|
Datchiklarning asosiy vazifalari va tasniflanishi
|
| bet | 1/3 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 53,24 Kb. | | #117129 |
Bog'liq Datchiklarning asosiy vazifalari va tasniflanishi
Datchiklarning asosiy vazifalari va tasniflanishi
Tasniflash tizimlari turli-tuman - eng oddiydan eng murakkabgacha boTishi mumkin. Tasniflash mezoni har doim tasnifni bajarish maqsadiga bogkliq ravishda tanlanadi.
Barcha datchiklami amalda ikkita kategoriyaga -passiv va aktiv datchiklarga ajratish mumkin. Passiv datchik qokshimcha energiya manbaiga muhtoj boklmaydi va tashqi ta’siming o'zgarishiga javob tariqasida uning chiqishida har doim elektr signali paydo boMadi. Bu bunday datchik tashqi signalning energiyasini chiqish signaliga aylantirishini biidiradi. Bunday datchiklarga termojuftliklar, fotodiodlar va pyezoelektrik sezgir elementlar misol bokladi. Aksariyat passiv datchiklar tokg‘ridan-to‘g'ri harakat qiladigan qurilmalar. Passiv datchikdan farqli o‘laroq, aktiv datchik ishlash uchun qo'zg'atish signali deb ataladigan tashqi energiyani talab qiladi. Aktiv datchik chiqish signalini shakllantirishda qokzg‘atish signaliga u yoki bu tarzda ta’sir kokrsatadi. Bunday datchiklar tashqi signallarning okzgarishiga javob tariqasida o'zlarining tavsiflarini okzgartirishi sababli ba'zan ular parametrik datchiklar deb ham ataladi. Amalda aktiv datchiklarda ularning ichki tavsiflarining o‘zgarishini elektr signallariga qayta shakllantirish sodir bo‘ladi, va’ni aktiv datchiklarning ma’lum bir parametrlari qokzgkatish signallarini modullaydi, va bunday modullash o'zida oklchanadigan obvekt tokgkrisidagi axborotni eltadi. Masalan. termistorlar haroratni sezgir rezistorlar boTib hisoblanadi. Termistorlar o‘z-o*zicha hech qanday signallami ishlab chiqarmaydi, biroq ular orqali elektr toki (qo'zgkatish signali) oTganda ularning qarshiligini ulardagi tok kuchining okzgarishi va/yoki kuchlanish tushishi bokyicha aniqlash mumkin. Qarshilikning qiymati (omlarda) oMchanadigan haroratni aks ettiradi, uni ma’lum bog‘lanishlar orqali topish mumkin bokladi.
Rezistiv tenzodacchik aktiv datchiklarga boshqa bir misol bo‘lib xizmat qila oladi, uning eiektr qarshiligi uning deformatsiyalnish kattaligiga to‘g'ridan-to4gkri bog‘liq bo'ladi. Datchikning
qarshiligini aniqlash uchun u orqali ham tashqi oziqlantirish manbaidan keladigan eiektr tokini o'tkazish lozim bo'ladi.
Datchiklarni sanoq nuqtasini tanlashga bog'liq ravishda absolyut (mutlaq) va nisbiy datchiklarga ajratish mumkin. Absolyut datchik tashqi signalni o'Ichashlarni o'tkazish shart-sharoitlariga bogliq bo‘Imagan absolyut fizikaviy birliklarda aniqlaydi, nisbiy
datchikning chiqish signali esa har bir konkret holatda turlicha talqin qilinishi mumkin. Absolyut datchikka termistor misol bo4la oladi. Uning eiektr qarshiligi Kelvin shkalasi bo‘yicha absolyut haroratga to‘gkridan-tokg‘ri bog‘liq bofladi. Boshqa bir keng ommalashgan harorat datchigi - termojuftlik - nisbiy qurilma boTib hisoblanadi, chunki uning chiqishidagi kuchlanish termojuftlikning simlaridagi harorat gradientining funksiyasi bo4lib hisoblanadi. Shu sababli termojuftlikning chiqish signali bo‘yicha konkret haroratni aniqlash faqatgina ma’lum bazaviy sanoq nuqtasiga nisbatan mumkin bo‘ladi. Bosim datchigi absolyut va nisbiy datchiklarga boshqa bir misol bo‘la oladi. Absolyut datchikning ko‘rsatishlari bosimning bosimlar shkalasi bo‘yicha absolyut nolga nisbatan, ya’ni to4liq vakuumga nisbatan qiymatlariga mos keladi. Nisbiy datchik bosimr.i nolga teng boMmaydigan atmosfera bosimiga nisbatan aniqlaydi.
Datchiklarni tasniflashga boshqa bir yondashuv ularning tavsiflarini ko‘rib chiqishdan iborat bo‘ladf. Datchikni u yoki bu guruhga kiritish uchun u qanday kattaliklarni o'lchashi mumkinligini. uning tavsiflarini, u qanday fizikaviy tamoyiiga asosan ishlanganiigini, u qaysi qayta shakllantirishlar mexanizmini qofllashini, qanday materialdan tayyorlanganligini, qaysi sohalarda qofllanilishini bilish zarur bofladi.
|
| |
