Biznesni tashkil etish va yuritish

 
 
 
 
 
O‘quv fan bo‘yicha o‘quvchilar o‘zlashtirishlarining baholash me’zonlari 
Baholashko‘rsatkichlari va me’zonlari 
 
Ko‘rsatkichlar  
 
Baholar 
5 
4 
3 
2 
Tayanch bilimlarini 
aniqlash: 
“Blits so‘rov” 
usulidagi faolliklari 
Savollarga 
to‘liq javob 
beradi. 
Savollarga 
noto‘liq 
javob 
beradi. 
Savollarga 
qisman 
javob 
beradi. 
Savollarga 
umuman 
javob 
bermaydi. 
Bilimlarini 
mustahkamlash: 
“Muammoli 
vaziyat” usulidagi 
faolliklari 
Masalani 
to‘liq tahlil 
qilib 
savollarga 
to‘liq javob 
beradi
Masalani 
to‘liq tahlil 
qilib 
savollarga 
noto‘liq 
javob 
beradi. 
Masalani 
to‘liq tahlil 
qilib 
savollarga 
qisman 
javob 
beradi 
Masalani 
tahlil qila 
olmaydi 
savollarga 
javob 
bermaydi 
Жами: 
5 
4 
3 
2 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Adabiyotlar ro’yhati: 
 
1.A.Hudoyberdiyev:”Tadbirkorlik v abiznes asoslari”T.2009yil 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 2- ilova 1-Mavzu: Tadbirkorlik faoliyatining tashkiliy-huquqiy shakllari 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ma’ruza 
Reja: 
1.Tаdbirkоrlik tushunchаsi vа uning mоhiyati.
2. Хususiy kоrхоnа vа uning хususiyatlаri. 
3.Mаs’uliyati chеklаngаn jаmiyat, аfzаlliklаri vа 
kаmchiliklаri. 
4.Qishlоq jоylаridа tаdbirkоrlik. 
5Dеhqоn хo‘jаligi. Fеrmеr хo‘jаligi. Yakka tartibdagi 
tadbirkorlik

1.Tаdbirkоrlik tushunchаsi vа uning mоhiyati.
Tadbirkorlik deganda kishilarning foyda olish maqsadida, tavakkalchilik asosida 
o‘z mablag‘lari, mulki, bilimi va imkoniyatlarini ishga solib, tovar ishlab chiqarish 
va xizmat ko‘rsatish faoliyati tushuniladi. Tadbirkorlik, boshqacha qilib aytganda, 
ishbilarmonlik yoki biznes deb ham yuritiladi. Bunday faoliyat bilan 
muvaffaqiyatli shug‘ullana oladigan insonlarni tadbirkorlik layoqati bor kishilar 
yoki tadbirkor, ishbilarmon yoki biznesmenlar deb atashadi.
Tadbirkorlik — kishilarning foyda olish maqsadida, tavakkalchilik asosida, o‘z 
mablag‘i, mulki, bilimi va imkoniyatlarini ishga solib, tovar ishlab chiqarish va 
xizmat ko‘rsatish faoliyati.
Tadbirkorlar– foyda olish maqsadida tovar va xizmatlar yaratish uchun 
tavakkalchilikni zimmasiga oladigan kishilar.
2. Хususiy kоrхоnа vа uning хususiyatlаri. 
Mulkdor yagona jismoniy shaxs tomonidan tuzilgan va boshqarila- digan tijoratchi 
tashkilot xususiy korxona deb e’tirof etiladi. Xususiy korxona tadbirkorlik 
subyektlarining tashkiliy-huquqiy shaklidir. 
O'zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy 
korxona to'g'risida»gi qonuni, 3-modda 
3.Mаs’uliyati chеklаngаn jаmiyat, аfzаlliklаri vа kаmchiliklаri. 
Bir yoki bir necha shaxs tomonidan ta’sis etilgan, ustav fondi (ustav kapitali) ta’sis 
hujjatlari bilan belgilangan miqdorlarda ulush- larga bo‘lingan xo‘jalik jamiyati 
mas’uliyati cheklangan jamiyat deb hisoblanadi. Mas’uliyati cheklangan 
jamiyatning ishtirokchilari uning majburiyatlari bo‘yicha javobgar bo‘lmaydilar va 
jamiyat faoliyati bilan bog‘liq zararlar uchun o‘zlari qo‘shgan hissalar qiymati 
doirasida javobgar bo‘ladilar. O‘zbekiston Respublikasining 2001-yil 6-dekabrdagi 
310-II-sonli «Mas’uliyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar 
to‘g‘risida»gi qonuni, 3-modda 
MAS’ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYATNING AFZALLIKLARI 
Mas’uliyati cheklangan jamiyat yakka tartibdagi tadbirkor yoki xususiy 
korxonadan farqli o‘laroq, ishtirokchilarning ulushini qo‘shish orqali, qisqa 
muddat ichida katta hajmdagi mablag‘larni jamlash imkoniga ega. 
Agar xususiy korxonada faqat jismoniy shaxs ta’sischi bo‘la olsa, mas’uliyati 
cheklangan jamiyatda jismoniy va yuridik shaxslar ta’sischi bo‘lishi mumkin 
Mas’uliyati cheklangan jamiyat ishtirokchilarining javobgarligi ularning ulushi 
doirasida cheklanadi. Ishtirokchilar korxona faoliyatida shax- siy mehnati bilan 
ishtirok etishi shart emas. Jamiyatning joriy faoliyatini ta’sischilari tomonidan 
saylangan yoki tayinlangan direktor boshqaradi. 
MAS’ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYATNING KAMCHILIKLARI 
Mas’uliyati cheklangan jamiyat ishtirokchilari sonining qonunan chek- lab 
qo‘yilishi uning ustav fondini yangi a’zolar hisobiga kengaytirishga to‘sqinlik 
qiladi. 
Mas’uliyati cheklangan jamiyat ishtirokchilari o‘z ulushini erkin sota olmaydi yoki 
boshqalarga taqdim eta olmaydi. Natijada jamiyat tarkibidan chiqishda ulushning 
bir qismini yo‘qotishga to‘g‘ri keladi. Bu esa ularning qiziqishlariga salbiy ta’sir 

ko‘rsatishi mumkin. 
Muhim boshqaruv qarorlarini qabul qilishda barcha ishtirokchilarning roziligini 
olish sharti mazkur jarayonning cho‘zilib ketishiga olib kelishi mumkin. 
Shuningdek, bu boradagi fikrlarning mos kelmasligi noto‘g‘ri qarorlar qabul 
qilinishi riskini vujudga keltiradi. 
4.Qishlоq jоylаridа tаdbirkоrlik.Ma’lumki, hozirgi kunda yurtimizda 51 
foizdan ziyod aholi qishloq joylarda yashaydi. Biroq qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarining mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 17 foizdan oshmaydi. 
Agrar soha mah- sulotlarini qayta ishlash hajmi esa 10 foizga ham yetmaydi. 
Holbuki, rivojlangan davlatlarda bu ko‘rsatkich 50 foizdan ortiqni tashkil etadi. Shu 
munosabat bilan qishloq xo‘jaligini yanada isloh qilish bo‘yicha kompleks dastur 
ishlab chiqish lozim
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev 
Shaxsiy yordamchi xo‘jalik - qishloq joylarda yashovchi fuqarolarning o‘z 
tomorqasidagi shaxsiy mehnati orqali qishloq xo‘jalik mahsulotlari yetishtirish 
bilan shug‘ullanishiga asoslangan oilaviy xo‘jalik. 
5.Dеhqоn хo‘jаligi. Fеrmеr хo‘jаligi. Yakka tartibdagi tadbirkorlik 
Dehqon xo‘jaligi meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish uchun oila 
boshlig‘iga berilgan tomorqa yer uchastkasida tashkil etiladi. U oila a’zolarining 
shaxsiy mehnati asosida yuritiladi. Dehqon xo‘jaligi ikki ko‘rinishda tashkil 
etilishi mumkin: 
1) 
yuridik shaxsni tashkil etgan holda; 
2) 
yuridik shaxsni tashkil etmagan holda. 
Fermer xo‘jaligi ijaraga berilgan yer uchastkalaridan foydalangan holda qishloq 
xo‘jaligi tovar ishlab chiqarishi bilan shug‘ullanuvchi, mustaqil xo‘jalik yurituvchi 
subyektdir. 
O'zbekiston Respublikasining 2004-yil 26-avgustdagi 662-II-sonli yangi tahrirdagi 
«Fermer xojaligi to‘g‘risida»gi qonuni, 3-modda 
Fermer xo‘jaligiga qishloq xo‘jaligi ahamiyatidagi yerlar mahalliy ken- gashlar 
tomonidan meros qoldirish huquqi bilan 50 yilgacha muddatga ijaraga beriladi. 
Fermer xo‘jaligi ham mehnatga layoqatli yoshdagi oila a’zolaridan, ham yollanma 
ishchilardan foydalanishi mumkin 
Yakka tartibdagi tadbirkorlik jismoniy shaxs (yakka tartibdagi tadbirkor) 
tomonidan tadbirkorlik faoliyatini yuridik shaxs tashkil etmagan holda amalga 
oshirishdir. 
O'zbekiston Respublikasining 2012-yil 2-maydagi O‘RQ-328-sonli yangi 
tahrirdagi «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to'g'risida»gi qonuni, 6-
modda 

Download 9,99 Mb.