|
Elektron hukumat tizimini rivojlanishi uchun ijtimoiy media
|
| Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 1,06 Mb. | | #245120 |
Bog'liq Fozilov 20.05.2024
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Elektron hukumat
fanidan 4- amaliy ish
Guruh: 218-21
Bajardi:Fozilov Raxmatillo
Tekshirdi: Xurramova Ra’no
Toshkent 2024
4-Amaliy ish topshirig‘i
Elektron hukumat tizimini rivojlanishi uchun ijtimoiy media.
Elektron hukumat tizimida axborot xavfsizligini ta’minlash.
Rivojlangan davlatlarda elektron hukumat tajribasi.
Elektron hukumat — Barcha ham „ichki“, ham „tashqi“ aloqalar va jarayonlar majmuasi bo'lib, tegishli axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan quvvatlanib va taʼminlanib turadigan hukumat. Kommunikatsiya tarmoqlari (shu jumladan Internet) orqali axborotga ishlov berish, uni uzatish va tarqatishni elektron vositalari asosida davlat boshqaruvini tashkil qilishni, davlat hokimiyati organlarini barcha boʻgʻinlari tomonidan fuqarolarning barcha toifalariga elektron vositalar bilan xizmatlar koʻrsatish, oʻsha vositalar yordamida fuqarolarga davlat organlarining faoliyati haqida axborot berish. „Elektron hukumat“ tushunchasi 1990-yillarning boshida paydo boʻlgan, lekin amaliyotga soʻnggi yilardan boshlab tatbiq qilina boshladi. Elektron hukumatni ishlab chiqish bilan birinchi galda AQSh va Angliya hamda Italiya, Norvegiya, Singapur, Avstraliya va ayrim boshqa davlatlar (Fransiya, Germaniya, Katar, BAA va h.k.) shugʻullandilar. Elektron hukumatning uch asosiy rivojlanishi tizimi ajratiladi:- hukumat- aholi (G2C);- hukumat — biznes (G2B);- hukumat — hukumat (G2 G).Oʻzbekistonda ham elektron hukumat barpo qilish ishlari boshlab yuborilgan. Jahon tajribasiga mavjud amaliyotga koʻra, u ikki oʻzaro bogʻlangan, lekin funksional jihatdan mustaqil qismlardan, Hukumat Intranetidan va tashqi infratuzilmadan tarkib topgan. Hukumat Intraneti axborot tizimining ichki infratuzilmasini qamrab oladi, u davlat tuzilmalari tomonidan davlat korporativ vazifalarini amalga oshirishdagi oʻzaro munosabatlarda foydalaniladi. Tashqi infratuzilma, davlatni fuqarolar (G2C) va tashkilotlar (G2B) bilan oʻzaro ishlashini taʼminlaydigan ommaviy axborot infratuzilmasini qamrab oladi.
Elektron hukumat tizimini rivojlanishi uchun ijtimoiy media muhim ahamiyatga ega. Ijtimoiy media orqali fuqarolar bilan tez va samarali aloqa qurish, ularning fikr-mulohazalarini olish va ularni davlat boshqaruviga jalb qilish mumkin.
Elektron hukumat tizimini rivojlanishi, davlat xizmatlari ko‘rsatishni takomillashtirish, davlat apparati faoliyatining ochiqligi va samaradorligini oshirish, shuningdek, fuqarolar hayotini yaxshilash va tadbirkorlikni rivojlantirish uchun katta imkoniyatlarga ega.
Elektron hukumat tizimini yanada rivojlantirish, shuningdek, davlat organlari va tashkilotlarining o‘z faoliyati bo‘yicha jamoatchilik oldida elektron hisobot berishi tartibini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 16.07.2020 yildagi 444-son.
Elektron hukumatning axborot tizimlari va resurslarining yagona reyestrini yuritish, yagona identifikatorlar, ma’lumotnomalar va tasniflagichlar ro‘yxatlarini shakllantirish, ma’lumotlarni boshqarish axborot tizimini joriy qilish orqali elektron hukumat tizimini yanada rivojlantirish, shuningdek, davlat organlari va tashkilotlarining o‘z faoliyati bo‘yicha jamoatchilik oldida elektron hisobot berishi tartibini joriy etish maqsadida Vazirlar Mahkamasasi qaror qiladi3.
Bunday usullar orqali, elektron hukumat tizimini rivojlanishi va uning samaradorligi oshadi, shuningdek, fuqarolar va tadbirkorlar uchun qulayliklar yaratiladi.
Umumjahon axborot globallashuvi jarayonlari axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini nafaqat mamlakatlar iqtisodiyoti va boshqa sohalariga joriy etish, balki axborot tizimlari xavfsizligini ta’minlashni ham taqozo etayotir. O‘zbekiston axborot va kommunikatsiya texnologiyalari sohasidagi xalqaro xavfsizlik tizimiga Markaziy Osiyoda birinchilardan bo‘lib qo‘shildi.
Axborot xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi tomonidan quyidagi chora-tadbirlar amalga oshiriladi:
Ma’lumotlar uzatish, telekommunikatsiya tarmoqlari, teleradioefir hamda axborot tizimlarida axborot xavfsizligini ta’minlashni takomillashtirish va rivojlantirish bo‘yicha davlat siyosatini yuritish;
Axborot xavfsizligiga oid qonunchilik va me’yoriy-huquqiy hujjatlarining yaratilishini tashkil qilish va bunda ishtirok etish;
Axborot tizimlari komplekslari, resurslari va ma’lumotlar bazalarining axborot xavfsizligini ta’minlash;
davlat organlarining axborot tizimlari va resurslari axborot xavfsizligi siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishga ko‘maklashish;
davlat axborot tizimlari va resurslarining axborot xavfsizligini ta’minlash yuzasidan monitoring natijalari to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlarni O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasiga belgilangan tartibda taqdim etish;
telekommunikatsiyalar tarmoqlarining operatorlari va provayderlari bilan hamkorlik qilish, davlat organlarining kompyuter va axborot texnologiyalaridan foydalanish sohasidagi qonun buzilishlarining oldini olish masalalari bo‘yicha birgalikdagi ishlarini tashkil etish va ularning faoliyatini muvofiqlashtirish;
Internetning milliy foydalanuvchilarini Internet tarmog‘i milliy segmentida axborot xavfsizligiga paydo bo‘layotgan tahdidlar to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor qilish, shuningdek axborotlarni muhofaza qilish bo‘yicha konsultatsiya xizmatlari ko‘rsatish;
qonun buzuvchilarni tahlil qilish, identifikatsiyalashda, axborotlar makonidagi ruxsatsiz yoxud buzuvchi harakatlarni amalga oshirishda foydalaniladigan metodlar va vositalarni tahlil qilishda huquqni muhofaza qilish organlari bilan hamkorlik qilish;
Internet tarmog‘i milliy segmentida axborot xavfsizligi hodisalarining oldini olish bo‘yicha o‘zaro amaliy ishlarni tashkil etish maqsadida axborot xavfsizligi sohasidagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirish.
O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi huzuridagi Axborot xavfsizligini ta’minlash markazi
Mazkur Markazning asosiy maqsadi etib, «Elektron hukumat» tizimining axborot tizimlari, resurslari va ma’lumotlar bazalarining, shuningdek Internet tarmog‘i milliy segmentining axborot xavfsizligini ta’minlash sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish, davlat organlari tizimlari va axborot resurslarida axborot xavfsizligini ta’minlash belgilangan.
Markaz xodimlari axborot xavfsizligiga hozirgi vaqtdagi tahdidlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish va to‘plash bilan shug‘ullanadilar, «Elektron hukumat» tizimi axborot tizimi, resurslari va ma’lumotlar bazalariga noqonuniy kirib olish holatlarining oldini olishni ta’minlaydigan tashkiliy va dasturiy-texnik yechimlarni samarali qabul qilish bo‘yicha tavsiyalar va takliflar ishlab chiqishda ishtirok etadilar.
“Elektron hukumat” tizimi axborot xavfsizligini ta’minlashning me’yoriy-huquqiy asoslarini takomillashtirish bo‘yicha takliflarini ishlab chiqish ham Markazning maqsad-vazifalari hisoblanadi.
E-Government, yoki elektron hukumat, jamiyatga xizmat ko’rsatish uchun raqamli asbob-uskunalar va tizimlarni foydalanishni anglatadi. Rivojlangan mamlakatlar elektron hukumatni amalga oshirishda oldindan borib, texnologiyani foydalanib davlat xizmatlarining samaradorligini, etkazib berishini va sifatini oshirishga intilishgan.
2020 yilgi BMT E-Government ko’rib chiqishiga ko’ra, raqamli hukumat bo’yicha - onlayn xizmatlar, telekommunikatsiya infrastrukturasi holati va mavjud inson resurslari bo’yicha - 193 ta BMT a’zosi mamlakatlarining reytingi Daniya, Koreya Respublikasi va Estoniya tomonidan boshqariladi. Ular Finlandiya, Avstraliya, Shvetsiya, Birlashgan Qirollik, Yangi Zelandiya, Amerika Qo’shma Shtatlari, Niderlandlar, Singapur, Islandiya, Norvegiya va Yaponiyani kuzatib borishdi.
Ushbu mamlakatlar muvaffaqiyatli ravishda elektron hukumat strategiyalarini amalga oshirganlar, shuning natijasida aniqroq, ishtirok etuvchi va demokratik jamiyatlar paydo bo’lgan. Ular mas’uliyatlarni va jarayonlarni desentralizatsiya qilishga va elektron vositalarni foydalanishga tayyor bo’lganlar, shunda har bir fuqaroga barcha shakllar, qonunlar, yangiliklar va boshqa ma’lumotlar mavjud bo’lgan veb-sayt orqali hukumat bilan aloqa qilish imkoniyati berilgan3.
Biroq, elektron hukumatni amalga oshirishda muammolar bor. Bu IT infrastrukturaga, tashkiliy tuzilma va jarayonlarga, shuningdek, fuqarolarni IT-ni foydalanishga tayyorlashga katta investitsiya talab qiladi1. Bu muammolarga qaramasdan, elektron hukumatning foydalari, masalan, davlat xizmatlarini takomillashtirish, shaffoflikni oshirish va fuqarolar bilan aloqani kuchaytirish, uni samarali qiladi.
|
| |
