|
Amaliy mashg‘lot
|
| Sana | 23.09.2024 | | Hajmi | 19,32 Kb. | | #272117 |
Bog'liq 1-Amaliy mashgulot
Amaliy mashg‘lot
1-mavzu: Bo‘linish belgilari. Qoldiqli bo‘lish. Tub va murakkab sonlar. EKUB va EKUK. Arifmetikaning asosiy teoremasi. Natural sonlarning kanonik yoyilmasi.
Bo‘linish belgilari.
2 ga bo‘linish belgisi.
3 ga bo‘linish belgisi.
4 ga bo‘linish belgisi.
5 ga bo‘linish belgisi.
6 ga bo‘linish belgisi.
7 ga bo‘linish belgisi.
8 ga bo‘linish belgisi.
9 ga bo‘linish belgisi.
10 ga bo‘linish belgisi.
11 ga bo‘linish belgisi.
12 ga bo‘linish belgisi.
13 ga bo'linish alomati - sonning oxiridagi raqamini 4ga ko`paytiramiz oxiridan oldingi raqamlardan tuzilgan songa natijani qo`shamiz chiqgan natija 13ga bo`linsa berilgan son 13ga bo`linadi. Masalan: soni 16042 13ga qoldiqsiz bo'linadi ya`ni 1604 +2*4=1604+8= 1612=13*124
16 bo'linish alomati - Agar natural son oxirgi 4 ta raqami 0000 bo‘lsa yoki 16 ga bo'linsa, berilgan son 16ga bo'linadi.
17 ga bo'linish alomati - Sonning oxirgi raqami 5 ga ko'paytiramiz va oldindagi raqamlardan ayiramiz. Masalan:1003= 100-(5×3)= 85÷17=5
19 ga boʻlinish qoidasi — sonning oxirgi raqamini 2 ga ko‘paytirib oldindagi songa qo'shamiz. Masalan: 1691= 169 + (1×2) = 171 = 17 + (2×1) = 19:19= 1
23 ga bo'linish alomati - Berilgan sonning oxiridagi sonni 7 ga ko'paytiramiz va oldindagi songa qo'shamiz. Masalan:52952+(9×7)=11+(5×7)=46÷23=2
25 ga boʻlinish alomati — sonning oxirgi ikki raqami 25ga bo'linishi kerak. Masalan: 1350 sonidagi 50 soni 25 ga bo‘linadi.50:25=2.
27 ga bo‘linish belgisi.
32 ga bo'linish alomati — sonning oxirgi beshta raqami 32 ga bo'linishi kerak. masalan 306016 sonidagi 06016 soni 32 ga bo'linadi. 6016:32=188.
Murakkab (kompazitsion) sonlarning bo‘linish belgilari.
Tub sonlarning bo‘linish belgilari.
1 tub sonmi.
Nima uchun 2 yagona juft tub son.
Manfiy tub sonlar mavjudmi.
Raqamni nima tub songa aylantiradi.
0 va 1 tub nima uchun tub son emas.
Berilgan sonning tub son ekanligi qanday tekshiriladi.
Qoldiqli bo‘lish.
a=b·n+r. Bunda a - bo'linuvchi, b - bo'luvchi, n - bo'linma, r - qoldiq. qoldiq + ishorada va bo'luvchidan kichik bo'lishi kerak! (01-misol. = 100000001 tenglikni qanoatlantiradigan musbat butun sonlardan tuzilgan (a, 𝑛) sonlar juftligi nechta
2-misol. Shunday n natural sonni topingki u ozigacha bo`lgan toq sonlar yig`indisidan 50 marta kichik bo`lsin.
3-misol. Agar n natural son 3 ga karrali bo`lmasa u holda sonni uchga karrali bo`lishini isbotlang.
4-misol. tenglamani butun sonlarda yeching.
5-misol. Ixtiyoriy tub sonni 30 ga bo`lganda qoldiq tub son yoki bir bo`lishini isbotlang.
6-misol. Agar 3x+7y 19 bo`linsa u holda 43x+75y ham 19 ga bo`linishini isbotlang.
7-misol. tenglik bajaruvchi natural sonladan a yoki b yoki c dan biri doim 5 ga bo`linishini isbotlang.
EKUB va EKUK. Arifmetikaning asosiy teoremasi. Natural sonlarning kanonik yoyilmasi.
1-Teorema: Har qanday murakkab son tub sonlar ko’paytmasiga yoyiladi va agar ko’paytuvchilarning yozilish tartibi nazarga olinmasa, bu yoyilma yagonadir.
Sherzodning basketbol jamoasida 32ta hujumchi va 80 ta himoyachi bor. Sherzod barcha oʻyinchilarni jamoalarga joylashi kerak va har bir jamoada bir xil miqdorda hujumchi va himoyachilar boʻlishi kerak. Agar Sherzod jamoalarning eng katta sonini tuzsa, har bir jamoada nechtadan himoyachi boʻladi?
2-masala. Bir bola bilyard sharchalarini 9 tadan guruhga ajratsa 5 ta, 12 tadan to‘plarga ajratsa 8 ta, 14 tadan ajratganda 10 ta sharcha yetmayapti. Bolada kamida nechta shar mavjud. Birdan mingacha bo‘lgan sonlar orasida 3, 7 va 11 ga bo‘linmaydigan sonlar nechta.
3-masala. ni ga bo‘lgandagi qoldiqni toping.
4-masala. 200 sonining natural bo‘luvchilar sonni toping
5-masala. 170 sonining tub bo‘luvchilar sonni toping
6-masala. 300 sonining tub bo‘lmagan bo‘luvchilar sonni toping.
7-masala. 48 sonining natural bo‘luvchilar yig‘indisini toping.
|
| |
