Andijon davlat pedagogika institutining
aniq va tabiiy fanlar fakulteti,
informatika va tabiiy fanlar kafedrsi va
texnologik ta'lim yo'nalishi 101-guruh
talabasi Baxromova Oltinazimxonning
texnik mexanika fanidan tayyorlagan
mustaqil ishi.
Materiallar qarshiligi
Mavzu
Reja
1. Inshootlar va ularning hisoblash sxemalari.
Tayanchlar.
2. Yuklar tasnifi.
3. Ichki kuchlar. Kesish usuli. Kuchlanishlar.
4. Konstruksiyalami hisoblashda matritsalar
nazariyasi va amaliyoti.
5. Matritsalar haqida tushuncha
Inshootlarning va ularning hisoblash sxemalari.
Tayanchlar.
•
Materiallar qarshiligi - inshootlar elementlari va mashinalar detallarining mustahkamligi va
deformatsiyalanuvchanligi (ishlov berishga moyilligi) ni, ularni tayyorlashda foidalaniladigan
materiallarning fizikmexanik xossalari va tuzilishiga xos xususiyatlarni oʻrganuvchi fan. Asosiy
vazifasi — elementlar va detallarga statik va dinamik kuchlar (nagruzkalar) taʼsir etganda ularni
mustahkamlik, bikrlik (qattiklik), us-tuvorlik va tebranishlarga hisoblash usullarini ishlab chiqish.
Asosiy oʻrganish obʼyektlari — nazariy va amaliy usullarda tadqiq qilinadigan sterjen va
plastinalar (elementlar va detallar sterjen hamda plastinalardan tayyorlanadi). Materiallar
qarshiligining nazariy qismi nazariy mexanika qonunlariga, jismlarning qayishqoq
deforma-siyalanishi (shaklining oʻzgarishi, ezilishi va boshqalar) nazariyasiga asoslanadi. Amaliy
qismi turlituman sinovlar, fizika va materialshunoslik krnunlariga asoslanadi. Materiallar qarshiligi
fani ishlab chiqqan usullar, [[meʼyorlar va tavsiyalardan muxandislik amaliyotida elementlar va
detallardagi eng katta zoʻriqishlar va siljishlarni aniqlash hamda ularni inshootlar va
mashinalardan foydalanish uchun xavfsiz boʻlgan meʼyoriy qiymatlar va standartlar bilan
taqqoslash maqsadida foydalaniladi]]. Eksperimental tadqiqotlarda maxsus sinov mashinalari va
oʻlchash asboblari koʻllaniladi
Muhandislik inshootlari odatda, sterjen, balka, plastina,
qobiq va hajmiy jismlar singari turli konstruktiv
elementlami tegishli ravishda o‘zaro biriktirish yoki bilan
hosil qilinadi. Demak, yaxlit inshoot alohida
elementlardan tashkil topgan murakkab sistema
hiloblanadi. Inshootlarni hisoblaganda, ayrim
elementlarning olcham va shakllarini, ular orasidagi
bog'lanishni aniq hisobga olish nazariy jihatdan yo
imkoni yo‘q, yo o‘ta murakkab ishdir. Shuning uchun m
ateriallar qarshiligida boshqa fanlardagi singari ilmiy
abstraksiya usulidan foydalanib, mavjud inshoot
hisoblash tarhi (sxemasi) bilan almashtiriladi.
Sterjen va
plastinalar
inshootning asosiy
elementlari
hisoblanadi.
Ko'ndalang kesim
o'lchamlari
uzunlikka nisbatan
ancha kichik
bo‘lgan
element sterjen deb
ataladi.
Tayanchlar
•
Inshootning poydevor yoki zamin bilan
birikkan qismi tayanch deb ataladi. Tayanchlar
uch xil boladi: shamirli qo‘zg‘aluvchi tayanch,
shamirli qo'zg‘ almas tayanch, shamirsiz
qo‘zg‘almas tayanch.
| 