|
Analog imslar. Barqaror tok generatori (btg) sxemasi Darlington juftligi. Uilson tok kо‘zgulari sxemasi
|
| bet | 2/4 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 221,92 Kb. | | #117362 |
Bog'liq 3-mustaqil ishi I1 tokning о‘zgarmasligi barqarorlashgan kuchlanish manbai YEM1 dan foydalanish hisobiga erishiladi. Natijada I2 tokning zanjir parametrlari YEM2 va RYU ga bog‘liqligi yо‘qotiladi.
Lekin bunday BTGda I2 tokning temperatura bо‘yicha barqarorligi ta’minlanmaydi, chunki baza toki IB2 temperatura о‘zgarishlariga juda bog‘liq.
I2 tokning temperatura bо‘yicha barqarorligini ta’minlash uchun murakkabroq sxemalardan foydalaniladi.
Barqaror tok generatori
Barqaror tok generatori yoki manbai (BTG) katta nominalga ega bо‘lgan rezistorning elektron ekvivalenti hisoblanadi. BTG qarshiligi RYU yuklamaga ketma – ket ulangan maksimal bо‘lishi mumkin bо‘lgan qarshilikdan ancha katta bо‘lishi kerak. Bu vaqtda BTG yuklamadan kattaligi uning qarshiligi va boshqa ta’sirlarga bog‘liq bо‘lmagan tok oqib о‘tishini ta’minlaydi. Ma’lumki, qarshiligi birlik MOm ga teng bо‘lgan rezistorlarni integral sxema kо‘rinishida yasash mumkin emas.
8.6 a - rasmda BTG prinsipial sxemasi keltirilgan.
a) b)
8.6 – rasm.
Bu yerda YU elementi nochiziqli yuklama, YE1 – barqarorlangan kuchlanish manbaini bildiradi. Rezistor R0, hamda diod ulanish sxemasidagi VT1 tranzistor VT2 tranzistor sokinlik rejimini ta’minlash va barqarorlash uchun hizmat qiladi.
VT2 uchun ishchi nuqta uning chiqish xarakteristikasining pologoy qismida joylashadi (UB sxemadagi BT chiqish xarakteristikasi rasmiga qarang). UB ulanish sxemasida tranzistor juda katta chiqish differensial qarshiligiga ega bо‘ladi (birlik MOm gacha). Ulanish sxemasiga kо‘ra ikkala tranzistorning ham baza – emitter kuchlanishlari UBE bir xil bо‘ladi. IB2 toki IE2 tokidan yuz martaga kichik. Shu sababli, bu tokni hisobga olmasak, IE1 IE2 ga teng bо‘ladi, demak I2= I1. Natijada I2 chiqish toki I1 tokni aks ettiradi. I2 toki deyarli VT2 tranzistor kollektor о‘tishidagi kuchlanishga bog‘liq bо‘lmaganligi sababli, YE2 kuchlanish yoki yuklamadagi qarshilik qiymatlari о‘zgarsa ham bu tok qiymati deyarli о‘zgarmas qoladi.
Kirish toki I1 ni о‘zgartirib, chiqish toki I2 ni boshqarish mumkin. Buning uchun tranzistorlarning emitter zanjirlariga R1 va R2 rezistorlar ulanadi. Bunday qurilma aktiv tok transformatori deb ataladi (8.6 b - rasm). 8.6 b – rasmdan quyidagi tengsizlik kelib chiqadi:
U1 IE1R1U2 IE2R2 Agar R1 va R2 qarshiliklar nominallari bilan farq qilsalar, u holda I2 tok I1 tokni yoki “kattalashgan” yoki “kichraygan” masshtabda “aks ettirishi” mumkin.
8.5. О‘zgarmas kuchlanish sathini siljitish qurilmasi
Integral kuchaytirgichlar bevosita bog‘langan bosqich sxemalari kо‘rinishida quriladilar. Bu vaqtda bosqichdan bosqichga о‘tganda signal doimiy tashkil etuvchisining о‘zgarishi kuzatiladi. Bu holat esa keyingi bosqichlarni ishlab chiqarishda qiyinchiliklar tug‘diradi. Bu kamchilikni bartaraf etish maqsadida о‘zgarmas kuchlanish sathini siljitish qurilmalari qо‘llaniladi. Ular sath transformatorlari deb ham ataladilar. Bu vaqtda sath siljitish qurilmasi signal о‘zgarmas tashkil etuvchisini keyingi bosqichga о‘zgarishlarsiz uzatishi kerak, ya’ni kuchlanish bо‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti KU 1 bо‘lishi kerak.
Operatsion kuchaytirgichlarda UCHIK sathini siljitish VT1 tranzistorda bajarilgan emitter qaytargich asosida amalga oshiriladi. Uning emitter zanjiriga R1 rezistor va VT2 hamda VT3 tranzistorlarda bajarilgan barqaror tok generatorlari ulanadi (8.7 - rasm). Signal mavjud bо‘maganda UKIR kirish potensiali oldingi bosqich chiqish kuchlanishining о‘zgarmas tashkil etuvchisi qiymatiga teng bо‘ladi. UCHIK chiqish potensiali siljitish sxemasi hisobiga U UBE1 IE1R1 kattalikka kamayadi. IE1 tok barqaror bо‘lganligi sababliU siljish kuchlanishi ham о‘zgarmas bо‘ladi.
Ixtiyoriy UKIR qiymatidaUCHIK chiqish potensiali R1 nisbatlarni tо‘g‘ri R0
tanlash natijasida nolga teng qilinishi mumkin. BTG dinamik chiqish qarshiligi R1 dan ancha katta bо‘lganligi sababli, siljish sxemasida signal deyarli sо‘nmaydi.
8.7 – rasm.
8.6. Differensial kuchaytirgichlar
|
| |
