|
Axborot xavfsizligi
|
| bet | 1/9 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 0,9 Mb. | | #108482 |
Bog'liq axborot xavfsizligi asoslari chiqarish-00
1. Axborot xavfsizligining asosiy tushunchalari
Axborot xavfsizligi (inglizcha: Information Security, shuningdek, inglizcha: InfoSec) — axborotni ruxsatsiz kirish, foydalanish, oshkor qilish, buzish, oʻzgartirish, tadqiq qilish, yozib olish yoki yoʻq qilishning oldini olish amaliyotidir. Ushbu universal kontseptsiya maʼlumotlar qanday shaklda boʻlishidan qatʼiy nazar (masalan, elektron yoki, jismoniy) amal qiladi. Axborot xavfsizligini taʼminlashning asosiy maqsadi maʼlumotlarning konfidensialligi, yaxlitligi va mavjudligini muvozanatli,[1] qoʻllashning maqsadga muvofiqligini hisobga olgan holda va tashkilot faoliyatiga hech qanday zarar yetkazmasdan himoya qilishdir[2]. Bunga, birinchi navbatda, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar, tahdid manbalari, zaifliklar, potensial taʼsirlar va mavjud xavflarni boshqarish imkoniyatlarini aniqlaydigan koʻp bosqichli xavflarni boshqarish jarayoni orqali erishiladi. Bu jarayon xavflarni boshqarish rejasining samaradorligini baholash bilan birga olib boriladi[3].Ushbu faoliyatni standartlashtirish maqsadida ilmiy va kasbiy hamjamiyatlar texnik axborot xavfsizligi choralari, yuridik javobgarlik, shuningdek, foydalanuvchi va maʼmurlarni tayyorlash standartlari sohasida asosiy metodologiya, siyosat va tarmoq standartlarini ishlab chiqishga qaratilgan doimiy hamkorlik asosida ish olib boradi. Ushbu standartlashtirishga asosan maʼlumotlarga kirish, qayta ishlash, saqlash va uzatishni tartibga soluvchi keng koʻlamli qonunlar va qoidalar taʼsir koʻrsatadi. Biroq, tashkilotda agar doimiy takomillashtirish madaniyati toʻgʻri shakllantirilmagan boʻlsa, har qanday standartlar va metodologiyalarni joriy etish yuzaki taʼsir koʻrsatishi mumkin [4].
2. Risk haqida tushuncha va uning axborot xavfsizligidagi roli
Axborot xavfsizligi risklarini boshqarish va kiberxavfsizlik risklarini boshqarish ham buning hosilalaridir. Ushbu ikkala xavf sohasining ham tashkilotlar uchun ahamiyati ortib bormoqda, shuning uchun ushbu maqolaning maqsadi uni amaliy va amaliy darajaga tushirishga yordam berishdir. Xususan, biz ISO 27001 standarti boʻyicha risklarni boshqarish va Maʼlumotlarni himoya qilish boʻyicha umumiy reglamentning (EI GDPR) xavfga yoʻnaltirilgan qismiga muvofiqlikka qanday erishishni aytib beramiz. ISO 31000:2018 xavfni “noaniqlikning maqsadlarga taʼsiri” sifatida belgilaydigan risklarni boshqarish boʻyicha Xalqaro standartlar tashkiloti (ISO) standartining yaqinda yangilangan versiyasidir.
Axborot xavfsizligi risklarini boshqarish (ISRM) - bu tashkilotning qimmatli ma'lumotlari atrofidagi xavflarni aniqlash, baholash va davolash jarayoni. U istalgan biznes natijalariga erishishni ta'minlash uchun ushbu aktivlar atrofidagi noaniqliklarni hal qiladi.Xavfni boshqarishning turli usullari mavjud va biz ulardan ba'zilarini keyinroq maqolada ko'rib chiqamiz. Bitta o'lcham hammaga to'g'ri kelmaydi va hamma xavf ham yomon emas... risklar ham imkoniyatlar yaratadi, lekin ko'pincha u tahdidga qaratilgan.Evropa Ittifoqining umumiy ma'lumotlarni himoya qilish to'g'risidagi reglamentining 32-moddasida tashkilot maxfiylik, yaxlitlik va mavjudlik (CIA) dan foydalangan holda xavfni baholashi kerakligini aniq ta'kidlaydi. Bu ISO 27001 standartiga ham mos keladi, chunki Markaziy razvedka boshqarmasining yondashuvi u erda ham kutilmoqda. Shunday qilib, siz nafaqat shaxsiy ma'lumotlaringiz, balki barcha axborot aktivlaringiz uchun axborot xavfsizligi risklarini boshqarishning bitta yondashuvidan foydalanishingiz mumkin. Maxfiylik: ma'lumotlar ruxsatsiz shaxslar, tashkilotlar yoki jarayonlarga taqdim etilmaydi yoki oshkor etilmaydi.
Butunlik: axborot aktivlarining to'g'riligi va to'liqligini ta'minlash
3. Axborot xavfsizligi sohasidagi tahdidlar turlari
Tahdidning uchta ko’rinishi mavjud. 1. Konfedensiallikning buzilishiga tahdid shuni anglatadiki, bunda axborot unga ruxsati bo’lmaganlarga ma‘lum bo’ladi. Bu holat konfedensial axborot saqlanuvchi tizimga yoki bir tizimdan ikkinchisiga uzatilayotganda noqonuniy foydalana olishlikni qo’lga kiritish orqali yuzaga keladi. 2. Butunlikni buzishga tahdid hisoblash tizimida yoki bir tizimdan ikkinchisiga uzatilayotganda axborotni har qanday qasddan o’zgartirishni o’zida mujassamlaydi. Jinoyatchilar axborotni qasddan o’zgartirganda, bu axborot butunligi buzilganligini bildiradi. Shuningdek, dastur va apparat vositalarning tasodifiy xatosi tufayli axborotga noqonuniy o’zgarishlar kiritilganda ham axborot butunligi buzilgan hisoblanadi. Axborot butunligi – axborotning buzilmagan holatda mavjudligidir. 3. Xizmatlarning izdan chiqish tahdidi hisoblash tizimi resurslarida boshqa foydalanuvchilar yoki jinoyatchilar tomonidan ataylab qilingan harakatlar natijasida foydalana olishlilikni blokirovka bo’lib qolishi natijasida yuzaga keladi
4. Axborot xavfsizligining samarali strategiya tamoyillari
5. Axborot xavfsizligi sohasining asoschilari va ishtirokchilari
6. Kiber jinoyat tushunchasi va uning tez rivojlanishiga asosiy sabablar
|
| |
