5.55-rasm. Kalkulator
127
р р щ ш р ш ш
’
' ■
' 3
t*f
&&&
^-9-
\ и -
m
>'
Ш
■*
;
Hwt
ЬФ&*
%-
lu f& i
МСомкп
%
- J
Улл> '«#■■**/% f x i *
*$***.
I
'■'
I
si
I
I
M>bvtet
&*&■*". v
r *
>o *w Pbyyt
§
Ы
у
&
.. ■
i'J
pTMtW
S.56-rasm. Address Book
Buyruqlar qatori
Buyruqlarlar qatorida funksiyalar tarkibi bo‘yicha m a’lumotlar
beriladi.
128
Ko‘ngiIochar dasturlar
I'oydalanuvchilarga Windows Media Player, Sound Recorder
invush sozlagicblardan foydalanishga qo‘llaniladi.
^ С
ш
х м
ж '& м
»
—
leT
M
t
S % ' llllilll
1
^ Sound
Р е г ’.С ’г Ф
у
1
HJb
cof<> .й
©n-Cik
: !
!j
С
&
к х Ш
ж
\
CSS Cossanand
,l4
,4
Pant
«?#/
Co*y*»afcbifcv
W
a - M
-4
i *
*
■
к
C a n t u ? *
t*no
щ .
’■
-J ЗугчЛгогхге
■
ч
>S
Тй*ДГ Vflr*CjO*» >
9
»
> .ш -
■
■$*», p#
■f
5.58-rasm. Ko‘ngilochar dasturlar
• Ovoz yozgich
Mikrofon va tovush kartasi o ‘matilganda ovoz yozishda qo‘l-
liiniladi
• Tovushni sozlash
Tovushlami baland-pastligini sozlaydi tovush chiqishini nazorat
i|iladi.
•Windows Media Player
Raqamli multimedia fayliarini musiqa, video, kompakt-disk,
I )VD-disk va intemet-radiodan foydalanayotganida qo‘llaydi.
129
• ■
•: 1 .• ■
•
.
в
я;
•fo
■
:
•i: "*
:::
!Ч»Я>Я
»** •**•»
Is
к **»
'У4
!>»<*>
•v <*• »<<-**<>.
*3
Иинчи»
: : : irerVftUI* <
. .
•*■_
■ и ?
Щ
# , #■
• lisWfc »***»«
Ж Ш
~
.
t
J . ,
, 6 4
i
к
<
„ * • -
„• '
'■>
^
^
^
J
,
V
;
, ,
v a
J *
I f . :
p
-
Tt
’ s
'
1 $
Г*м» O CR
••> ?>•
.....................
5.59-rasm. Windows Media Player
Bloknot
Matnni formatlash yordamida matnli fayllar yaratish va tah-
rirlash uchun ishlatiladi.
5.60-rasm. Bloknot
130
Rasm chizish
Rasm chizish va tahrirlash uchun ishlatiladi va skanerlangan
rasmlami tahrirlashda qo‘llanilsdi.
ш яштттттт&иютт»
t
■
p : :
'
0 & f
КОДЕ
<*•
*****
5.61-rasm. Rasm chizish
Tizim vositalari
M a’lumotlami zaxiralash, disk tozalash, xavfsizlik markazi,
axborot tizimi va tizimni qayta tiklash va h.k. kabi ko‘plab
variantlari bor bu tizimini boshqarish uchun juda foydalidir.
131
|g*
fwMm
*TS-
"t-ix
•»"'«**
Щф
■/ife ©fe*
Ош%$
m
С*»:
й&**ф»Ю*а*
<
‘te ftoJ om!
,:;
j | SS”#-‘:KЙк1 ? *«$».
Ф Sec
\Mkv Kmtm
&
Чу^-Л?5Р>
5.62-rasm. Tizim vositalari
•Zaxira nusxalash
Tasodifiy yo‘qotishdan himoya qilish maqsadida m a’lumotlami
arxivlaydi.
•Disk tozalash
Keraksiz fayllami diskdan tozalaydi.
•Xavfsizlik markazi
eAxborot tizimi
Amaldagi tizim ma’lumotlarini ko‘rsatish uchun ishlatiladi.
eTizimni qayta tiklash
Tizim tanlangan nuqtasini qayta tiklash uchun ishlatiladi.
1
WordPad
Murakkab formatlash bilan matnli hujjatlami yaratish va;
tahrirlash uchun ishlatiladi.
]
132
U
&
L
J ............. ..............
*
’
■' ■
;-
#
#
S e c y r i t y
<
т
ш
j
ф } .
J»xv:w-..Sv.......................
.
ОДДОЗДЙ&
.
. *'»« ■>>:.■* Г
f*s Mi*
>
* ■•'-
T ';:i"* A »ч '■* ■*; »'«■ > ■
«•<•-.»'
ли
■> л <
у ..
>*<*'. ■>■>• -.сч ‘Л*: л * - ., ■■•'
• > ' >x '•*• «**'-
V ••'
у у-л: ■■<*№*
. ..*• •
v ** ф Г « < г * * &
& 0 W
*
• ■•• •-.> 4.4*8
«*.'&»■. • » » # ♦ ' Л V V iv w > v ■ i 'A k v /ф .: • . - v ; ,.*
tv ,
'. i i
ли;*.*
- y ?ф«мр> х»4/в
f
•*>v-
^
x u - t o - ^ ^ V '
V <$f§
*
<*-.** «*«**■■' <■• -«4
* 'V. - -.V» v*V .*>*.. .• • w .!
, v# ♦•*.
-v
a
. * •' .
■* * i :*
х
ч»
.к# " '. <М - * * г *V > - «
4 < > з
*
.':>•* >*v<4V X*4*‘ » ■'» » W > ■ ч*
' *- '•
*'«? - •> V ^ ' v-».. .
V*
VA)^4.. V /.IK * * •'# * * -jr .
■ .V.r- *<
; -
* ’
»•
•
\ « > I » - ;'V !W 4 ,%vf ~ :^ > м
U v
^ | |
iijf t % *
?vt*-!''<**
-■ > * . ч: ^».4
\«
в2С*222й22^235235!3§2
5.63-rasm. Xavfsizlik oynasi
p j f c f t g
p
§ f
-<
r " ' -
$
j £ $
I
*
4V<*
£*:«r:
?**’
> Ж
U
#
^
■
® ■
$
*
Ш
4
i :
* « * « * >
й
/
|
#
3: * *
>.
■ • .
■
1
•
<
:: ■
'
'
<
■ '
'■
'
:
Л
* •
5.64-rasm. Word Pad
133
WINDOWS-XP dan chiqish
WINDOWS-XP bilan ishlashni tugatmoqchi bo ‘lsangiz, win-
dowsdan chiqish kerak. Lekin har doim esizda tursin
«hech qachon
WINDOWS-XP bilan tizimidan chiqish amalini bajarmasdan
ishni
tugatmang,
ma’lumotlar
yo‘qolishiga
olib
kelishi
mumkin».
Windowsdan chiqish quyidagi tarzda amalga oshiriladi:
1. Bosh menyu
tugmasini bosish.
2.
Kompyuterni o‘chirish
variantni tanlash
5.65-rasm. Kompyuterni o‘chirish tugmasi
3.
Kompyuterda dialog oyna hosil bo‘ladi o ‘z navbatida kerakli
variantni bosing.
Ы
£%
134
5.66-rasm. 0 ‘chirish tugmasi
4. Komputer o‘chiriladi.
Nazorat savollari
1. Windowsda kerakli fayllar qanday qidirib topiladi?
2. Windowsda yangi hosil qilingan fayl qanday shaklda xotiraga
yozib qo‘yiladi?
3. Windowsda fayllar va papkalar bilan ishlash tartibi qanday?
4. Windows oynalari necha xil bo‘ladi?
5. Windowsda biror oynani shaklini o ‘zgartirish yoki yopish
qanday amalga oshiriladi?
6. Windowsda vazifalar paneli qanday vazifani bajaradi
7. Windowsda birdaniga bir nechta hujjatlar bilan ishlash
mumkinmi va u qanday amalga oshiriladi?
8. Windowsda biror-bir dasturli ilovani ishga tushirish qanday
amalga oshiriladi?
9. Windowsda boshqarish paneli va masalalar panelining
va/.ifasi nimalardan iborat?
10. Windowsda biror-bir dasturli ilovani ishga tushirish qanday
amalga oshiriladi?
11. Windows operatsion tizimi ishchi stolining asosiy obyekt-
l.u ini sanab bering.
135
(Miiavzu: MA I N AXBOROTLARINI QAYTA ISHLASH
TEXNOLOG1YALARI
i
i
I
6.1. Matn protsessorlarining xususiyatlari
Matnlar ustida ishlash dasturiy ta’minoti matnli fayllarni
yaratish, o ‘zgartirish, formatlash, nashr qilish va saqlash uchun.
xizmat qiladi. Word protsessorlari eng ko‘p tarqalgan dasturiy
ta’minot ilovalaridan hisoblanadi, Ular ichidan eng mashhurlari:
•Microsoft Word;
•Writer;
•WordPad;
•Text Editor;
• Star Word.
Matnlar ustida ishlash dasturiy ta’minoti foydalanuvchilarga
matnli fayllar orasida ishlab ular ustida har xil amallami bajarish,'
o‘chirish, qo‘yish yoki almashtirish va boshqa asosiy o ‘zgartirish va
to ‘g‘irlash amallarini bajarishga imkon beradi. Shuningdek, har xil
turdagi eslatmalar, qo‘lyozmalar, maqolalar va shartnomalami
yaratishda formatlash, nashr qilish va saqlash kabi amallar ham1
qo‘llaniladi.
Hujjat yaratilayotganida matn protsessorlarining qo‘l tayyor-
lanadigan yozuvdan ko‘ra afzalliklari 6.1-jadvalda ko‘rsatigan21.
21 J.B.Dixsit. “Fundamentals o f computer programming and IT” 2011. 80 p.
136
6.1. Matn protsessorlarining xususiyatlari.
6.2. Hujjatlami na’munalar va yordamchilar orqali
formatlash.
6.3. Microsoft Word 2007 ni ishga tushirish.
6.4. Matn muharririda ammallar bajarish.
Tayanch iboralari: Matn protsessor, fayl, menyu,
formatlash, kontekst menyu, chop etish.
Matn protsessorlari afzaliiklari
6.1-jadvaI.
Qo‘l orqali yozilgan
hujjatlar
Mant protsessorlari yordamida
yaratilgan hujjatlar
Sckin yaratilish jarayoni;
Kasm va suratlam i q o ‘yish d agi
qiyinchilik;
1 o~g‘irlam shlar kiritilganidan s o ‘n g
hunuk k o ‘rinish h o sil qiladi.
T e z v a o so n yaratilish jarayoni;
|
