Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti axborot texnologiyalari kafedrasi

1 2 3 4

Bog'liq
Algoritmlash va dasturlash 1 maruza

Аlgoritm taʼrifi

Elektron hisoblash mashinalarining vujudga kelishiga qadar algoritmga har xil taʼrif berib kelindi. Lekin ularning barchasi maʼno jihatdan bir-biriga juda yaqin boʼlib, bu taʼrif hozirgi kunda quyidagicha talqin qilinadi.
Taʼrif. Аlgoritm deb, biror masalani yechish uchun maʼlum qoidaga asosan bajariladigan amallarning chekli ketma-ketligiga aytiladi yoki aniq natija beruvchi sodda hisoblashlar ketma-ketligi.

Boshqacha aytsak Аlgoritm-bu toʼgʼri aniqlangan hisoblash jarayoni boʼlib, natijaga kiradigan berilgan matnni chiquvchi matnga aylantirib beradi, yaʼni algoritm kiruvchi matnni chiquvchi matnga aylantiruvchi xisoblash qadamlari ketma-ketligidan iborat jarayondir. Аmaliyotda juda koʼp uchraydigan masalalardan biri, bu elementlar ketma – ketligidan maʼlum birlarini aniqlash masalasi ham aniq algoritm asosida yechiladi.
Masala: (4,6,-9,43,-11,7,91,-15) sonlar ketma-ketligidan manfiylarini aniqlash masalasida kiruvchi ketma-ketlikdan chiquvchi (-9,-11,-15) ketma-ketlikni hosil qilish kerak. Bunday masalalar koʼpincha oraliq masala sifatida uchraydi. Maʼlumki, bu masalani bir necha xil algoritmlar yordamida yechish mumkin. Bunday masalalrni juda koʼp keltirish mumkin.

Аlgoritm korrekt deyiladi, agar uning natijasi barcha kiruvchi matnlar uchun aniq chiquvchi matnlarni tashkil etsa. Bu holda ishlatilgan korrekt algoritm berilgan masalani yechib beradi deyiladi.
Аgar algoritm nokorrekt boʼlsa, uning natijasi baʼzi bir kiruvchi matnlar uchun notoʼgʼri boʼladi yoki umuman natija bermasligi mumkin.
Baʼzi hollarda, yaʼni xatoliklarni tekshirib turish imkoni boʼlganda, nokorrekt algoritmlar ham foydali boʼlishi mumkin. Koʼpincha korrekt algoritmlardan foydalanish maqsadiga muvofiq hisoblanadi.

Algoritm quyidagi xossalarga ega: aniqlik, tushunarlilik, ommaviylik, natijaviylik va diskretlik.
Aniqlik va tushunarlilik – deganda algoritmda ijrochiga berilayotgan ko'rsatmalar aniq mazmunda bo'lishi tushuniladi. Chunki ko'rsatmalardagi noaniqliklar mo’ljallangan maqsadga erishishga olib kelmaydi. Ijrochiga tavsiya etiladigan ko'rsatmalar tushunarli mazmunda bo’lishi shart, aks holda ijrochi uni bajaraolmaydi.
Ommaviylik - deganda har bir algoritm mazmuniga ko'ra bir turdagi masalalarning barchasi uchun ham o‘rinli bo'lishi, ya’ni umumiy bo’lishi tushuniladi.

Algoritm quyidagi xossalarga ega: aniqlik, tushunarlilik, ommaviylik, natijaviylik va diskretlik.
Natijavivlik -deganda algoritmda chekli qadamlardan so‘ng albatta natija bo’lishi tushuniladi. Shuni ta'kidlash joizki, algoritm avvaldan ko‘zlangan maqsadga erishishga olib kelmasligi ham mumkin. Bunga ba’zan algoritmning noto'g'ri tuzilgani yoki boshqa xatolik sabab bo’lishi mumkin, ikkinchi tomondan, qo‘yilgan masala ijodiy yechimga ega bo’lmasligi ham mumkin. Lekin salbiy natija ham deb qabul qilinadi.
Diskretlik - deganda algoritmlarni chekli qadamlardan tashkil qilib bo‘laklash imkoniyati tushuniladi.

Chiziqli algoritm - deb hech qanday shartsiz faqat ketma-ket bajariladigan jarayonlarga aytiladi.
Tarmoqlanuvchi algoritm - deb maʼlum shartlarga muvofiq bajariladigan koʼrsatmalardan tuzilgan algoritmga aytiladi.
Takrorlanuvchi algoritm - deb biron bir shart tekshirilishi yoki biron parametrning har xil qiymatlari asosida takroriy xisoblashlarni bajaradigan algoritmga aytiladi. .....

Chiziqli algoritm - deb hech qanday shartsiz faqat ketma-ket bajariladigan jarayonlarga aytiladi.

Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy strukturasini quyidagi koʼrinishda ifodalash mumkin

Download 4,35 Mb.

1 2 3 4

Download 4,35 Mb.