|
Muvozanat konstantasi va uning mohiyati
|
| bet | 2/3 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 4,24 Mb. | | #246044 |
Bog'liq zilolaMuvozanat konstantasi va uning mohiyati. Vodorod yoddan vodorod yoddi hosil bo’lish reaksiyasini N2+J2=2HJ ning tezligi reaksiya uchun olingan moddalar konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsional bo’ladi:
Bu yerda k-to’g’ri reaksiyaning tezlik konstantasi, [H],[J] vodorod va yodning moyar konsentratsiyasi. Vodorod yodidning hosil bo’lishi bilan teskari jarayon boshlanadi.
"Kiyoviy muvozanat davomida reaksiya mahsulotlari kosentrasiyalari ko’paytmasiga nisbati o’zgarmas haroratda doimiy kattalikdir.
K ning qiymati reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiati va haroratiga bog’liq, lekin aralashmadagi moddalarning konsenrasiyasi, bosimi, begona qo’shimchalar ishtirok etish-etmasligiga bog’liq emas. Katalizator faqat muvozanat holatining qaror topishini tezlashtirish mumkin, lekin reaksiyaning unumini oshira olmaydi. K ning qiymati qanchalik katta bo’lsa, reaksiya shunchalik ko’p unum beradi. Shu sabali K ni bilish kimyo va kimyoviy texnalogiya uchun nihoyatda katta ahamiyatga ega.
Tashqi faktorlar (bosim, temperatura, moddalar konsentrasiyasi) dan birortasini o’zgarishi natijasida muvozanatni qaysi tomonga siljishini Le-Shatelye prinsipi (1884 y) quyidagicha ifodalaydi;
kimyoviy muvozanat holatida turgan sistemada biror tashqi parametrdan biri (temperatura, bosim yoki kinsentrtratsiya) o’zgartirilsa, kimyoviy muvozanat shu o’zgargan ta’sirni kamaytiruvchi reaksiya tomonga siljiydi.
Reaksiyaga ta'sir etuvchi faktorlarni ko’rib chiqaylik.
Tashqi muhitni (bosim, temperatura va moddalar konsentratsiyasini) o’zgartirish orqali muvozanatda turgan sistemaning tarkibini o’zgartirish, ya’ni muvozanatni siljitish mumkin. Muvozanatning siljishi 1884-yilda ta’riflangan umumiy qoidaga – Le Shatelye prinsipiga bo’ysunadi.
1. Konsentrasiyaning ta'siri.
Muvozanatda turgan sistemadagi biron moddaning konsentrasiyasi oshirilsa, sistemada mumkin bo’lgan reaksiyalardan shunday reaksiya kuchayadiki,natijada konsentratsiya oshirilgan modda sarf bo’ladi va kimyoviy modda shu modda sarf bulishi tomonga siljiydi. Masalan,
CO+ O
tenglamasi bilan ifodalanadigan muvozanatdagi sistama berilgan bo’lsa, bu sistemaga qo’shimcha bersak, sistema konsentratsiyasini kamaytirishga intiladi. Aksincha, agar CO ning miqdorini kamaytirsak, sistema uni ko’paytirishga intiladi, ya’ni kimyoviy muvozanat chap tomonga siljiydi.
|
| |
