TEZ TIBBIY Y O R D A M KOʻRSATISH
TAYYORLADI:
YO’LDASHEV R
HAYOT FAOLIYATI HAVFSIZLIGI
2
Tez tibbiy yordam — inson hayoti hamda sogʻligʻi uchun xavfli holatlar roʻy berganda
kechasiyu kunduzi shifoxonagacha koʻrsatiladigan tibbiy yordam turi va tizimi.
TEZ TIBBIY YORDAM
Ilk bor Tez tibbiy yordam 1918-yil
Toshkent
shahrida punkt sifatida
tashkil etilib, 1926-yil mustaqil Tez tibbiy yordam stansiyasiga, 1974-
yil Tez tibbiy yordam klinik kasalxonasi bilan birlashtirilib boʻlimga
aylantirildi. 1983-yil kasalxonadan ajratilib, mustaqil shahar tez va
shoshilinch tibbiy yordam stansiyasi deb ataldi.
Oʻzbekiston Respublikasi Farmoni bilan №PF-2107 10.11.1998yil Shoshilinch
Tibbiy Yordam Xizmati taʼsis etilib, 2001-yildan shoshilinch tibbiy yordam va
tez tibbiy yordam tushunchalari ikki xil maʼnoga ega. Tez tibbiy yordamning
vazifasi hodisa yuz bergan joyda, uyda, bemorni kasalxonaga olib keta turib
shoshilinch, shu jumladan mutaxassis vrach tomonidan yordam koʻrsatish,
lozim boʻlsa, bemorlarni kasalxonaga yetkazishni taʼminlashdan iborat.
Bundan tashqari, Tez tibbiy yordam xizmati koʻzi yoriydigan (tug'ayotgan) ayollarni
yoki uyida koʻzi yoriganlarni shifokor talabiga koʻra davolash muassasalariga olib
boradi. Tez tibbiy yordam xodimlarini chaqirish uchun yagona telefon indeksi (103)
joriy etilgan. Tez tibbiy yordam stansiyalari xodimlari mehnatga qobiliyatsizlik
varaqalari, sudtibbiy eksperti xulosalari, shuningdek, bemorlarga yo ularning
qarindoshlariga yozma maʼlumotnoma berish huquqiga ega emas.
Qishloq joylarida kunning istagan paytida Tez
tibbiy yordam koʻrsatish shifokorlar va oʻrta
tibbiyot xodimlari zimmasiga yuklangan. Olis va
borish qiyin boʻlgan joylarga sanitariya aviatsiyasi
vositalari
koʻrsatiladi.
bilan
shoshilinch
tibbiy
yordam
Tez
tibbiy
yordam
mashinalari
radiolashtirilgan boʻlib, ikki tomonlama telefon
aloqasi bilan taʼminlangan, nafas va narkoz berish
apparatlari,
kislorod
ingalyatorlar,
elektrokardiograf va boshqa zaruriy asboblar bilan
jihozlangan. Respublikaning har bir tuman (shahar)
hududida ixtisoslashtirilgan maxsus reanimatsion,
umumtarmoq shifokorlik brigadalari, feldsherlik
brigadalari va psixiatrik brigadalari tashkil etilgan.
Bu uyda va yoʻlda keta turib ixtisoslashtirilgan
tibbiy yordam koʻrsatishga imkon beradi.
Bugungi Tez yordam xizmatini mening fikrimga ko'ra
3 davrga bo'lish mumkin, yaʼni 2016 yilgacha davr,
2016 yildan 2022 yilgacha bo'lgan davr hamda 2022
yil iyun oyidan hozirgacha yangi davr tez tibbiy
yordam xizmatidir. 2016 yilgacha davrda tez tibbiy
yordam tibbiyotdagi eng og'ir ahvoldagi og'riqli soha
boʼlgan, chunki bu davrda oylik maoshi pastligi,
hodimlarga eʼtibor va yetarli sharoitni mavjud
emasligi sababdan tibbiy hodimlar qo'nimsizligi,
sanitar avtomashinalarni eski va nosoz holatdaligi,
ularni sonini normaga nisbatan kamligi, yoqilg'i-
moylash va avtomobillar ehtiyot qismlarini umuman
yo'qligi, dori-vositalar qog'ozda bo'lsada amalda
mavjud emasligi, hech qanday davolash standartlari,
ish yo'riqnomalarni mavjud emasligi, eskicha aloqa
vositalaridan foydalanilganlikdir.
2016 yildan 2022 yilgacha davrda Sh.M.Mirziyoyevning
prezident etib saylanganligi, u kishini ko'plab aholini
fikridan kelib chiqib, sohadagi eng muammoli bo'lib
turgan tez yordam xizmatini isloh qilish kerakligi davri
desak bo'ladi, chunki bu davrda tizimni rivojlantirish
rejasi, yangiliklarni kirish emas eng avvalo mavjud
muammolarni bartaraf etish talab etilardi. Bemor
uchun eng avvalo kerak bo'lgan dori-vositalar bilan
taʼminlanishi, hodimlarni oylik maoshini bir nea
barobar oshirilishi, ularga etarlicha sharoitni yaratib
berilishi, sanitar-avtomashinalarni zamonaviylariga
almashtirilishi, ularni belgilangan normativ asosida
sonini ko'paytirilishi aholimiz tomonidan bir muddat
sohaga bo'lgan eʼtirozni kamaytirishga olib keldi. Lekin
bugunga kelib tizim zamonaviy emasligi yangi tizim
yaratish kerakligini ko'rsatib berdi.
Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning
2022 yil 16 iyundagi “Аholiga tez tibbiy yordam
ko'rsatish tizimini takomillashtirish to'g'risida”gi PQ-
283-sonli Qarori orqali Respublika tez tibbiy yordam
markazi hamda uning 14 ta hududiy filiallarini tashkil
etilishiga zamin yaratdi. Shu o'rinda
Sh.M.Mirziyoyevning tez tibbiy yordam xizmati
xaqidagi bir fikrini keltirsam, “Sohada yagona
boshqaruv tizimi yo'lga qo'yilmagan, yaʼni tez tibbiy
yordam xizmatining 3 ta «xo'jayini» bor. Jumladan,
tibbiyot xodimini «rayzdrav» tayinlaydi, dispetcherlarni
ishga qabul qilish va dori-darmon taʼminoti viloyat
shoshilinch yordam markazida, transport parki, yoqilg'i
taʼminoti va haydovchilar esa «oblzdrav»ga bo'ysunadi”
— degan edilar.
Markaz va uning hududiy filiallarida situatsion
muvofiqlashtiruvchi boʼlimlar tashkil etilib, tuman
(shahar) va hududlardagi tez tibbiy yordam tizimi
faoliyatini tahlillar asosida boshqaradi va
takomillashtirish bo'yicha takliflar kiritadi. 2023 yil 1
sentyabrga qadar Toshkent shahri tajribasi asosida
Respublikaning boshqa hududlarida elektron
avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi toʼliq joriy
qilinadi.
1 dekabrga qadar Аndijon, Jizzax, Samarqand va
Surxondaryo viloyatlari, 2023 yil 1 sentyabrga qadar
Qoraqalpog'iston, Buxoro, Qashqadaryo, Navoiy,
Namangan, Sirdaryo, Toshkent, Farg'ona va Xorazm
viloyatlari tuman (shahar)laridagi dispetcherlik
xizmatlari tugatiladi. Toshkent shahri tajribasi asosida
Markazning hududiy filiallarida — yagona Call-
markazlar faoliyati yo'lga qo'yildi. "CALL" markazlarda
aholiga zamonaviy tez tibbiy yordam ko'rsatish uchun
barcha qulay shart-sharoitlar yaratilib, chaqiruvlarni
qabul qilish uchun tunu-kun uzliksiz faoliyat
yuritadigan yagona tizim yaratilgan.
Bunda chaqiruvlarlar ustuvorligi bo'yicha 5 xil toifaga yaʼni binafsha rang-hayotga taxdid soladigan kasallik
yoki jaroxat, qizil rang-shoshilinch qo'ng'iroqlar, sariq rang-tezkor, yashil rang-tezkorligi pastroq va ko'k rang-
tezkor bo'lmagan kasalliklarga ajratilgan xolatda bevosita GPS-orqali ko'rilib, bo'sh turgan eng yaqin
brigadalar qo'lidagi planshetlarga uzatiladi, tibbiy brigadalar tomonidan chaqiruvni qabul qilgan zaxoti zudlik
bilan bemor manzili tomon xarakatlaniladi.
Ularga chaqiruvlarni qabul qiluvchi hodimlar bilan birga shifokor xodimlardan iborat maxsus tibbiy maslahat
xizmati faoliyati tashkil etildi. Bundan tashqari, tez tibbiy yordamning tuman (shahar) yoki hudud
chegarasidan qatʼi nazar — bemorgacha masofaning yaqinligiga qarab tibbiy brigada yo'naltiriladi. Tez tibbiy
yordam avtotransport vositalariga radioaloqa vositalari va GPS-trekerlar o'rnatildi, tez tibbiy yordam
brigadalarini planshetlar bilan taʼminlanmoqda. Hozirgi kunda Respublika tez tibbiy yordam markazi negizida
“sanitar aviatsiya” xizmati uchun zamonaviy vertolyotlar harid qilinishi rejalashtirilmoqda.
E'tiboringiz uchun
raxmat !
|
