|
Reja:
1. Elektron raqamli imzo (ERI) nima?
|
| bet | 3/8 | | Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 260,13 Kb. | | #119560 |
Bog'liq ERIReja:
1. Elektron raqamli imzo (ERI) nima?
2. E-Imzo elektron raqamli imzoni olish va undan foydalanish
2. O‘zbekiston Respublikasida raqamli imzo haqida qonun.
3.O‘zbekiston Respublikasining elektron raqamli imzo bo‘yicha davlat standarti
Elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o`zgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yo`qligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo.
O’zbekiston Respublikasining belgilangan qonunlarida talab etilgan shartlarga rioya etilgan taqdirda elektron raqamli imzo qog`oz hujjatga shaxsan qo`yilgan imzo bilan bir xil ahamiyatga egadir. Elektron ma’lumotlarni kriptografik o`zgartirish natijasida hosil qilingan belgilar ketma-ketligi. Elektron raqamli imzo ma’lumotlar blokiga qo`shib qo`yiladi va blokni qabul qiluvchiga, manbani va ma’lumotlarning butunligini tekshirish hamda soxtalashtirishdan muhofazalanish imkonini beradi. Hozirgi kunga kelib, ayrim mamlakatlar qonunchilik yo`li bilan raqamli imzodan foydalanishni layoqatliligini qonunlashtirib qo`yganlar.
Oddiy qilib tushuntirilganda:
ERI - bu imzo qo’yish va elektron hujjatlarninh asilligini tekshirishda zarur bo’ladigan an’anaviy qo’l imzosining muqobilidir. ERIdan foydalanish kontragentlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni minimumlashtirgan holda yuridik muhim hujjatlar almashinuvini tezlashtirish imloniyatini beradi.
Elektron raqamli imzo yoki ERI imzoning ma’lum bir tashkilot yoki shaxsga tegishli ekanligini kafolatlash imkonini beruvchi jismoniy imzoning alternativ varianti hisoblanadi. Elektron raqamli imzo sertifikatlangan shaxsiy va ochiq kalit yordamida ma’lumotlarni kriptografik o‘zgartirish yo‘li bilan olinadi.
Elektron raqamli imzodan foydalanish qoidalari O‘zbekiston Respublikasining 11.12.2003-yildagi 562-II-son “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida” gi qonuni bilan tartibga solinadi.
Elektron raqamli imzo kalitlari sertifikatlari ro`yxatga olish markazlari tomonidan beriladi. Bugungi kunda butun jahonda bu borada katta ishlar amalga oshirilmoqda. Aloqa sohasida ham axborot texnologiyalari yangi pog'onaga ko'tarilmoqda. Bu o'rinda elektron pochta, elektron hujjat alohida ahamiyatga ega. Elektron pochta o'zaro bog'langan kompyuterlar tarmog'i yordamida matbuot xabarlari (matn, rasm, chizma) va hatto tovushli axborotni foydalanuvchiga yetkazish uchun xizmat qiladi. Shuningdek, u istalgan vaqtda kerakli ma’lumotni izlash va undan foydalanish imkonini beradi. Elektron hujjat - elektron shaklda qayd etilgan, elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan hamda elektron hujjatning uni identifikatsiya qilish imkonini beradigan boshqa rekvizitlarga ega bo'lgan axborotdir.
Elektron hujjat quyidagi tushunchalarga asoslanadi:
elektron raqamli imzo – elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o'zgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yo'qligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo;
elektron raqamli imzoning yopiq kaliti - elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, faqat imzo qo'yuvchi shaxsning o'ziga ma’lum bo'lgan va elektron hujjatda elektron raqamli imzoni yaratish uchun mo'ljallangan belgilar ketma-ketligi;
elektron raqamli imzoning ochiq kaliti - elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, elektron raqamli imzoning yopiq kalitiga mos keluvchi, axborot tizimining har qanday foydalanuvchisi foydalana oladigan va elektron hujjatdagi elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash uchun mo'ljallangan belgilar ketma-ketligi; elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash - elektron raqamli imzoning elektron hujjatda elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasiga tegishliligi va elektron hujjatdagi axborotda xatolik yo'qligi tekshirilgandagi ijobiy natija. Uzoq masofadan televizion tasvirlarni qabul qilish, uzatish yoki dunyodagi barcha davlatlar bilan telefon aloqasini amalga oshirish uchun xizmat qiladigan Yer sun’iy yo'ldoshlarining ishlari ham kompyuter va maxsus dasturga asoslanganligi sir emas.
|
| |
