohida korxonalarning moliyaviy
hisobotlari haqidagi ishonchli fikrlarini bildirish va olish vazifalari topshirildi.
1992 yil fevralda Kievda auditorlar yig’ilishida auditorlik
faoliyatini amalga
oshiruvchi birlashgan jamiyati Ustavi – Ukraina auditorlar ittifoqi tuzildi (UAI).
UAIning maqsadi auditorlik faoliyatini rivojlantirishga ko’maklashish, qonuniy
huquq va manfaatlarini himoya qilish uchun auditorlar birlashishini kuchaytirish
deb e’tirof etilgan.
Mamlakatda
auditorlik
ishini
unifikatsiyalash,
mukammallashtirish,
rivojlanishiga yordam berish maqsadida alohida mustaqil organ – Ukraina
auditorlar palatasi (UAP) tuzildi. UAP ning asosiy
vazifasi davlatda audit
rivojlanishiga ko’maklashish, Ukrainadagi auditorlik faoliyatiga tegishli muhim
masalalarni yagona metodologik asosda hal etish bo’lgan.
1999 yil 1- yanvarda Ukrainada amaldagi doimiy Milliy audit me’yori
(MAM) qabul qilinib, ungacha 1995-1996 yillarda vaqtinchalik audit me’yorlari
qabul qilingan.
1997 yil martidan audit masalalariga bag’ishlangan “Ukraina buxgalter va
auditi axborotnomasi” rasmiy jurnali chop etilmoqda. U Ukraina auditorlar ittifoqi
va Ukraina
professional buxgalterlari, auditorlari federatsiyasi tomonidan nashr
qilinmoqda. Jurnal professional tayyorgarlikdan o’tgan mutaxassislar va
professionallikka intilganlar uchun mo’ljallangan.
111
Auditorlar MHXSni joriy qilishda katta rol o’ynaydi. Ukraina auditorlar
palatasi bu davr mobaynida MHXSni rivojlantirishga amaliy yordam qilib kelgan.
MHXS bo’yicha har yillik sifatni oshirish bo’yicha auditorlar majburiy ta’limini
olib borgan va olib bormoqda. Milliy sifatda Xalqaro
audit standartlarini qabul
qilish shubhasiz palataning tarixiy qarori bo’ldi. XAS ni ukrain tiliga tarjima qilish
bo’yicha katta ishlar olib borildi. Shuningdek, Ukraina auditorlar palatasi
standartlarni joriy qilish bo’yicha metodik takliflar, auditorlik
xizmati sifatining
nazoratini amalga oshirish, ish hujjatlarini joriy qilish va boshqalarni ko’rib
chiqadi.
2006 yil oktyabrda “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Ukraina qonuniga
o’zgartirish kiritildi. Bu Ukrainada mustaqil auditning rivojlanishi va auditorlik
faoliyati ustidan jamoaviy nazorat va boshqaruvni
shakllantirishda muhim davr
bo’ldi.
Bug’alteriya hisobi va audit islohoti faqatgina adabiyotlar tarjimasini
yaratishda turtki bo’lib qolmasdan, buxgalteriya hisobi va audit bo’yicha
soddalashtirilgan milliy adabiyotlarni etarlicha miqdorda shakllantirdi.
