|
Arxitektura, muhandislik va zamonaviy texnologiyalar jurnaliAsosiy qism: Fizikada emissiya - bu zarrachaning yuqori energiyali kvant-mexanik holati foton
emissiyasi orqali pastroq holatga aylanishi, natijada yorug`lik hosil bo`lishi jarayoni. Chiqarilgan
yorug`lik chastotasi o`tish energiyasining funksiyasidir. Ob`ektning emissiyasi u tomonidan qancha
yorug`lik chiqarilishini aniqlaydi. Bu Stefan-Boltzman qonuni orqali ob`ektning boshqa xususiyatlari
bilan bog`liq bo`lishi mumkin. Ko`pgina moddalar uchun emissiya miqdori harorat va ob`ektning
spektroskopik tarkibiga qarab o`zgaradi, bu rang harorati va emissiya chiziqlarining paydo bo`lishiga
olib keladi. Ko`p to`lqin uzunliklarida aniq o`lchovlar emissiya spektroskopiyasi orqali moddani
aniqlashga imkon beradi. Radiatsiyaning emissiyasi odatda yarim klassik kvant mexanikasi yordamida
ARXITEKTURA, MUHANDISLIK VA ZAMONAVIY
TEXNOLOGIYALAR JURNALI
ISSN: 2181-3469 Jild:02 Nashr:02 2023yil
40
tasvirlanadi: zarrachaning energiya darajalari va masofalari kvant mexanikasidan aniqlanadi va
yorug`lik tizimning tabiiy chastotasi bilan rezonans bo`lsa, o`tishni amalga oshirishi mumkin bo`lgan
tebranuvchi elektr maydoni sifatida qaraladi. Kvant mexanikasi muammosi vaqtga bog`liq tebranish
nazariyasi yordamida ko`rib chiqiladi va Fermining oltin qoidasi deb nomlanuvchi umumiy natijaga olib
keladi.
Maydon elektron emissiyasi, shuningdek, maydon emissiyasi (ME) va elektron maydon emissiyasi deb
ham ataladi, bu elektrostatik maydon tomonidan induksiya qilingan elektronlarning emissiyasidir. Eng
keng tarqalgan konteks - bu qattiq sirtdan vakuumga o`tgan dala emissiyasidir. Shu bilan birga, maydon
emissiyasi qattiq yoki suyuq sirtlardan vakuumga, suyuqlikka (masalan, havo) yoki har qanday
o`tkazmaydigan yoki zaif o`tkazuvchan dielektrikga o`tishi mumkin. Elektronlarning valentlikdan yarim
o`tkazgichlarning o`tkazuvchanlik zonasiga (Zener effekti) dala ta`sirida ko`tarilishi ham maydon
emissiyasining bir shakli sifatida qaralishi mumkin. Terminologiya tarixiy ahamiyatga ega, chunki sirt
fotoeffekti, termion emissiya (yoki Richardson-Dushman effekti) va “sovuq elektron emissiya”, ya`ni
kuchli statik (yoki kvazistatik) elektr maydonlarida elektronlarning emissiyasi bilan bog`liq hodisalar
kashf etilgan va mustaqil ravishda o`rganilgan. 1880-1930-yillar Dala emissiyasi kvalifikatsiyalarsiz
ishlatilsa, bu odatda “sovuq emissiya” degan ma`noni anglatadi. Maydon emissiyasi 1920-yillarning
oxirida elektronlarning kvant tunnellanishi bilan izohlangan. Bu yangi paydo bo`lgan kvant
mexanikasining g`alabalaridan biri edi. Quyma metallardan dala emissiyasi nazariyasi Ralf X. Fauler va
Lotar Volfgang Nordxaym tomonidan taklif qilingan. Taxminan tenglamalar oilasi, Fauler-Nordxaym
tenglamalari ularning nomi bilan atalgan. To`g`ri, Fauler-Nordxaym tenglamalari faqat quyma
metallardan dala emissiyasiga va (tegishli modifikatsiya bilan) boshqa quyma kristalli qattiq moddalarga
nisbatan qo`llaniladi, lekin ular ko'pincha boshqa materiallardan dala emissiyasini tavsiflash uchun
qo`pol taxmin sifatida ishlatiladi. Maydon elektronlari emissiyasi, maydondan kelib chiqqan elektron
emissiyasi, maydon emissiyasi va elektron maydon emissiyasi bu eksperimental hodisa va uning
nazariyasi uchun umumiy nomlardir.
|
| |
