23-Mavzu: Trikotaj matodan qizlar shimi modellari.
Reja.
1.Shimning kostruktiv tavsifi
2.O’lcham olish
3.Shim konstryksiyasi.
Tayanch iboralar
: tekisfangli va aylanafangli, vertikal, gorizontal, bissektrisa, old
bo’lak, bo’ksa, dumba, tizza
Ko'riladigan qizchalar shimining asosiy chizmasini konstruksiyalashda tekisfangli va
aylanafangli mashinalaridan olingan matolardan foydalaniladi.
Shimning kostruktiv tavsifi.Hozirgi
vaqtda
shimlar kiyimning hammabop
turiga aylangan.
Shimlarning shakli va bichimi
xilma-xildir. Ko‘proq old va orqa
bo‘laklardan tuzilgan to‘g‘ri bichimli
shimlar
uchraydi.
Shimlar
uzunligi
bo‘yicha «golf» (uzunligi boldirgacha),
«bermudi» (uzunligi tizzagacha), «shorti»
(uzunligi sonning yarmigacha)
va shu
kabi xillarga bo‘linadi.
Shimlar detali ham ayrim hududida, yoki butun uzunligi bo‘yicha kengaytirilgan, past
tomonga kengaytirilgan, o‘rta qismi kengaytirilgan, galif shaklidagi shimlar bo‘lishi mumkin.
O’lcham olish. Ayollar shim chizmasi quyidagi asosiy o‘lchamlar yordamida ko‘riladi:
belning yarim aylanasi, bo‘ksaning yarim aylanasi, bel chizig‘idan o‘tirish sathigacha bo‘lgan
masofa, shim uzunligi va pochasining kengligi. Oyoqqa yopishib
turadigan shim chizmasini
qurishga qo‘shimcha o‘lchamlar ishlatiladi: son aylanasi — O
b
; tizza aylanasi — O
k
; boldir
aylanasi - O; to‘piq aylanasi — O
shch
. Shimning shakli va uzunligiga bog‘liq holda keltirilgan
o‘lchamlar- ning ayrimi yoki barchasi ishlatiladi.
Shim pochasining minimal kengligi (taqilma va qirqmasiz shimlarda) oyoq kaftining
aylanasidan kam bo‘lmasligi kerak.
Shimning old bo'lagi chizmasini chizish. Shimning old qism bukilma chizig'i —
vertikal chiziq bilan belgilanadi. Bu chiziqning ustki qismiga A nuqtasi qo'yiladi (rasm, a)
A nuqtadan pastga AH belgilanadi:
AN = (D
buyum
) — 0,5 sm,
bunda: D
buyum
— shimning yon uzunligi.
A va N nuqtalaridan gorizontal chiziqlar o'tkaziladi. A nuqtadan pastga quyidagi
bo'laklar belgilanadi.
Bo'ksa chizig'ini bildiruvchi AV bo'lagi:
AV=D
d.
-D
orq.bel
bunda: D
d
— 7 bo'yin umurtqasidan dumba aylanasi chizig'igacha uzunlik;
D
orq.bel.
— orqa belgacha bo'lgan uzunlik.
Qadam kengligi chizig'ini bildiruvchi AS bo'lagi:
AS=V
bel
- V
d.o.
+4,5 sm
bunda: V
bel
— bel chizig'ining balandligi;
V
d.o.
— dumba osti qatlami balandligi o'lchami.
Tizza chizig'ini bildiruvchi AD chiziq bo'lagi:
AD = D
k
+ 1,5 sm
bunda: D
k
— oyoqning tizzagacha bo'lgan
uzunlik
o'lchami.
V, S, D nuqtalari bo'ylab gorizontal chiziq o'tkaziladi.
Shim old qismi balandligining kengligi A
1
A
2
ni — 20 sm deb qabul qilamiz.
Bu uzunlik A nuqtadan o'ng va chapga AA
1
va AA
2
bo'laklari sifatida belgilanadi:
AA
1
= A
1
A
2
/ 2 -0.5sm
AA
2
= A
1
A
2
/ 2 +0.5sm
Shimning kengligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
Sh
gh
= O
d
+ 3.2 sm
bunda: O
d
— dumba aylanasi qorin do'ngligi hisobi bilan.
Old qism shimning kengligi buyumning butun kengligidan hisoblab chiqariladi.
Sh
old
= Sh
um
/ 2 -1sm
Olingan shimning old qism kengligi o'lchami V nuqtadan o'ng va chapga VV
1
va VV
2
bo'laklari sifatida belgilanadi:
VV
1
= Sh
old
/ 2 -0.75sm,
VV
2
= Sh
old
/2 + 0.75sm
Shimning old qism qadam kengligi S
1
S
2
ga teng:
S
1
S
2
= O
bo’k
+2,6 sm.
Bu o'lcham uchun S nuqtadan o'ng va chapga
gorizontal chiziq bo'ylab SS
1
va SS
2
bo'laklari
belgilanadi:
SS
1
= S
1
S
2
/ 2 - 1.5sm
SS
2
= S
1
S
2
/ 2 + 1.5sm
Shim old qirqimining chizig'ini chizish
uchun
yordamchi S
3
S
4
va b nuqtalarini topish
karak.
Buning uchun S
1
nuqtadan chapga gorizontal
chiziq bo'ylab 3,5 sm ga teng bo'lgan S
1
S
3
bo'lagi
belgilanadi va S
3
nuqtasi to'g'ri chiziq yordamida
V
1
nuqta bilan birlashtiriladi. So'ngra V
1
S
3
S
1
bissaktrisa burchagi o'tkazilib, unda 2 sm ga teng S
3
S
4
belgilanadi.
A
1
nuqta to'g'ri va V
1
nuqta bilan birlashtiriladi. V
1
nuqtadan V
1
S
3
chizig'i bo'ylab 8 sm
ga teng bo'lgan V
1
v bo'lagi belgilanadi.
Shim old qirqimining chizig'i A
1
V
1
va O nuqtalarini chizib aniqlanadi, b nuqtadan esa
S
4
va S
1
nuqtalari silliq egri chiziq bilan chiziladi.
Tizzagacha bo'lgan old qismning kengligi teng:
D
1
D
2
= O
tiz
+ 3sm
Bunda --- O
tiz
tizza aylanasi o’lchami
D
1
D
2
kattaligi D nuqtadan o'ng va chap tarafga DD
1
va DD
2
bo'laklari
sifatida
belgilanadi:
DD
1
= D
1
D
2
/ 2 + 0.2sm
DD
2
= D
1
D
2
/ 2 – 0.2sm
Shim old qismining pastki kengligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
NN
1
= NN
2
= N
1
N
2
/ 2
Old qismning pastki kengligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
N
1
N
2
= O
to’p
+ 3 sm
bunda: O
to'p
— to'piq aylanasi o'lchami.
N nuqtadan o'ng va chapga gorizontal chiziq bo'ylab NN
1
va NN
2
taqsimlanadi:
NN
1
= NN
2
= N
1
N
2
/ 2
Old qismning yon qirqimi chizig'i N
2
va D
2
nuqtalari bo'ylab to'g'ri chiziq yordamida
D
2
nuqtadan, S
2
V
2
A
2
nuqtalari bo'ylab esa silliq egri chiziq yordamida chiziladi.
Old qism qadam qirqimining chizig'i S
1
D
1
va N
1
nuqtalarini silliq egri chiziqlar
yordamida birlashtirish bilan aniqlanadi.
A
1
nuqtadan pastga old qirqim chizig'i bo'ylab 0,4 sm ga teng bo'lgan A
1
a bo'lagi
belgilanadi. a va A
2
nuqtalari to'g'ri chiziq yordamida birlashtiriladi.
A
2
a chizig'i — old qism kengligining yuqori qirqim chizig'idir.
