Buyruqlar tizimi arxitekturasi, operandalarning formatlari
Reja:
1.
Buyruqlar tizimi arxitekturasi
2.
Buyruqlar tizimi
3.
Operandalarning formatlari
1.Buyruqlar tizimi arxitekturasi
Buyruq (
ингл: instruction, рус: команда)
Bajarilishi zarur bo‘lgan amalning ta’rifi.
Topshiriqlarni
boshqarish tilini ko‘rsatish, dastur operatori, boshqaruvchi signal va
foydalanuvchi talablari
buyruq (ko‘rsatma) hisoblanadi. Barcha hollarda,
buyruqlar yordamida ma’lumotlarni qayta ishlash tizimida ma’lumotlar
jo‘natish yoki tizimlar orasida ma’lumotlar
uzatish jarayonlarini
boshqarish amalga oshiriladi. Har bir buyruq amal kodidan tashkil topib,
qaysi obyektga va nima qilish kerakligini, olingan natijani qayerga
yuborish kerakligini xabar qiladi. Amallarni
bajarishda ishlatiladigan
buyruqlar yig‘masi buyruq tili bilan aniqlanadi.
Protsessorning ishlashi asosan beshta quyidagi bosqichlardan
iborat:
1.
Buyruqni o’qish;
2.
Buyruqni deshifrlash;
3.
Operandlarni o’qish;
4.
Buyruqni
bajarish;
5.
Natijani yozish;
2. Buyruqlar tizimi
-bu kompyuter ishlatadigan buyruqlar ro’yxati
bo’lib, ular yordamida dasturchi ma’lumotlarga ishlov berishning o’z
algoritmini ishlatadi.
Barcha mikroprotsessorlarni guruhlarga ajratish mumkin:
CISC (Complex Instruction Set Command) to’liq buyruqlar
tizimining to’plami bilan;
RISC (Reduced Instruction Set Command) qisqartirilgan buyruqlar
tizimining to‘plami bilan;
VLIW (Very Length Instruction Word) buyruq so‘zi
juda uzun
bo’lgan;
CISC (Complex Instruction Set Computer)
To’laroq buyruqlar to’plami kompyuteri (CISC) - bu bitta
ko'rsatmalar bir nechta past darajadagi operatsiyalarni bajarishi
mumkin bo'lgan yoki ko'p bosqichli
operatsiyalarga yoki bitta
ko'rsatmalar doirasida rejimlarni aniqlashga qodir bo’lgan
buyruqlar to’plami.
RISC (Reduced Instruction Set Computer)
Qisqartirilgan buyruqlar to’plami (RISC) - eng qisqa vaqt ichida
eng oddiy ko'rsatmalar bilan hisoblash vazifalarini bajarishga
mo'ljallangan har qanday mikroprotsessorlar oilasidan foydalangan
holda ma'lumotlarni qayta ishlovchi buyruqlar.
RISC - bu CISC-
ning teskarisi.
3. Операндларнинг форматлари
Машина буйруқлари одатда операндлар деб аталадиган
маълумотлар устида ишлайди. Операндларнинг энг кенг тарқалган
(асосий) турларига қуйидагилар киради:
- манзиллар;
- рақамлар;
- белгилар;
- мантиқий маълумотлар.
Уларга қўшимча равишда компютер янада мураккаб ахборот
бирликларини қайта ишлашни таъминлайди:
- график тасвирлар;
- аудио,
видео маълумот;
- анимация ҳақида маълумот.
ҲМдаги ҳар бир маълумот тури учун маълум форматлар
мавжуд.
Рақамли маълумотлар орасида иккита гуруҳни ажратиш
мумкин:
- бутун сонлар;
- ҳақиқий сонлар.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
Asosiy adabiyotlar
1.
А.А. Qaxxarov, Yu.Sh. Avazov, U.A. Ruziyev. Kompyuter
tizimlari va tarmoqlari. -Т.: «Fan va texnologiya», 2019. 456 bet.
2.
Z.Z.Miryusupov, J.X.Djumanov. «Kompyuter arxitekturasi».
/TATU. 144 bet. Toshkent, 2017
3.
Andreew S. Tanenbaum. Structured computer organization. Sixth
edition. 2012. – 801 s.
Internet saytlar:
1.
https://www.fayllar.org
