Fənn
“Elektrik aparat və qurğuları”
Mövzu 11
AVTOMATİK HAVA AÇARLARI
Plan
1. Ümumi məlumatlar.
2. Cərəyan ötürən dövrə.
3. Qövssöndürən sistem.
4. İntiqallar.
5. Avtomat açarların seçilməsi
ƏDƏBİYYAT
1.P.B.Rüstəmzadə. Stansiya və yarımstansiyaların elektriki hissələri.
Bakı, 1966.
2. Чунихин А.А. Электрические аппараты. М.: «Энергоатомиздат»,
1988, 780 стр.
3. Родштейн Л.А. Электрические аппараты. Л.: Энергия, 1981.
GƏNCƏ 2010
AVTOMATİK HAVA AÇARLARI (AVTOMATLAR)
Avtomatik hava açarları (avtomatlar) qəza (Q.Q) və qeyri – normal (artıq yüklənmə, gərginliyin itməsi və azalması) rejimlərində dövrələrin kommutasiyası üçün, həmçinin elektrik dövrələrinin hərdən (gün ərzində 6...30 dəfə) operativ vurulması və açılması üçün nəzərdə tutulmuşlar.
Əriyən qoruyucuların əvəzinə üç fazalı avtomatik açarların istifadəsi zamanı qeyri-tam fazalı iş rejimlərinin mümkünlüyü aradan qalxır. Belə ki, istənilən şəkilli qısa qapanma zamanı bütün üç faza açılmış olur. Əriyən qoruyucudan fərqli olaraq q.q. cərəyanı açıldıqdan sonra dəyişdirmə lazım gəlmir və daha etibarlı və dəqiq mühafizə təmin edilir.
Avtomatik açarlar Q.Q. cərəyanla cərəyanlarının dəfələrlə avtomatik açılmasını təmin etməlidirlər və yük cərəyanına uzun müddət dözməlidirlər. Avtomatik açarlarda qövs havada söndürülür. Ona görə də onları hava açarları adlandırırlar. Avtomatik açarları 1000 V -a qədər gərginlikli dəyişən cərəyan dövrələri üçün bir, iki, üç və dörd qütblü, 6,3...6300 A nominal cərəyanlara hazırlayırlar.
Təsir edən kəmiyyətin növünə görə avtomatlar maksimal cərəyan, minimal cərəyan, minimal gərginlik, əks cərəyan, cərəyanın hasili üzrə işləyən maksimal avtomatlara, polyarlaşdırılmış və polyarlaşdırılmayan avtomatlara bölünürlər.
İstənilən avtomatda aşağıdakı əsas bəndlər vardır:
cərəyan axan dövrə, qövs söndürən sistem, avtomatın intiqalı, avtomat mexanizmi, sərbəst qırma mexanizmi və mühafizə elementləri-qırıcılar. Bütün elementlər plastik kütlədən hazırlanmış gövdənin içərisində yerləşdirilmişdir.
Avtomatların əsas parametrləri bunlardır: məxsusi (şəxsi) və tam açılma vaxtı, uzunmüddətli nominal cərəyan, nominal gərginlik, hüdud açma cərəyanı. Avtomatın tam açma müddəti bu düsturla hesablanır:
,
burada: to-Q.Q. cərəyanı başlayandan avtomatın açma Iiş cərəyanına çatana qədər keçən zamandır; t1- Q.Q. cərəyanı Iiş cərəyanına çatandan sonra kontaktların aralanmasına gedən vaxtdır; t2- kontaktlar aralandıqdan sonra qövsün sönməsi üçün ötən vaxtdır. t1≥0,1 san olan zaman avtomat adi avtomat sayılır.
Tez işləyən avtomatlarda t1 = 0,002-0,008 san - yəyə qədər azaldılmış olur. Belə avtomatlar Q.Q. cərəyanını qərarlaşmış hüduda çatmadan açırlar.
| 