|
Esse Mavzu “ijtimoiy pedagogikada ishontirish metodi”. Reja
|
| bet | 2/2 | | Sana | 02.02.2024 | | Hajmi | 100,39 Kb. | | #150343 |
Bog'liq Esse Mavzu “ijtimoiy pedagogikada ishontirish metodi”-www.fayllar.org (1)Metodlar- o`rganilayotgan ob’ektning moxiyati va konuniyatlaridan kelib chikib, borlikni amaliy va
nazariy o`zlashtirish usullaridir ijtimoiy pedagogika esa pedagogikaning bir soxasi bo`lib, uning metodlari ni pedagogikada ko`llanadigan tarbiyalash va o`kitishning an’anaviy metodlariga tayanamiz, boshka tomondan ijtimoiy ta’lim va ijtimoiy tarbiyaning ijtimoiy pedagogikava.ijtimoiy.faoliyatbilano`zarib bormokda.Yana Shuni yodda tutish kerakki , buning dikkat markazimizda bola va uni o`rab turgan ijtimoiy muxit turadi ijtimoiy pedagog esa bolaga muammolarni uni ijtimoiylashish jarayon xal qilishga yordam beradi. Ijtimoiy pedagog bolaga bevosiga yoki bilvosita –oila, do`stlari, bolalar jamoasiorkalita’sir o`tkazadi. U kandaydir kiska muddatli vazifalarni bajarishi yoki bola bilan uzok vakt davomida ishlashi mumkinligini xisobga olamiz. Ijtimoiy pedagog metodlar orkali bolaning ongi, xulki xis-tuygulariga maqsadga muvofik ta’sir o`tkazishi xamda uni o`rab turgan ijtimoiy muxitga ta’sir o`tkazishi mumkin . Metodlar - bolaning ijtimoiylashishi va uni tiklashda xamkorlik kiluvchi, pozitiv ijtimoiy tajriba to`plashida yordam beruvchi ijtimoiy pedagog va bolaning o`zaro xatti- xarakat usullaridir.Ijtimoiy pedagogika xam pedagogikaning eng yangi soxalaridan biri bo`lib „ijtimoiy - pedagogik faoliyat” yangi shakllanayotgani uchun,uning,metodlari tizimi xaqida gapirishga xali vakt bor. Shuning uchun ijtimoiy pedagog o`z amaliy faoliyatida pedagogika, psixologiya va ijtimoiy ishdagi metodlardan keng foydalanadi. Bola shakllanishi boskichida u o`z kasbiy faoliyatini bajarishi uchun ijtimoiy pedagogikaning aloxida usullaridan tashkil topgan metodlarni xam egallashi kerak. Metodlar, usullar va vositalar Shu tarikabir birlari bilanboglik.Ijtimoiy pedagogik faoliyatda ishontirish va mashk qilish metodlari xam keng ko`llaniladi. Bu metodni ko`llashning xususiyati.Shundan iboratki,ijtimoiypedagogkaysidirsabablargako`ra odob axlokning umum kabul kilgan meyorlari shakllanmagan yoki noto`gri shakllangan bola bilan ish olib borishga majbur buladi. Shu jamiyatda kabul qilingan xayot meyorlari, ular to`grisidagi to`gri va anik tasavvurning yuzaga kelishi,oxir - okibatda shaxsning ishonchini, uning xayotdagi o`rnini shakllantiradi. Bular bilimvaular xaqidagi tasavvurlar bilan boglik. Ba’zi olimlar ijtimoiy pedagogika metodlarini umumiy pedagogika metodlariga mos qilib tasniflashadi: -ishontirish -talab qilish -xikoya -suxbat va baxs jazolashva maktash Sharqxalqlari, jumladan o’zbeklar bolalar tarbiyasiga befarq nlar. Hayotdagi har qanday xatti-harakatning ham oqibati to’g’ri baholangan. Yoshga monandta’sir,ko’rsatish,yo’l,va,vositalariyaratilgan.Kerakbo’lganda rag’batlantirish turlaridan foydalanilgan, lozim bo’lsa jazolangan. «Bir bolaga etti mahalla otaona» deb bejiz aytilmagan. Tarbiya borasida xatolikka yo’l qo’ygan bola u kimligidan qat’i nazar jazolangan. Noaxloqiy xatti-harakatlarni qisqa va lekin o’ta tarbiyaviy ahamiyatga ega bo’lgan «yomon bo’ladi» iborasi bilan tavsiflangan. Masalan, xalqimizning qadimdan amal qilib kelayotganodob,axloq,qoidalariga ko’ra nonga hurmat ulug’langan va non ushog’i bexosdan erga tushib ketsa, «yomon bo’ladi» deb, uni qo’lga olib ko’zga surtib o’pib, og’izga solingan yoki chetga olib qo’yilgan. Suvga tuflash -«gunoh» bo’ladi, «yomon bo’ladi»deb,tushuntirishgan.qadimda ,hovuzlarning suvi haftalab, oylab toza turgan. Biroq, kishi uni «harom» qilishga botinolmagan. Bolalarga bu «yomon bo’ladi» iborasi orqali etkazilgan. Qozonga mushuk yoki it, sutga sichqon tegsa o’sha idishlar «harom» hisoblanib, toza suvda yaxshilab yuvilgan. Qechqurun qozon yuvuqsiz qolsa «harom» bo’lgay... Kechasi uy supurilmagan, supurgi yotqizib qo’yilgan... Ikki qo’lini orqaga tirab chalqancha yotish, barmoqlarni zanjir qilish, oyoqlarni chalishtirib, ko’pchilik oldida uzatib o’tirish odobsizlik hisoblangan. «Yomon bo’ladi» iborasi orqali kattalarga hurmat, kichiklargag’amxo’rlik,tarbiyalangan, etim bolalarga, boshiga musibat tushgan oilalarga ozor etkazilmagan. Otaga tik qarash, ularga ters javob berish, qizlarga, umuman xotin-qizlarga bexayolik qilish «yomon bo’lish»ini yoshlikdan
tuShuntirilgan. Bunda bolaning yoshi, xatti,harakatlari, o’ziga xos xususiyatlari hisobga olingan. Ayrimlariga noaxloqiy xatti-harakatlarning yomonligi Qur’oni karim, hadislardan misollar keltirish, hikoyalar aytib berish orqali ifodalansa, ayrim yoshdagi bolalar ota-ona, aka-uka, opa- singil, qo’ni-qo’shnilarning ijobiy xatti-harakatlari namunasida tarbiyalangan. Bunday axloqiy fazilatlar bola aqlini tanimasdan, gapirishni bilmasdan oldin ota-onalar turmush tarzida ifodalangan. Keyinchalik esa, «yomon bo’ladi» iborasi orqali davom ettirilgan. Masalan, musulmon farzandi quyosh chiqqunchauxlasa,«yomon.bo’ladi»,erta,saharda eshik ochilmasa, «yomon bo’ladi», «kunlik rizqimizdan benasib qolamiz» iboralari bolalarni erta turishga undagan. Kechki payt quyosh botish arafasida uxlasa, «yomon bo’ladi» deb uqtirilgan.
Hayvonlarga, qushlarga tosh otma, ozor berma, «yomon bo’ladi», mevalarni tishlab
tashlama, «yomon bo’ladi», qush uyasini buzma, ekinlarni payhon qilma, «yomon bo’ladi», kabi iboralari orqali ona tabiatga hurmat, uni avaylab-asrashga o’rgatilgan, hozirgi so’zimiz bilan aytilganda ekologik tarbiya asoslari berilgan.
Saranjom-sarishtalik — uyning bezagi, tejamkorlik — farovonlikkaliti, to’g’rilik, halollik-
—ko’ngil xotirjamligi ekanligini mehnatkash xalqimiz unutmagan va oilada bolalarni ana
Shunday fazilatlar asosida tarbiyalashga doimo vaqt topisha olgan. «Toma-toma ko’l bo’lur, tommay qolsa, cho’l bo’lur»—xalq, maqolining qimmati ham ana Shunda. O’zbek xalqida bolalar bilan bog’liq juda ko’p yaxshi an’analar bor. Xalq pedagogikasi bolalarga mehr-muhabbat, ularni sevish, erkalash, parvarish qilish, ta’lim-tarbiya berish, ehtiyotlash kabi insoniy qa-rashlarni targ’ib qilib kelgan.
Oilada yangi insonniig dunyoga kelishini barcha xalqlar qadimdan kishi hayotidagi eng
quvonchli hodisa sifatida nishonlab kelganlar. Xalqimiz ana Shu quvonchni ifoda etuvchi turli urf- odatlarni ijod etgan. O’zbeklarning qadimiy urf-odatlariga ko’ra yangi chaqaloqning dunyoga kelishi faqat uning ota-onasi uchungina emas, balki hamma qarindosh-urug’lari va mahalla-ko’y uchun ham
sevinchli.hodisa hisoblangan.
|
| |
