|
Boze-Eynshteyn va Fermi-Dirak taqsimoti Bozonlar va fermionlar
|
| Sana | 28.01.2024 | | Hajmi | 0.9 Mb. | | #147622 |
Bozonlar va fermionlar - Kvant mexanikasiga muvofiq barcha zarralar ikki sinfga bo`linadi: birinchi sinfga elektronlar, protonlar, neytronlar, ya`ni yarim spinli deb ataluvchi barcha zarralar kiradi. Bu zarralar fermionlar deb ataladi va bu zarralar Fermi-Dirak statistikasiga bo`ysunadi. Ikkinchi sinfga fotonlar p va k mezonlar va butun spinli barcha zarralar kiradi. Bu zarralar Bozonlar deb ataladi va ular Boze-Eynshteyn statistikasiga bo`ysunadi.
1924 yilda xind fizigi SH.Boze fotonlar bol tsman taqsimotiga bo’ysunmasligini aniqladi. U fotonlar uchun yangi taqsimot funktsiyasini taklif etdi va keyinchalik buni Eynshteyn massaga ega bo’lgan fotonlar uchun umumlashtirdi. Bu funktsiya Boze-Eynshteyn taqsimoti nomi bilan taniqli va
ko’rinishga ega bo’lib,bu yerda k –Boltsman doimiysidir.
Agar sistemadagi zarralar soni doimiy bo’lmasa, u xolda μ = 0 ekanligini ko’rsatish mumkin va taqsimot funktsiyasi:
Biroq, Pauli printsipiga bo’ysunuvchi elektronlar va boshqa zarralarning xolati bu shartni qanoatlantirmadi. Bunday zarralar uchun italiya fizigi E.Fermi va ingliz fizigi P.Dirak yana bir taqsimotni yaratdilar:
munosabat Fermi-Dirak taqsimoti funktsiyasi deb ataladi .
Fermi-Dirak statistikasiga bo’ysunuvchi zarralar fermionlar deb atalib, ularga elektronlar, protonlar, neytronlar, leptonlar, kvarklar kiradi. Fermionlarning to’lqin funktsiyalari doimo antisimmetrikdir.
Fermi-Dirak taqsimoti matematik tarzda yarim butun spinli zarralar xolatini aks ettiradi: Aniq kvant xolatida fermionlarning bo’lishi boshqa fermionlarning shu kvant xolatda bo’lishini ta`qiqlaydi. SHuni qayd qilish zarurki, past temperaturalarda Boze-Eynshteyn va Fermi-Dirak taqsimotlari Maksvell-Bol tsmanning klassik taqsimotiga o’tadi
|
| |
