16.4-rasm . E lektron raqam li h u jjat hususiyati
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasming 1993-yil 3-
avgustdagi « 0 ‘zbekiston Respublikasi soliq idoralarida ma’lu-
inotlami qayta ishlashning yagona kompyuter tizimini yaratish
to‘g ‘risida»gi 388-sonli qarori bilan davlat soliq xizmati organlarida
Yaridik
uchga egt
eJefctror-
resatdan
hqa '1*4,1
1
n o'ui.»'i
ftuwkin
‘■•тл*
403
uxboiol resiirslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalarini o‘z
K'lii(',;i olgan axborot tiximlarining shakllanishiga asos solingan va
iislibu li/im orqali soliq m a’lumotlarini y ig ‘ish, qayta ishlash,
saqlasli va ulardan foydalanish ishlari yo ‘lga qo‘yilgan.
Shu bilan birga, axborot-texnologiya ta’minoti boshqarmasi va
lining hududiy bo‘linmalari tashkil etilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 14-
sentabrdagi « 0 ‘zbekiston Respublikasi soliq organlarining moddiy-
texnika bazasini mustahkamlash va uning xodimlarini ijtimoiy
himoya qilishni kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g ‘risida»gi 359-
sonli qarori bilan Davlat soliq qo‘mitasi qoshida xo‘ja lik hisobidagi
«Yangi texnologiyalar ilmiy-axborot markazi» (YaTIAM) tashkil
etilgan va soliq m a’lumotlarini qayta ishlash uchun zarur bo‘lgan
maxsus dasturiy mahsullami yaratish ishlarini tizimli ravishda
tashkil etish imkoni yaratilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-
martdagi
“0 ‘zbekiston
Respublikasida
soliq
to‘lovchilarga
identifikatsion raqamlar berish va qo‘llash tizimi to‘g ‘risida”gi 130-
sonli qaroriga, hamda DSQning 1997-yil 25-martdagi 78-sonli
buyrug‘iga
asosan
ro‘yxatdan
o‘tkazilgan
m a’lumotlami
kompyuterga kiritish, identifikatsion raqam berish va bekor qilish
tartiblari belgilandi va bu o‘z navbatida Respublika soliq
to‘lovchilarining
404tatisti
bazasini
yaratishga
olib
keldi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasming 1997-yil 31-
dekabrdagi “Davlat soliq qo‘mitasimng global axborot tarmog‘ini
tashkil etish to‘g ‘risida”gi 580-sonli qarori qabul qilindi va ushbu
qarorga asosan DSQ va MicroMax Computer Intelligence, Inc.
firmasi (AQSh) bilan Davlat soliq qo‘mitasining global axborot
tarmog‘ini tashkil etish bo‘yicha shartnoma tuzildi. Natijada
Respublikamiz
soliq organlarida y o ‘ldosh
aloqa tizimidan
foydalanish yo‘lga qo‘yildi.
1999-yil
7-yanvarda
0 ‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasining “Soliq to‘lovchilaming identifikatsiya raqamlarini
qo‘llash sohasini kengaytirish to‘g ‘risida”dagi 7-sonli qarori qabul
qilingan. Qarorga asosan soliq qonunchiligiga rioya qilinishi ustidan
nazorat mexanizmini takomillashtirish,
soliq organlari ishi
404
samaradorligirti oshirish, ularning yangi axborot texnologiyalarini
qoMlashlari uchun shart-sharoitlar yaratilishi uchun barcha xo‘jalik
yurituvchi subycktlar 1999-yil 1-aprelgacha identifikatsiya raqami
olishlari va uni xizmat ko‘rsatuvchi banklarga yetkazishlari hamda
1-apreldan boshlab identifikatsiya raqami olmagan xo‘jalik
yurituvchi subyektlari uchun bankda hech qanday operatsiyalar
amalga oshirmaslik ko‘rsatib o‘tilgan.
Ushbu qaror ijrosini ta’minlash soliq xizmati organlariga yangi
axborot texnologiyalarini qo‘llash va ularning uzluksiz ravishda
ishlashini ta’minlash bo‘yicha katta mas’uliyat yukladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov tomonidan
Oliy M ajlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2005-yil 28-
yanvardagi qo‘shma majlisida belgilab berilgan ustuvor yo‘nalishlar
va vazifalar hamda 7-fevralda Oqsaroy qarorgohidagi o‘tkazilgan
y ig ‘ilishda Davlat soliq xizmati organlari oldiga qo‘yilgan
vazifalardan kelib chiqib, soliq organlarini tashkil etishning butun
tizimida
tub
o‘zgarishlami
amalga
oshirish,
soliqqa
oid
ma’lumotlami avtomatlashtirilgan holda qayta ishlash bo‘yicha
kompyuter dasturiy mahsullarini amalga joriy etish maqsadida 2005-
yil 5-avgustda 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining
«Davlat soliq xizmati organlarida avtomatlashtirilgan kompyuter
dasturiy mahsullami amalga joriy etish to‘g‘risida»gi 148 - sonli
buyrug‘i chiqdi.
Ushbu buyruqga asosan o‘n ikkita yangi dasturiy mahsullami
ishlab chiqish va amalga joriy etish bo‘yieha Davlat soliq qo‘mitasi
buyurtmachi (funksional) bo‘linmalari, «Ilisobga olish, axborot
ta’minoti va kompyuterlashtirish boshqarmasi» va «Yangi
texnologiyalar ilm iy - axborot markazi» mas’ul xodimlaridan iborat
ishchi guruhi tarkibi tasdiqlandi va dasturiy mahsullar bo‘yicha
texnik topshiriqlarini ishlab chiqish, unga asosan dasturiy
mahsullami yaratish va tajribaviy ishga tushirish vazifalari va
muddatlari belgilandi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil 4-
avgustdagi «Soliq to‘lovchilarga axborot xizmati ko‘rsatish va
davlat soliq xizmati organlarining axborot tizimini yanada
takomillashtirish to‘g ‘risida»gi 157-sonli qarori hamda 0 ‘zbekiston
405
i|o‘ llush sohasini kcngaytirish to‘g ‘risida»gi 7-sonli qarorlari qabul
qilingandan so‘ng, bank to io v hujjatlarida majburiy rekvizit sifatida
S I IRning aks ettirilishi yo ‘lga qo‘yilib, soliq qonunchiligiga rioya
etilishi ustidan nazorat mexanizmini takomillashtirish imkoni
yaratildi. STIRlar bugungi kunda ham muhim ahamiyat kasb etib,
barcha soliqqa oid axborotlami yagona bazaga birlashtirishda asosiy
me’zon bo‘lib xizmat qilmoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 31-
dekabrdagi «Davlat soliq qo‘mitasining global axborot tarmog‘ini
tashkil etish to‘g ‘risida»gi 580-sonli qaroriga binoan barcha hududiy
soliq idoralarida yo ‘ldosh aloqasi tizimi o‘matilib, korporativ
axborot-tarmogi tashkil etilgan.
Davlat soliq qo‘mitasining korporativ axborot tarmog‘I ishga
tushirilgandan buyon o‘tgan yillar mobaynida uzatilayotgan axborot
hajmi y il sayin о‘sib borayotganligi sababli, Davlat soliq xizmati
organlarida mahalliy va korporativ kompyuter tarmoqlarini yanada
takomillashtirish maqsadida, 2009-yildan boshlab korporativ aloqa
kanali tarmog‘ini modemizasiya qilish va yer usti kanallariga
o‘tkazilish ishlari olib borilgan. Qoraqalpog‘iston Respublikasi,
Toshkent shahri va barcha viloyatlar Davlat soliq boshqarmalari va
ulardagi 194 ta tuman (shahar) Davlat soliq inspeksiyalarida 408tati
tolali aloqa jihozlari o‘matilib, ishga tushirilgan59.
Korporativ aloqa tarmog‘ini yer usti kanallariga o‘tkazilishi
orqali IP-telefon aloqasi ham joriy etilgan. Bunda, hududiy soliq
idoralarida shaharlararo so‘zlashuv uchun qo‘shimcha haq talab
etilmaydi.
1993-2000-yillarda soliq to‘lovchilami hisobga olish, ularning
budjet va budjetdan tashqari maqsadli jam g‘armalar bilan o‘zaro
munosabatlari hisobini yuritish ishlari qog‘oz shaklida, ya"ni
maxsus dafitarlar, kitoblar va jum allarda
amalga oshirilgan bo‘Isa, dasturiy mahsullar joriy etilishi bilan
ushbu jarayonlar bosqichma-bosqich avtomatlashtirilishi qog‘oz
shaklidagi hujjat aylanishidan deyarli voz kechishga imkon berdi.
Davlat
soliq
xizmati
organlarida
soliq
m a’murchiligini
59
Soliq akadem iyasi, Informatsion texnologiyalar kafedrasi “Soliq tizim ida dasturiy
m ahsullar» fanidan m a'ruza matni, 2013-yil.
408
avtomatlashtirish, idoralararo elektron m a’lumot ayirboshlash
ulushini kengaytirish maqsadida, davlat soliq xizmati organlariga
ma’lumotlar taqdim etuvchi idoralar bilan ma’lumotlami elektron
ayirb oshlash kanallari tashkil etilgan.
Davlat soliq qo‘mitasining «Soliq to‘lovchi-yuridik va jismoniy
shaxslaming yagona reyestri», «Soliq to‘lovchilaming shaxsiy
kartochkalari reyestri», «M oliya va soliq hisoboti reyestri» va «Soliq
deklarasiyalari reyestri» rasman ro'yxatga olinib, «Davlat axborot
resurslari» maqomiga ega bo‘lgan va R00025, R00227, R00228,
R00229-sonli guvohnomalar berilgan.
Soliq va boshqa majburiy to‘lovlar tushumini hisobga olish
hamda nazorat qilish darajasini oshirishga, soliq tushumlarining
qo‘shimcha manbalarini aniqlash va soliq to‘lashdan bo‘yin
tovlashning oldini olishga, shuningdek soliq toiovchilar uchun
ko‘rsatilayotgan interaktiv xizmatlar turini kengaytirish hamda
sifatini oshirishga yo ‘naltirilgan davlat soliq xizmati idoralari
axborot-kommunikatsiya tizimini yanada rivojlantirish va faoliyat
samaradorligini oshirish maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2012-yil 30-oktabrdagi “0 ‘zbekiston Respublikasi
davlat soliq xizmati idoralari axborot-kommunikatsiya tizimi
faoliyati
samaradorligini
yanada
oshirish
chora-tadbirlari
to‘g ‘risida”gi PQ-1843-sonli qarori qabul qilindi. Qarorgaasosan
0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq o'mitasi Axborot-tahlil bosh
boshqarmasiningasosiy vazifalari va faoliyat yo ‘nalishlari, soliq
idoralarining yagona integratsiyalashtirilgan axborot resurs bazasini
shakllantirish bosqichlari belgilab berildi. Mazkur qaror bilan
0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi markaziy
apparatining yangilangan tuzilmasi; davlat soliq xizmati idoralariga
soliq to‘lovchilaming majburiyatlari pay do bo‘lishi (tugatilishi)
to‘g ‘risida m a’lumot taqdim etadigan idora va tashkilotlaming
ro‘yxati tasdiqlandi. Mazkur qaroming ilovasida ko‘rsatilgan idora
va tashkilot rahbarlari zimmasiga soliq majburiyatlari bilan bog‘liq
bo‘lgan ma’lumot va boshqa axborotlar to‘laqonli hisobga olinishini
ta’minlash yuzasidan shaxsiy javobgarlik yuklatildi. Yuqoridagilar
asosida davlat soliq xizmati organlarida axborot texnologiyalari
joriy qilinib, axborot tizimlariga asos solindi va ular muntazam
ravishda tak om i 1 lashtirilib borilmoqda.
| 