|
Axborot xafsizligi
|
| bet | 1/5 | | Sana | 06.01.2024 | | Hajmi | 320,04 Kb. | | #131056 |
Bog'liq 1- AM ISH ONA TILI O‘QITISH METODIКASI, adcc08b6-1e2c-4ce4-80df-a7573d6d098f, 1-oktabrga senariy (1), 220448, 1-Ma’ruza. Chiziqli algebra, 1-3 AMALIY topshiriq uchun, 1-amaliy topshiriq, Kabulova N Falsafa slayd, Muhammadsoliyeva Sadoqat falsafa, Hujjat (4) (3), ИНваДА Маъруза матни 2020 21 16.01.21 Имзо, RAQAMLI TIZIMNING JAHON GLOBALLASHUVI JARAYONIDA TUTGAN O\'RNI, NEMATOV, 2.2, Dasturlash texnologiyalari.doc, 111111111111111111111111111111111111111
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARNI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI VA KASB TA’LIMI FAKULTETI
“AXBOROT XAFSIZLIGI” KAFEDRASI
Amaliyish №3
AX-20-08-guruh talabasi
BAJARDI:ASLAMOV .M
TEKSHIRDI: UMURZAQOV O. SH.
SAMARQAND – 2023
Parametrli algebra amallari
Axborotningkriptografikmuhofazasi. Elektronraqamliimzonishakllantirishvatekshirishjarayonlari»niyaratishuchunmatematikasossifatidaparametrli algebra qabulqilingan. Undamodularifmetikasiningyashirinyo‘llarjuftigaegabo‘lganbirtomonlama (parametrli) funksiyasiqo‘llaniladi, bundahisoblashlarqiyinlikdarajasibo‘yichadarajagako‘tarishamallarikabiengilamalgaoshiriladi, funksiyaniteskarilashesadiskretlogarifmmuammosiniechishjarayonidagidankambo‘lmaganhisoblashsarflarivavaqt talab qiladi. An’anaviybirtomonlamadarajagako‘tarishfunksiyasibittayashirinyo‘lgaegabo‘lib, u ushbubirtomonlamafunksiyaningxususiyholidir. Undayashirinyo‘llarsonininguchtabo‘lishimumkinligibardoshliliknioshirishuchunqo‘shimchaimkoniyatlaryaratadi[5]. O‘zDSt 1092:2009 «Axborottexnologiyasi. Axborotningkriptografikmuhofazasi. Elektronraqamliimzonishakllantirishvatekshirishjarayonlari»[5]da quyidagiparametrlardanfoydalaniladi: a) p - modul, tub son, bunda p>2255 . Bu sonningyuqorichegarasielektronraqamliimzoalgoritmimuayyanamalgaoshirilgandaaniqlanishikerak
Standartdaqo‘llanilganparametrli algebra amallarinafaqatbirtomonlamafunksiyanihosiletishda, balkiERInishakllantirishvauninghaqiqiyliginitasdiqlashjarayonlarida ham kengqo‘llanilgan. Elektronraqamliimzonishakllantirish 1) Birinchiqism r ≡ m® g\ - k (mod p), buerda: m=H(M), k=H(m ® x). 2) Ikkinchiqism s ≡ u-1*(k- r*x) (mod q). 3) Agar µ=1, unda r1 ≡ r ® R1 (mod q), x1 ≡ (k - s*u*R1)* r1 -1 (mod q), y1 ≡ g \ x1 (mod p). Bu erda µ=0 seanskalitisizishrejimini, µ=1 seanskalitibilanishlashrejiminibelgilaydi. ERIninghaqiqiyliginitasdiqlash 1) ERI autentifikatsiyasi m ≡ z\ s ® y\ r’ ® r (mod p), buerda: m = H(M), r’ ≡ r (mod q). 2) Agar µ=1 bo‘lsa, unda ERI soxtalashtirilganliginitekshirishamalgaoshiriladi; (z\ s ® y\ r’)* R1 -1 ≡ (z *R1 -1 ) \\ s*R1 ®’ (y1* R1 -1 ) \\ r1 (mod p). Bu erda: ® - R parametrbilanko‘paytirishamaliningbelgisi; ®’ - R*R1 parametrbilanko‘paytirishamaliningbelgisi; \ - R parametrbilandarajagaoshirishamaliningbelgisi; \\ - R*R1 parametrbilandarajagaoshirishamaliningbelgisi.
Kriptobardoshliligidarajaparametrimuammosiningmurakkabligigaasoslangan ERI kriptotizimlariniyaratishgahamdatilgaolinganumumiysxemausulidayondashuvmaqsadgamuvofiqdir. Diskretlogarifmlashningmurakkabligigaasoslangansxemalarningzaiftomonishundaki, badniyatkriptotahlilchidiskretlogarifmmuammosinihalqilishuchun
Hozirgivaqtdaaxborotlarnihimoyalashnita’minlashningqandaydirbirortexnikusuliyokivositasimavjudemas, ammo ko’pxavfsizlikmuammolariniyechishdakriptografiyavaaxborotlarnikriptoo’xshashalmashtirishlariishlatiladi. Assimmetrikkriptotizimlarhaqidama’lumotlargaegabo’lishhamdaassimmetrikshifrlashalgoritmlaridanfoydalanishnio’rganishOchiqkalitlishifrlashtizimlaridaikkitakalitishlatiladi. Axborotochiqkalityordamidashifrlansa, maxfiykalityordamidadeshifrlashqilinadi. Ochiqkalitlitizimlariniqo’llashasosidaqaytarilmasyokibirtomonlifunktsiyalardanfoydalanishyotadi. Bundayfunktsiyalarquyidagixususiyatlargaega. Ma’lumki x ma’lumbo’lsa y=f( x ) funktsiyanianiqlashoson. Ammo uningma’lumqiymatibo’yicha x nianiqlashamaliyjixatdanmumkinemas. Kriptografiyadayashirin deb ataluvchiyo’lgaegabo’lganbirtomonlifunktsiyalarishlatiladi. z parametrlibundayfunktsiyalarquyidagixususiyatlargaega. Ma’lum z uchunEzvaDzalgoritmlarinianiqlashmumkin. Ezalgoritmiyordamidaaniqliksohasidagibarcha x uchunfz ( x ) funktsiyaniosonginaolishmumkin. Xuddishu tariqa Dzalgoritmiyordamidajoizqiymatlarsohasidagibarcha y uchunteskarifunktsiya x=f-1 ( y ) ham osonginaaniqlanadi.
Aynivaqtdajoizqiymatlarsohasidagibarcha z vadeyarlibarcha, y uchunxattoEzma’lumbo’lganida ham f-1 ( y )nihisoblashlaryordamidatopibbo’lmaydi. Ochiqkalitsifatida y ishlatilsa, maxfiykalitsifatida x ishlatiladi. Ochiqkalitniishlatibshifrlashamalgaoshirilgandao’zaromuloqatdabo’lgansub’ektlaro’rtasidamaxfiykalitnialmashishzaruriyatiyo’qoladi. Bu esao’znavbatidauzatiluvchiaxborotningkriptohimoyasinisoddalashtiradi. Ochiqkalitlikriptotizimlaribirtomonlifunktsiyalarko’rinishibo’yichafarqlashmumkin. Bularningichida RSA, El-Gamal tizimlarinialoxidatilgaolisho’rinli. Hozirdaengsamaralivakengtarqalganochiqkalitlishifrlashalgoritmisifatida RSA algoritminiko’rsatishmumkin. RSA nomialgoritmniyaratuvchilarifamiliyalariningbirinchixarfidanolingan (Rivest, Shamir vaAdleman).
|
| |
