sezgir elektronika bilan sezgir elektron uskunalar
isitish qozonlari;
sirkulyatsion(aylanma) nasoslar;
tibbiy asbob-uskunalar;
telekommunikatsiya, o'lchash, laboratoriya asboblari;
audiotexnika(uskunalar);
o'rnatilgan mikrosxemalar, platalar va chiplar mavjud bo'lgan barcha elektr
jihozlari.
Bundan tashqari, to'g'ri sinusoidal shakldagi elektr toki har qanday elektr
jihozlarining ishlash muddatini sezilarli darajada oshiradi.
Sof sinus to'lqinli invertorlar noutbuklarni mashinada ham, uyda ham
quvvatlantirish uchun ishlatilishi mumkin va kerak. Axir, zamonaviy noutbuklarda
aqlli batareyalar mavjudligini esdan chiqarmaslik kerak, bu ularni quvvatlantirish
uchun eng toza kuchlanishni talab qiladi. Sof sinus to'lqinli kuchlanish invertoridan
foydalanish noutbuk batareyasining ishlash muddatini deyarli ikki baravar oshiradi.
Sof sinus to'lqinli invertorlarning asosiy xususiyatlari va afzalliklari:
•
chiqish kuchlanish shakli: sof sinus to'lqin;
•
kengaytirilgan quvvat manbai kuchlanish diapazoni;
•
o'rnatilgan kuchlanish stabilizatoriga ega;
•
avtomatik tartibga solinadigan batareya zaryadlash toki;
•
o'rnatilgan ortiqcha yuklanishdan himoya, issiqlik himoyasi, shuningdek
batareyaning chuqur zaryadsizlanishidan himoya qilish mavjud;
•
tarmoqda uzoq vaqt davomida kuchlanish bo'lmaganda qurilmalarning
ishlashini qo'llab-quvvatlash uchun tashqi batareyadan foydalanish;
•
mikroprotsessorli boshqarishga(nazoratga) ega.
II.ASOSIY QISM
Quyosh elektr stansiyalarining turlari
Darhol shuni ta'kidlaymizki, biz sanoat ychimlari haqida emas, og‘ir tizimlar
haqida emas, balki kichik quvvatli iste'molchi uchun oddiy iste'molchi quyosh
elektr stantsiyasi haqida gapirmaymiz. Biz pulni sochadigan oligarx emasmiz,
lekin biz yetarlicha oqilonalik tamoyiliga amal qilamiz.
Ya'ni, biz hovuzni "quyosh" elektr energiyasi bilan isitishni yoki bizda yo‘q elektr
mashinani zaryad qilishni xohlamaymiz, lekin bizlar ish joyidagi barcha jihozlar
elektr tarmog‘iga qaramay, doimiy ishlashini xohlaymiz.
Endi biz xususiy iste'molchi uchun quyosh elektr stantsiyalarining turlari haqida
fikrlarni bayon qilamiz. Umuman olganda, ulardan faqat uchtasi bor, ammo
farqlari mavjud. Har bir tizimning narxini oshishi bo‘yicha tahlil qilamiz.
Tarmoqli quyosh elektr stantsiyasi - bu turdagi elektr stantsiyalari arzon
narxlardagi va maksimal foydalanish qulayligini birlashtiradi. U faqat ikkita
elementdan iborat: quyosh panellari va tarmoq invertori. Quyosh panellaridan
bevosita kichik quvvatli iste'molchi 220 V yoki 380 V ga aylantiriladi va uy elektr
tizimlari tomonidan iste'mol qilinadi.
Ammo muhim kamchilik bor: QES ning ishlashi uchun magistral tarmoq kerak.
Tashqi elektr quvvati uzilib qolsa, quyosh panellari "bo‘sh qovoq" ga aylanadi va
elektr energiyasini ishlab chiqarishni to‘xtatadi, chunki tarmoq invertorining
ishlashi asosiy tarmoqni, ya'ni elektr energiyasining mavjudligini talab qiladi.
Bundan tashqari, elektr tarmog‘ining joriy infratuzilmasi bilan tarmoq
invertorining ishlashi juda foydali emas.
Misol: sizda 3 kVt quvvatga ega quyosh elektr stantsiyasi bor va uy 1 kVt iste'mol
qiladi. Ortiqcha narsa tarmoqqa "oqadi" va an'anaviy hisoblagichlar energiya
"modulini" hisoblaydi, ya'ni hisoblagich tarmoqqa berilgan energiyani iste'mol
qilingan deb hisoblaydi va siz hali ham buning uchun to‘lashingiz kerak bo‘ladi.
Bu yerda quyidagi savol mantiqan yaqin keladi: ortiqcha energiya bilan nima qilish
kerak va undan qanday qochish kerak? Keling, ikkinchi turdagi quyosh elektr
stansiyalariga o‘tamiz.
Gibrid quyosh elektr stantsiyasi - bu turdagi elektr stantsiyalari tarmoq va avtonom
elektr stantsiyalarining afzalliklarini birlashtiradi. To‘rt elementdan iborat: quyosh
panellari, quyosh kontrolleri, batareyalar va gibrid invertor.
Barchasining asosi gibrid inverter bo‘lib, u quyosh panellari tomonidan ishlab
chiqarilgan energiyani tashqi tarmoqdan iste'mol qilinadigan energiyaga
aralashtirishga qodir. Bundan tashqari, yaxshi invertorlar iste'mol qilinadigan
energiyaning ustuvorligini belgilash qobiliyatiga ega.
Ideal holda, uy birinchi navbatda quyosh panellaridan energiya iste'mol qilishi
kerak va faqat uning etishmasligi bo‘lsa, uni tashqi tarmoqdan olish kerak.
Tashqi tarmoq yo‘qolgan taqdirda, inverter avtonom ishlashga o‘tadi va quyosh
panellari energiyasidan va akkumulyator batareyalarda saqlanadigan energiyadan
foydalanadi.
Shunday qilib, elektr quvvati uzoq vaqt davomida o‘chib qolsa va bulutli kun
bo‘lsa ham (yoki kechasi elektr uzilib qolsa), uydagi hamma narsa ishlaydi. Ammo
umuman elektr yo‘q bo‘lsa-chi, lekin qandaydir tarzda yashash kerakmi? Bu yerda
biz uchinchi turdagi elektr stantsiyasiga murojaat qilamiz.
Avtonom quyosh elektr stantsiyasi - bu turdagi elektr stansiyasi tashqi elektr
tarmoqlaridan butunlay mustaqil mavjud bo‘lish imkonini beradi. U to‘rtdan ortiq
standart elementlarni o‘z ichiga olishi mumkin: quyosh panellari, quyosh
kontrolleri, batareya, invertor.
Bunga qo‘shimcha ravishda va ba'zan quyosh panellari o‘rniga kam quvvatli
gidroelektrostantsiya, shamol stansiyasi, generator (dizel, gaz yoki benzin)
o‘rnatilishi mumkin. Qoidaga ko‘ra, bunday ob'ektlarda generator mavjud, chunki
quyosh va shamol bo‘lmasligi mumkin va batareyalarda energiya ta'minoti cheksiz
emas - bu holda generator ishga tushadi va bir vaqtning o‘zida batareyadan zaryad
olayotgan butun ob'ektni energiya bilan ta'minlaydi.
Agar invertor bu funktsiyalarga ega bo‘lsa, tashqi elektr tarmog‘i ulanganda
bunday elektr stantsiyani osongina gibridga aylantirish mumkin. Avtonom invertor
va gibrid o‘rtasidagi asosiy farq shundaki, u quyosh panellari energiyasini tashqi
tarmoq energiyasi bilan aralashtira olmaydi.
Shu bilan birga, gibrid invertor, aksincha, tashqi tarmoq o‘chirilgan bo‘lsa,
avtonom sifatida ishlashi mumkin. Qoida tariqasida, gibrid invertorlar to‘liq
avtonom bo‘lganlar bilan narxga mos keladi va agar ular farq qiladigan bo‘lsa,
unda bu ahamiyatsiz.
|
