SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
346
moliyaviy vositalar sotish va sotib olishdir. Blokcheyn tizimi har qanday tranzaksiyalarni
tartibga solish vaqtini hafta va kunlardan daqiqa va soniyalargacha qisqartirishga imkon beradi.
Kompaniyayoki yangi korxonaga investitsiya
kiritish kapital
qiymatining ortishi, dividendlar olish, foizlar, renta va ularning xilma-xil kombinatsiyalari
ko‘rinishida daromad olish imkonini beradi. Raqamli tarmoq mexanizmi investorlarni
tadbirkorlar va kompaniyalar egalari bilan rivojlanishning «farishta» bosqichidan tortib,
IPOgacha va uning boshqa turli rivojlanish bosqichlarida uchrashtirgan holda ko’plab bozorlar
vujudga keltiradi. Mablag‘lar jalb
qilish odatda vositachilarni, masalan, investitsion banklarni,
venchurli investorlarni va huquqshunoslarni talab qiladi. Blokcheyn tizimi esa ularning yuqorida
tavsif etilgan ko‘plab funksiyalarini avtomatlashtiradi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri pirringli
moliyalashtirish uchun yangi modellardan foydalanishga imkon beradi, shuningdek, dividendlar
hisoblash va tegishli kupon to‘lovlarini amalga oshirishni yanada samaraliroq, shaffofroq va
ishonchliroq qiladi.
Qiymatni sug‘urta
qilish va risklarni
boshqarishning amalga oshirilishi. Risklarni boshqarish va uning xususiy holati bo‘lgan
sug‘urtalash xususiy shaxslar va kompaniyalarni ko‘zda tutilmagan yo‘qotishlar va haloqatlardan
himoya qilish uchun mo‘ljallangan. Kengroq ma’noda moliya bozorlarida risklarni boshqarish,
ularni oldindan aytish yoki nazorat qilish hamda qiyin bo‘lgan hodisalarni xedjirlash uchun bir
talay hosila, murakkab strukturalangan moliyaviy mahsulotlar va vositalar yuzaga keltirgan.
So‘nggi hisob-kitoblarga ko‘ra, hozirgi davrda barcha ommaviy ochiq bo‘lgan hosila qimmatli
qog‘ozlarning nominal qiymati 600 trln dollarni tashkil qilar ekan. Blokcheyn tizimi sug‘urta
qilishning nomarkazlashgan modellarini qo‘llabquvvatlaydi, bu esa risklarni boshqarish hamda
hosila qimmatli qog‘ozlardan foydalanish jarayonini yanada shaffofroq qiladi. Insonning ijtimoiy
va iqtisodiy kapitaliga, uning harakatlari va boshqa nufuzga oid ko‘rsatkichlarga asoslangan
blokcheyn tizimining o‘zi sug‘urta qiluvchilarga aktuar riskni yaxshiroq tushunish va turli
jarayonlardan xabardor bo‘lgan holda qaror qabul qilishiga imkon yaratadi.
Qiymatlar buxgalteriya hisobining amalga oshirilishi. Buxgalteriya hisobi
– iqtisodiy jarayonlar qatnashchilari haqidagi moliyaviy axborotni o‘lchash, 109 qayta ishlash va
uzatishdir. Ko‘p milliardlab mablag’lar aylanadigan ushbu tarmoqni to‘rtta
audit gigantic,
ya’ni,Deloitte Touche Tohmatsu,
PricewaterhouseCoopers, Ernst & Young va
KPMGkompaniyalari nazorat qiladi. An’anaviy buxgalteriya hisobi amaliyotchilarizamonaviy
moliyani tezligi va murakkabligi tufayli unchalik yaxshi boshqara olmayaptilar. Blokcheyn
taqsimlangan registrini qo‘llaydigan yangi usullar ea audit va moliyaviy hisobotlarni shaffof
qiladi va ularni real vaqt rejimida faol olib borishga imkon beradi.
Shuningdek, utartibga
soluvchi organlar va boshqa manfaatdor shaxslarning korporatsiya ichidagi moliyaviy faollikni
kuzatib borish imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.Blokcheyn shuningdek, davlatning
moliya hizmatlari sohasini nazorat qilishdagi roli haqidagi munozaralarni ancha jonlantirib
yubordi. Agar ularni so‘zning keng ma’nosida kommunal hizmatlar sifatida qabul qiladigan
bo‘lsak, odatda davlat tomonidan qattiq tartibga solinadigan xomashyo monopoliyalariga
o‘xshatish mumkin bo’ladi. Biroq, blokcheyn texnologiyasi
risklarni pasaytirish hamda
shaffoflik va tezkorlikni oshirishni va’da qilishi sababli, texnologiyaning o‘zi tartibga solish
funksiyalarini bajaradi. Biroq, agar tartibga soluvchi organlar banklar va bozorlarda ichki
jarayonlarga yo‘l topish imkoniga ega bo‘lsa, unda ayrim qonunlarni soddalashtirish,
boshqalarini esa umuman bekor qilish mumkindir? Bu savolga javob berish ancha qiyin masala.
Bir tomondan, tartibga soluvchi organlar innovatsiyalar ulkan tezligini
hisobga olgan holda
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
347
o‘zining nazorat funksiyasini qayta ko‘rib chiqishiga to‘g‘ri keladi. Boshqa tomondan, banklar
davlat nazoratidan chetda qolib ketgan holatda bir necha marta halollikni ham yodidan chiqarib
qo‘yishgan.Tadbirkorlar uchun investorlar izlab topish – jiddiy o‘zgarishlar kutib turganmoliya
hizmatlari industriyaining sakkizta funksiyasidan biridir. Qimmatli qog‘ozlarni qisman
joylashtirish, aksiyalar va xususiy investitsiyalarni tijorat kapitaliga birlamchi va ikkilamchi
joylashtirish (PIPE) orqali aksiyadorlik kapitali to‘plash jarayoni 1930-yillardan buyon jiddiy
o‘zgarishlarga uchramadi.
XULOSA
Endilikda esa, barchamizga ma’lum va mashhur bo’lgan
kraudfanding platformalari
kichik biznesning internet orqali kapitalga yo‘l topishi mumkinligini ko’rsatdi. Horijiy
mamlakatlarda qo’llaniladigan Oculus Rift va Pebble Watch platformalari – ushbu modelning
birinchi qadamlari desak ham bo’ladi. Lekin avvlagidek, qatnashchilar kapitalni to‘g‘ridan-
to‘g‘ri xarid qila omlaydilar.
REFERENCES
1. Melanie Swan. Blockchain: Blueprint for a New Economy, 2015,
2. Roger Wattenhofer. The Science of the Blockchain. 2016.
3. Phil Champagne. The Book of Satoshi: “The Collected Writings of Bitcoin Creator Satoshi
Nakamoto”;
4. Jeremy Clark. Bitcoin, blockchain, cryptocurrency, cryptology (A
detailed and technical
study of Bitcoin, blockchain, cryptocurrency, and cryptology.
5. Jacob William. Blockchain: The Simple Guide To Everything You Need To Know. 2016.
