| 2.2. Elementar zarralar to`g`risidagi Standart model
Bu nazariya bir necha postulatlarga asoslangan bo`lib, elementar zarralar olamidagi minglab jarayonlarni nazariy jihatdan bashorat qilib beradi. Ko`pchilik holatlarda bu bashoratlar tajribalar bilan tasdiqlanadi.
Standart model elementar zarralar olamidagi gipotetik tasavvurlardan haqiqatda malum jarayonlarni ajratuvchi chegara. Tajribalarni asoslashda bu model bir necha muvafaqiyatlarga erishgan bo`lsada, Standart model elementar zarralar funksiyasida oxirgi nazariya emas. U qandaydir mikroolamni tasvirlovchi yanada chuqurroq nazariyaning bir qismi bo`lishi mumkin. Bu qanday nazariya ekanligi hozirgacha nomalum. Nazoratchilar ko`plab nazariyalarini ilgari surdilar, ammo faqat tajribalargina bizning koinotda real jarayonlarda qanday hodisa kechganini aniqlab berishi mumkin. Fiziklar Standart modelga to`g`ri kelmaydigan turli zarralar va efektlarni qidirmaydilar. Bu jarayonlarni ular umumiy holda “yangi fizika” deb atashmoqda.
Standart modelning asosi – kvant maydonlar nazariyasi bo`lib, u yorug`lik tezligiga yaqin tezliklarda kvant mexanikasini almashtiradi. Bunda kvant mexanikasidagi kabi zarrachalar, to`lqin emas, balki kvant maydonlar: elektron, myuon, elektromagnit va kvark maydonlar nazariyasining asosiy ob`ektini tashkil etadi.
Alohida obyekt sifatida keladigan zarrachalar ham vakuum ham va yanada murakkabroq hodisalarni ham maydonlarning turli holatlari sifatida qarash mumkin. Fiziklar zarracha so`zini ishlatganda, ular alohida maydonlarning holatini hisobga oladi.
Standart model quyidagilarni o`z ichiga oladi:
1. Materiyaning fundamental “element g`ishtchalari” bo`lmish oltita lepton va oltita kvarkni o`z ichiga oladi. Bu zarrachalarning barchasi fermionlar bo`lib, ularning spini 1/2 ga teng. Kuchli o`zaro ta`sirlarda ishtirok etuvchi kvarklarning turli kombinatsiyalaridan tashkil topgan.
| 