Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 5
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
744
w
www.oriens.uz
May
2022
KOMPOZITSIYADA IJODIY JARAYON HAMDA KOMPOZITSIYA
VOSITALARI VA ME’ZONLARI
Talipov Nig‘matjon Nozimovich
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
“Tasviriy san’at” kafedrasi katta о‘qituvchisi
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola «Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi» ta’lim yо‘nalishi
talabalari va о‘qituvchilari uchun mо‘ljallangan bо‘lib, unda tasviriy san’atda
kompozitsiyani maqsad va vazifalari, tasviriy san’atni о‘qitishning pedagogik
mahorati shuningdek kompozitsiyada ijodiy jarayon hamda kompozitsiya vositalari
va me’zonlari kabi masalalarda о‘z aksini topgan.
Kalit so‘zlar: Kompozitsiya, jarayon, vosita, me’zon, turg‘un, dinamik, barokko,
obraz, lirik, haykaltarosh, relief, element, intervallari, tipi, jesti, personaj, epizod,
peyzaj, portret, syujet, contrast.
ABSTRACT
This article is intended for students and teachers of the field of study "Fine Arts
and Engineering Graphics", in which the goals and objectives of the composition in
the fine arts, the pedagogical skills of teaching the fine arts, as well as the
composition reflects the creative process as well as the means and criteria of
composition.
Keywords: Composition, process, medium, criterion, constant, dynamic,
baroque, image, lyric, sculptor, relief, element, intervals, type, gesture, character,
episode, landscape, portrait, plot, contrast .
KIRISH
Tasviriy san’atda - rassom (haykaltarosh va boshqa) g‘oyasini aniq ifoda etish
vositasi boʻlib, unda ijodkorning mahorati yorqin namoyon boʻladi. Kompozitsiya
orqali muallif chiziq, shakl, rang va obrazlarni tartibga keltiradi,
fazoviy kenglikni
o‘zlashtiradi va badiiy muhit yaratadi.
Kompozitsiya (lot. compositio — tuzilish, birlashish, bogʻlanish) - badiiy
asarning
mazmunan, harakteri va maqsadi jihatidan bog‘langan qismlarining
joylashishi. Kompozitsiya asosini mantiqiylik, shakl aniqligi va ularning o‘zaro
uyg‘unligi tashqil qiladi. Ijodkor yaratgan har bir asarining asosida kompozitsiya
yotadi, unda borliqni idrok etish jarayonida hosil bo’ladigan fikr, his-tuyg‘ular o‘z
aksini topadi. Kompozitsiyaning "turg‘un" va "dinamik", "ochiq" va "yopiq"
xillari
mavjud. Kompozitsiya tuzish ma’lum "qonun" (kanon)lar bilan belgilangan va
