|
Analog integral mikrosxemalarning negiz elementlari
|
| bet | 7/8 | | Sana | 26.05.2024 | | Hajmi | 160,18 Kb. | | #254105 |
Bog'liq KHamidov feruz bugunBarqarortokgeneratori
Barqarortokgeneratoriyokimanbai (BTG) kattanominalgaega bо‘lganrezistorningelektronekvivalentihisoblanadi. BTG qarshiligi yuklamagaketma – ketulanganmaksimal bо‘lishimumkin bо‘lganqarshilikdananchakatta bо‘lishikerak. Bu vaqtda BTG yuklamadankattaligiuningqarshiligivaboshqata’sirlargabog‘liq bо‘lmagantokoqibо‘tishinita’minlaydi. Ma’lumki, qarshiligibirlikMOmgateng bо‘lganrezistorlarni integral sxema kо‘rinishidayasashmumkinemas.
1)Rasm a -rasmda BTG prinsipialsxemasikeltirilgan.
a) b)
1)Rasm – rasm. a) BTG prinsipialsxemasib)aktivtoktransformatorisxemasi
Bu yerdaYU elementinochiziqliyuklama, – barqarorlangan kuchlanish manbaini bildiradi. Rezistor , hamda diod ulanish sxemasidagi VT1 tranzistor VT2 tranzistor sokinlik rejimini ta’minlash vabarqarorlashuchunhizmatqiladi.
VT2 uchunishchi nuqta uningchiqishxarakteristikasiningpologoyqismidajoylashadi (UB sxemadagi BT chiqishxarakteristikasirasmigaqarang).
UB ulanishsxemasidatranzistorjudakattachiqishdifferensialqarshiligigaega bо‘ladi (birlikMOmgacha). Ulanishsxemasiga kо‘ra ikkalatranzistorning ham baza – emitter kuchlanishlariUBEbirxil bо‘ladi. toki tokidan yuz martaga kichik. Shu sababli, bu tokni hisobga olmasak, ga teng bо‘ladi, demak . Natijada chiqishtoki tokni aks ettiradi. tokideyarli VT2 tranzistor kollektor о‘tishidagi kuchlanishga bog‘liq bо‘lmaganligi sababli, kuchlanish yoki yuklamadagi qarshilik qiymatlari о‘zgarsa ham bu tok qiymati deyarli о‘zgarmas qoladi.
Kirishtoki niо‘zgartirib, chiqishtoki ni boshqarish mumkin. Buning uchun tranzistorlarning emitter zanjirlariga va rezistorlar ulanadi. Bunday qurilma aktivtoktransformatori deb ataladi (8.6 b - rasm). 1)Rasm b – rasmdanquyidagitengsizlikkelibchiqadi:
; Agar va qarshiliklar nominallari bilan farq qilsalar, u holda tok tokniyoki “kattalashgan” yoki “kichraygan” masshtabda “aksettirishi” mumkin.
Ixtiyoriy zanjirdan avvaldan belgilangan qiymatli tok oqishini ta’minlovchi elektron qurilma barqaror tok generatori (BTG) deb ataladi. Yuklamadan oqayotgan tokning qiymati kuchlanish manbai, zanjir parametrlari va temperatura o‘zgarishlariga bog‘liq bo‘lmaydi.
2-Rasm.
BTGning vazifasi kirish kuchlanishi va yuklama qiymati o‘zgarganda chiqish toki qiymatini o‘zgarmas saqlashdan iborat bo‘lib, ular turli funksional vazifalarni bajaruvchi analog va raqamli mikrosxemalarda ishlatiladilar.
O‘zgarmas tok qiymatini faqat cheksiz katta dinamik qarshilikka ega bo‘lgan ideal tok manbai ta’minlashi mumkin. Ideal tok manbai VAXi gorizontal AB to‘g‘ri chiziqdan iborat (2-Rasm )UB sxemada ulangan BTning chiqish xarakteristikasi ideal tok generatori VAXiga yaqin bo‘ladi. Demak, UB sxemada ulangan tranzistor amalda tok generatori vazifasini bajarishi mumkin. Lekin temperaturaviy barqarorlikni va keng dinamik diapazonni ta’minlash uchun amalda ikkita yoki undan ko‘p tranzistor ishlatiladi.
Eng sodda BTG sxemasi (2-Rasm ) ko‘rsatilgan. Sxemada tok zanjiriga to‘g‘ri siljitilgan diod ulanishli, tayanch tranzistor deb ataluvchi VT1 tranzistor ulangan. U juda kichik qarshilikka ega. Shuning uchun VT1 kuchlanish generatori vazifasini o‘taydi. U boshqariluvchi zanjir bilan ketma-ket ulangan VT2 tranzistorning emitter-baza o‘tishini kuchlanish bilan ta’minlaydi.
VT2 tranzistor emitter-baza kuchlanishi bilan boshqarilgani munosabati bilan uning xususiyatlari UB sxemaning xususiyatlariga mos keladi. Ma’lumki, UB ulangan sxemada aktiv rejimda kollektor toki kollektordagi kuchlanishga deyarli bog‘liq bo‘lmaydi (2-Rasm ) Shuning uchun ixtiyoriy RYu dan o‘tayotgan tok I2 tayanch kuchlanish UEB2bilan aniqlanadi. I2 = I1 ekanligini amalda ko‘rsatamiz.
Xulosa:
Analog integral mikrosxemalar (AIM) elektronika sohasida muhim ahamiyatga ega. Ularning ahamiyati va rivojlanish istiqbollari quyidagi muhim nuqtalarda ifodalangan:
Ma'lumotni Tahlil Qilish: AIMlar, elektr signalni o'zgaruvchan o'qimlar sifatida o'z ichiga oladi. Bu, ma'lumotlarni to'liq tahlil qilishda va ma'lumotlar uchun o'zaro moslikni ta'minlashda muhimdir.
Amaliyotga Ta'sir Ko'rsatish: Ishlovchi vaqli ma'lumotlar, tibbiyot, tahlil laboratoriyalari, kommunikatsiya tarmoqlari, avtomobil sanoati va boshqa sohalarda keng qo'llaniladi.
Quvvat Boshqaruv Tizimlari: AIMlar, quvvat boshqaruv tizimlarida energiya va quvvat boshqaruvi o'rinli vazifalarni bajarish uchun foydalaniladi. Ular, batareya boshqaruv tizimlaridan elektr energiya distributsiyasiga qadar o'z ishlarini bajarishda muhim rol o'ynaydi.
Energiya Monitoringi: Energiya iste'molini nazorat qilish, energiya yo'qotishlari va samaradorlikni oshirish maqsadida AIMlar foydalaniladi.
Datchiklar Va Sensorlar: AIMlar, harorat, bosim, yorug'lik va boshqa fizik parametrlarni o'qish uchun qo'llaniladi. Ularning yordamida ma'lumotlar to'plamak va tahlil qilish qulay va samaraliroq bo'ladi.
Avtomatizatsiya: Sanoat nazorati, avtomobil sanoati va smart uy tizimlarida datchiklar va sensorlar AIMlar orqali ma'lumotlarni to'plab, tahlil qilish va avtomatik jarayonlarni boshqarish uchun ishlatiladi.
Radio va Simsiz Aloqa: AIMlar, radio va simsiz aloqa tizimlarida kuchaytirgichlar, filtrlar va demodulyatorlar sifatida foydalaniladi. Ular, aloqa tizimlarining samaradorligini oshirish va to'liq ishlashini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.
Xavfsizlik Tizimlari: AIMlar, kiber xavfsizlik tizimlarida foydalaniladi. Ularning yordamida ma'lumotlarni nazorat qilish, shifrlash va xavfsizlikni ta'minlash uchun muhim vazifalar bajariladi.
Avtomobil Teknologiyasi: AIMlar, avtomobil sanoatida kuchlanish boshqaruv tizimlarini o'rganish, diagnose qilish va avtomobillarni yuqori darajada avtomatlashtirish uchun muhimdir.
Avtomatik Transport Sistemalari: AIMlar, avtomobilni avtomatlashtirish va avtomatik transport tizimlarida yordam berishda muhim rol o'ynaydi.
AIMlar, elektronika sohasida ma'lumotlarni o'qish va qayta ishlashning muhim vositasidir. Ularning samaradorlik va qulayliklari, turli sohalarda ularning keng qo'llanishiga olib kelmoqda va bu mikrosxemalar sohaning keyinchalik rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatmoqda.
|
| |
