O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT TEXNALOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMMAD AL – XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI
MUSTAQIL ISH
MAVZU:Kiberjinoyatchilik va uning keng tarqalish sabablari
Bajardi:Sag’dullayev Lazizbek
Tekshirdi:Rahmatullayev I.R
SAMARQAND – 2024
Reja
I.KIRISH.
1.Kiberjinoyatchilik va uning turlari
2.Kiberjinoyatchilikning keng tarqalish sabablari
3.Kiberjinoyatchilikning oldini olish sabablari
II.ASOSIY QISM.
1.Kompyuter jinoyati
2.Onlayn qonunbuzarlari
3.Kompyuter huquqi
4.Kompyuter etikasi
III.XULOSA
IV.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
I.KIRISH
Kiber jinoyat turli shakllarda bo'lishi mumkin, lekin ularning barchasida raqamli
muhit mavjud. Umuman olganda, kiberjinoyat bu: Kompyuter yoki Internet va mobil
tarmoqlar yordamida jabrlanuvchining obro'siga yoki jismoniy yoki ruhiy zarar
etkazishga qaratilgan jinoyatlar.
Kiberjinoyatchilik va uning turlari
Kiberjinoyatchilik bu – kompyuter yoki boshqa qurilmalarga qarshi qilingan yoki
kompyuter va boshqa qurilmalar orqali qilingan jinoiy faoliyat
Kiberjinoyatchilikning eng keng tarqalgan turlari quyidagilar: Kompyuter
qaroqchiligi, online firibgarlik, kompyuter tizimlariga hujum qilish, shaxsiy
ma’lumotlarni o’g’irlarlsh va noqonuniy yoki taqiqlangan ma’lumotlarni tarqatish.
Kiberjinoyatchilikning turlari
Kriminologiya sohasidagi manbalarda kiberjinoyatchilikning ushbu turlari keltirib
o’tilgan: iqtisodiy kompyuter jinoyatlari, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va
erkinliklariga qarshi qaratilgan kompyuter jinoyatlari, jamoat va davlat xavfsizligiga
qarshi kompyuter jinoyatlari
kiberjinoyatlar odatda kompyuter viruslarini va shunga o’xshash zararli dasturlarni
tarqatish orqali amalga oshiriladi. Bundan tashqari, serverlarga bir vaqtning o’zida
juda ham ko’plab so’rovlar jo’natish bilan ham kiberjinoyatlar sodir bo’ladi.
Kompyuterlar asbob sifatida foydalanilganda texnik jihatdan aniqlash qiyin
bo’lganligi bois, bu ularni yanada keng tarqalishiga sabab bo’lmoqda. Hackerlar
ulardan foydalanish uchun odamlarning zaif tomonlarini topishga harakat qilishadi va
ulardan hujum qilishadi.
Kiberjinoyatchilikning oldini olish maqsadida davlat tomonidan bir qancha qonunlar
joriy qilingan. Masalan, 2002-yil 12-dekabrda o’zbekiston respublikasining 439-ii-
sonli “axborot erkinligi prinsiplari va kafolotlari to’g’risida”gi qonun qabul qilingan.
Ushbu qonun 16 ta moddadan iborat.
14-modda. Jamiyatning axborot borasidagi xavfsizligi.
14-modda. Jamiyatning axborot borasidagi xavfsizligi.
Jamiyatning axborot borasidagi xavfsizligiga quyidagi yo’llar bilan erishiladi:
•
Demokratik fuqarolik jamiyati asoslari rivojlantirilishini, ommaviy axborot
erkinligini taminlash;
•
Qonunga xilof ravishda ijtimoiy ongga axborot vositasida ruxiy ta’sir
ko’rsatishga, uni chalg’itishga yo’l qo’ymaslik;
•
Jamiyatning ma’naviy, madaniy va tarixiy byliklarini, mamlakatning ilmiy va
ilmiy-texnik salohiyatini asrash hamda riojlantirish
|
