Organika
1. Ацетилен, пропан, кислород (кислород мўл) дан иборат аралашма портлатилди ва хосил бўлган газлар аралашмаси дастлабки шароитга келтирилганда хажм 33% га камайди. Шундан сўнг газлар аралашмаси мул миқдорда NaOH дан ўтказилди. Бунда газлар аралашмаси хажми дастлабки хажмнинг 29%ини такил этди.дастлабки ара- ги ацетиленннинг хажмий улушини топинг
Yechimi:
Dastlabki gazlarni 100 litr deb olsak
100×0,33=33 lirt ga kam
100-33=67 litr CO2 va O2
100×0,29=29 l O2
67-29=38 litr CO2
100-29=71 litr gazlar to'liq reaksiyaga kirishgan
2x. 5x. 4x
2C2H2+5O2=4CO2+2H2O
y. 5y. 3y
C3H8+5O2=3CO2+4H2O
7x+6y=71
4x+3y=38
x=5 y=6
C2H2(v) 5×2=10 litr
C3H8(v) 1×6=6 litr
O2(v) 5×5=25 litr. (1)
O2(v) 5×6=30 litr. (2)
25+30+29=84 litr
C2H2 10/100×100=10%
J: 10%
2. Buten-1 Pt katalizator ishtirokida gidrogelaganda olingan aralashma tarkibida sp2 gbridlangan orbitalning sp3 orbitallarga nisbati 1.8:5.6 bo'lsa reaksiya unimini toping
Yechimi:
C4H8 da sp2 dan 2 ta Jami 6 ta
C4H8 da sp3 dan 2 ta Jami 8 ta
C4H10 da sp2 yo'q
C4H10 da sp3 dan 4 ta Jami 16 ta orbital qatnashgan
6-6x. 1,8
------------------=-----------
(8-8x)+16x. 5,6
x=0,4 yoki 40%
J:40
3. Метан , пропан ва кислороддан иборат 70 л газлар аралашмаси ёндирилганда 71 л газлар аралашмаси хосил бўлди. Дастлабки аралашмадаги кислороднинг хажмини ҳисобланг. Ҳосил бўлган аралашмадаги карбонат ангидриднинг ҳажми ортиб қолган кислороднинг ҳажмидан 45 литр кам(сув буғ ҳолатда).
Yechimi:
x. 2x. x. 2x
CH4+2O2=CO2+2H2O
y. 5y. 3y. 4y
C3H8+5O2=3CO2+4H2O
O2(ort) x+3y+45
70=(x+2x)+(y+5y)+(x+3y+45)
71=(x+2x)+(3y+4y)+(x+3y+45)
x=4. y=1
O2(ort) 4+3+45=52 litr
O2(reak) 8+5=13 litr
O2(dast) 52+13=65 litr
CH4 (v) 4 litr
C3H8 (v) 1 litr
CO2(j:v) 4+3=7 litr
H2O(j:v) 8+4=12 litr
J: 65 litr.
4. Massalari 150 g dan bo' lgan suv va fenol aralashtirilganda idishda 2 ta qatlam yuzaga keldi. Pastki qatlamning massasi 160 g ga teng bo'lib undagi erigan moddaning massa ulushi 45% ga teng bo' lsa yuqori qatlamdagi erigan moddaning massa ulushini (%) toping.
A)44,3 B)24,5 C)55 D)75,5
Yechimi:
Pastki qatlamda erituvchi fenol yuqorigi qatlamda erituvchi suv boladi ! ! ! ! ! !
160×0,45=72 g
150-72=78 g fenol ikkinchi qatlamda
300-160=140 g eritma
140-78=62 g suv
62/140×100=44,286%
J: A
5. H2 va C massalari nisbati 1: 4,5 bo'lgan CH4 va etilen aralashmasidan A litr berilgan. Gazlar aralashmasidagi alkanning hajmini (litr) toping.
A) A/4 B)2A/3 C)A/3 D)A/2
Yechimi:
CH4. xC2H4
4+4x. 1
--------------=--------
12+24x. 4,5
x=1
CH4 1:1 C2H4
Agar aralashmani hajmi 1 litr desak 0,5 litr dan bo'ladi
Demak : A/2
J: D
5. Ту́йинган бир атомли спирт таркибида кислороднинг масса улуши углерод ва водороднинг биргаликдаги масса улушидан 15/8 марта кичик бу́лса, углероднинг масса улушини аникланг.
А) 12/23 В) 3/8
С) 3/5 D) 24/37
Yechimi:
15/8=1,875 * 16= 30+16=46 бу этанол
24/46 ёки 12/23
6. 7 litr alkadiyen va unga nisbatan mo'l miqdorda olingan O2 aralashmasi portlatilganda so'ng hosil bo'lgan suv bug'i kondensatlandi. Agar qolgan gazlar aralashmasi Ar dan 6,25% og'ir bo'lib hajmi 40 litr ni etsa reaksiya uchun olingan O2 ning hajmini (l.n.sh.) toping. A)62 B)35 C)54 D)49
Yechimi:
40×0,0625=2,5
40+2,5=42,5 g
44x+32y
---------------=42,5
. 40
x+y=40
x=35 litr CO2
y=5 litr. O2
CnH2n-2 + 1,5n-0,5 O2---> nCO2 + n-1 H2O
n=35/7=5 C5H8
O2(n) 1,5n-0,5. (1,5×5)-0,5=7mol
O2(V) 7×7=49 litr reaksiyaga kir
O2(V) 49+5=54 litr dast
J: 54
7. 13,44 litr C3H8 ning yorug'lik ishtirokida Cl2 bilan reaksiyasi natijasida hosil bo'lgan alkilxlorid va HCl ning elektronlar nisbati 7:3 ga teng. Ajrarlib chiqqan HCl to'liq suvda eritildi. Hosil bo'lgan HCl kislotani neytrallash uchun 40% li (p=1,2 g/ml) NaOH eritmasidan qancha hajm (ml) sarflanishini toping.
A)37,5 B)50 C)200 D)100
Yechimi:
. 42 : 18
. 7 : 3
C3H8+Cl2------->C3H7Cl+HCl
22,4 l ----------------------------1 mol
13,44 l ----------------------x=0,6 mol
HCl+NaOH=NaCl+H2O
1 mol---------40 g NaOH
0,6 mol------x=24 g
Em 24÷0,4=60 g
EV. 60/1,2=50 ml
J: B
8. 42,14•1023 ta H atom bo'lgan 1asosli karbon kislotaga 80 g 10% li NaOH eritmasi so'ng ortiqcha kislotani yo'qotish uchun NaHCO3 eritmasidan qo'shildi. Bunda 11,2 litr gaz ajragan bo'lsa dastlabki Ba li tuzni massasini gr toping.
A)217,7 B)118,6 C)174,2 D)237,3
Yechimi:
42,14•10²³/6,02•10²³=7 ta H
R-COOH+NaOH----->R-COONa+H2O
NaOH (n) 80×0,1/40=0,2 mol
1 mol NaOH--------1 mol R-COOH
0,2 mol --------------x=0,2 mol
R-COOH+NaHCO3---->R-COONa+CO2+H2O
22,4 l CO2------1 mol R-COOH
11,2 l ------------x=0,5 mol
R-COOH (n) 0,2+0,5=0,7 mol
0,7 mol -----------7 ta H
1 mol-------------x=10 ta H
CH3-CH2-CH2-CH2-COOH pentan kislota
(CH3-CH2-CH2-CH2-COO)2 Ba Mr=339 g/ mol
339×0,7=237,3 g
J: D
9. Benzol (B), anilin (A) va fenol (F) iborat suvsiz 50 g aralashma orqali HCl o'tkazildi. Bunda hosil bo'lgan 26 g cho'kma filtrlab olindi. Filtrat NaOH eritmasi bilan ishlanganda ikkita qatlam hosil bo'ldi. Yuqori qatlamning zichligi 0,88 g/ml ga teng bo'lib, 17,7 ml ni tashkil etadi. Boshlang'ich aralashma tarkibidagi moddalarning massa ulushlarini (%) hisoblang.
A. B-29,92 ; A-38,24 ; F-31,840
B. B-30,04; A-40,87; F-29,09
C. B-31,15; A-37,35; F-31,5
D. B-32,44; A-36,73; F-30,83
E. B-33,71; A-35,13; F-31,16
Yechimi:
C6H6+HCl=???
C6H5NH2+HCl=C6H5NH3Cl
C6H5OH+HCl=???
C6H5NH3Cl+NaOH=C6H5NH2+NaCl+H2O
C6H6 va C6H5OH ikkita qatlam hosil qilgan
Yuqori qatlamda C6H6
C6H6(m) 0,88×17,7=15,576 g
50-15,76=34,24 g A va F
C6H5NH3Cl. C6H5NH2
129,5 g -------------93 g
26 g -----------------x=18,67 g A
34,24-18,67=15,57 g F
B(%) 15,576/50×100=31,152%
A(%) 18,67/50×100=37,35%
F(%) 15,57/50×100=31,5%
J: C
10. To'yingan 1 atomli A spirt oksidlanganda tarkibida spirt, aldegid va monokarbon kislota ( mol nisbat 1:2:3) bo'lgan 32,5 g aralshma olindi. Ushbu aralshmaga NaHCO3 qo'shilganda 3,36 litr ajraldi. Aralashmadagi aldegid massasini gr toping.A)15 B)5 C)7,5 D)10
Yechimi:
R-CH2-OH----- R-CH2-OH
R-CH2-OH---- R-CHO
R-CH2OH----- R-COOH
X=0,15 ----------------------------------0,15
R-COOH+NaHCO3- R-COONa + CO2+H2O
1 ----------------------------------------1
0.05 : 0,1 : 0,15
1 2 3
0,05(x+31)+0,1(x+29)+0,15(x+45)=32,5
X=71
CnH2n+1 =71
n=5
100•0,1=10 g
J: D
11. C2H5OH va C3H7OH dan iborat 19,8 g aralashmaga mo'l miqdorda Na metalli qo'shildi. Ajralgan H2 bilan 4,48 litr Ar arakashtirilganda HF dan1,05 marta og'ir bo'lgan aralashma olindi. Dastlabki aralashmadagi H ning massa ulushini % toping.A)12,5 B)11,1. c)10,2 D)13,1
Yechimi:
2C2H5OH+2Na=2C2H5ONa+H2
2C3H7OH+2Na=2C3H7ONa+H2
HF Mr=20 g/mol
20×1,05=21 g /mol
Ar(n) 4,48/22,4=0,2 mol
(2•x)+(40•0,2)
--------------------------=21
. x+0,2
x=0,2 mol. H2
92x+120y=19,8
x+y=0,2
x=0,15•12=1,8 g H
y=0,05•16=0,8 g H
H2(m) 1,8+0,8=2,6 g
H2(%) 2,6/19,8×100=13,1%
J: D
12. 6CO2+6H2O------->18hv C6H12O6+6O2 ushbu fotosintez reaksiyasida 4,4 g CO2 dan qancha gr O2 olinadi.(O2 da jami nuklonlarning elektronga nisbati 2,25 ga teng.)
A)7,2 B)3,6 C)3,2 D)6,4
Yechimi:
(n+p)16x=16x=32x
32x
------=2,25
16x
X=1,125 mol
6CO2------- 6O2
44 g ------------------32 g
4,4 g ----------------x=3,2 g
3,2•1,125=3,6 g O2
J: B
13. Бир кислотанинг номаълум икки хил концентрацияли эритмаларидан 1:9 ҳажмий нисбатда олиб аралаштирилди. Олинган эритманинг 10 мл ни нейтраллаш учун ишқор эритмасидан 13 мл сарф бўлди. Шу кислота эритмаларини 1:4 ҳажмий нисбатда олиб аралаштирилганда ҳосил бўладиган янги эритманинг 10 мл ини нейтраллаш учун ўша ишқор эритмасидан 16 мл сарф бўлди. Қандай ҳажмий нисбатда олиб тайёрланган кислота эритмасининг ҳажми уни нейтраллаш учун сарфланган ишқор эритмасининг ҳажмига нисбати 1:2,2 бўлади?
A) 2:3. B) 1:5
C) 1:1. D) 1:4
Yechimi:
x+9y=13
2x+8y=16. x=4. y=1
a+b=10.
a+4b=22 a=6 b=4 Javob: 2:3 A
14. Tarkibida 1 xil sondagi C atomi bo'lgan gazsimon alken va alkindan iborat 7,84 litr aralashma 80 g brom bilan ta'sirlashganda 94,4 g mahsulot hosil bo'ldi. Dastlabki uglevodorodlar formulasi tarkibida nechta C atomi borligini aniqlang.
A)3 B)2 C)5 D)4
Yechimi:
CnH2n
. }7,84/22,4=0,35 mol
CnH2n-2
x. x
CnH2n+Br2---->CnH2nBr2
y. 2y
CnH2n-2 + 2Br2--->CnH2nBr4
94,4-80=14,4 g alken va alkin
80/160=0,5 mol Br2
x+y=0,35
x+2y=0,5
x=0,2. y=0,15
(0,2•14n)+0,15(14n-2)=14,4
n=3
J: A
15. CH3OH va uning gomoligidan iborat aralashma H2SO4 ishtirokida qizdirilganda (t=120° C ) umumiy massasi 28,5 g 3 ta oddiy efir va 5,4 g suv hosil bo'ldi. Agar mahsulorlarning ( molyar massalari ortib borish tartibida) mol nisbat 2:1:3 bo'lsa gomolog tarkibini toping.
A)C3H7OH B)C4H9OH C)C2H5OH D)C5H11OH
Yechimi:
2CH3OH---->CH3-O-CH3 + H2O
CH3-OH + R-OH--->CH3-O-R+H2O
2R-OH---->R-O-R + H2O
H2O(n) 5,4/18=0,3 mol
2x+x+3x=0,3
x=0,05
CH3-O-CH3(n) 0,05×2=0,1 mol
CH3-O-R (n) 0,05 mol
R-O-R (n) 0,05×3=0,15 mol
CH3-O-CH3 (m) 46×0,1=4,6 g
28,5-4,6=23,9 g
0,05(31+x)+0,15(2x+16)=23,9
x=57
R CnH2n+1
14n+1=57
n=4
J: B
16. Alkansulfoxlorid tarkibida sp3 va sp2 gibrid orbitallar ayirmasi 18 ga teng. Shu modda ortiqcha ishqorda (NaOH) eritilganda qanday molekulyar massali (m.a.b)sulfonat olinadi.
A)160 B)167 C)158 D)153
Yechimi:
Alkanlar da hamma C lar sp3 gibridlangan shuning uchun 4x
Sp3 = (x+2)*4=4x+8
Sp2 = 2*3=6
R-SO2Cl
4x+8-6=18
x=4
C4H9SO2Cl+2NaOH----> C4H9SO3Na+ NaCl+ H2O
C4H9SO3Na Mr=160 g/mol
J: A
17. 44,4 g alkanol H2SO4 bilan qizdirilganda 75% unum bilan gaz ajraldi. Ushbu gaz KMnO4 eritmasi orqali o'tkazilganda 40,5 g organik modda hosil bo'ldi. Dastlabki spirtning benzoy kislota bilan hosil qilgan birikmasining molyar massasini g/mol toping.
A)178 B)192 C)150 D)164
Yechimi:
44,4×0,75=33,3 g alkanol
CnH2n+1OH ---->CnH2n+H2O
3CnH2n+2KMnO4+4H2O----->2CnH2n+2 O2 +2MnO2+2KOH
33,3. 40,5
-----------------=-------------------
14n+2+16. 14n+2+32
n=4
C4H9OH+C6H5COOH----> C6H5COOC4H9 + H2O
C6H5COOC4H9 Mr=178 g/mol
J: A
18. Tarkibida CnH2n--2 bo'lgan uglevodorod to'la bromlanganda 97 g tetrabrom hosila olindi. Agar uglevodorod tarkibidagi C ning massa ulushi H2 ning massa ulushidan 7,5 marta katta bo'lsa reaksiyaga kirishga uglevodorodning massasini gr toping.
A)17 B)40 C)20 D)34
Yechimi:
CnH2n-2
12n. 2n-2
----------------=----------------×7,5
12n+2n-2. 12n+2n-2
n=5
C5H8+2Br2---->C5H8Br4
68 g -----------------388 g
17 g=x--------------97 g
J: A
19. To'yingan va to'yinmagan monokarbon kislotadan iborat 12,6 gr aralashma 0,05 mol Br2 ni biriktirdi va reaksiya mahsulotidagi Br2 ning massa ulushi 68,96% ga teng bo'ldi. Agar dastlabki aralashma yonganda 10,08 litr CO2 ajralsa undagi kislotalarning mol nisbati toping.
A)3:1 B)1:1 C)1:4 D)2:3
Yechimi:
Br2(m) 0,05×160=8 g
. 8
------------------=0,6896
(8+12,6)-x
x=9 g R-COOH
12,6-9=3,6 g to'yinmagan kislota
R-CH=CH-COOH+Br2
3,6 g -------------------0,05 mol
72 g=x----------------1 mol
X+71=72
x=1 H
CH2=CH-COOH+3O2-----> 3CO2+2H2O
CO2(n) 10,08/22,4=0,45 mol
72 g ------------3 mol CO2
3,6 g -----------x=0,15 mol
0,45-0,15=0,3 mol CO2
CnH2nO2---------nCO2
14n+32. n
-------------=---------
. 9. 0,3
n=2.
CH3COOH. Mr=60 g/mol
CH3COOH(n) 9/60=0,15 mol
CH2=CH-COOH 3,6/72=0,05 mol
0,15:0,05
1 : 3
J: A
20. Stirol va etilbenzol aralashmasi 4,48 litr HCl bilan ta'sirlashdi. Agar dastlabki aralashma yonganda 261,6 g CO2 va suv aralashmasi hosil bo'lsa sarflangan O2 miqdorini mol hisoblang.
A)8,4 B)4,2 C)9,3 D)6,2
Yechimi:
HCl(n) 4,48/22,4=0,2 mol
C6H5CH=CH2+HCl---->
1 mol--------------1 mol
0,2 mol=x-------0,2 mol
C6H5-CH=CH2+10O2----->8CO2+4H2O
1 mol--------10 mol O2
0,2 mol------x=2 mol
1 mol----------424 g CO2 va H2O
0,2 mol-------x=84,8 g
261,6-84,8=176,8 g CO2 va H2O
2C6H5-CH2-CH3+21O2---->16CO2+10H2O
884 g CO2, H2O------21 mol O2
176,8 g ---------------x=4,2 mol
O2(n) 2+4,2=6,2 mol
J: D
21. Proponol, fenol va sirka kislotadan iborat aralashma Na metalli bilan ishlanganda 8,96 litr gaz ajraldi. Boshlang'ich aralashma 200 g NaOH eritmasi (NaOH ning foiz konsentratsiyasi suvnikidan 84% ga kam) bilan reaksiyaga kirisha oladi. Xuddi shunday boshlang'ich aralashma bromli suvdan o'tkazilganda 66,2 g cho'kma tushishi ma'lum bo'lsa dastlabki aralashmadagi propanol massasini (g) toping. A)12 B)48 C)24 D)60
Yechimi:
H2(n) 8,96/22,4=0,4 mol
2C3H7OH+2Na=2C3H7ONa+H2
C6H5OH+Na=????
2CH3COOH+2Na=2CH3COONa+H2
NaOH(n) 200×0,16:40=0,8 mol
C3H7OH+NaOH=????
C6H5OH+NaOH=C6H5ONa+H2O
CH3COOH+NaOH=CH3COONa+H2O
C6H5OH+3Br2=C6H2(OH)Br3+3HBr
331 g --------------1 mol C6H5OH
66,2 g -------------x=0,2 mol
CH3COOH(n) 0,8-0,2=0,6 mol
2 mol kislota---------1 mol H2
0,6 mol kislota------x=0,3 mol
0,4-0,3=0,1 mol H2 spirt uchun
1 mol H2----------120 g 2C3H7OH
0,1 mol ------------x=12 g
J: A
22. No'malum murakkab efirga yetarli miqdorda NH3 ta'sir ettirilishidan 48,4 g karbon kislota amidi va 24 g izopropil spirt hosil bo'ldi. Murakkab efir molekulasi tarkibidagi atomlar sonini (N A) toping.
A)32•N A B)24•N A C)8•N A D)16•N A
Yechimi:
R1-COOR2+NH3--->R1-CONH2+CH3CH(OH)CH3
24 g spirt----------48,4 g amid
60 g --------------x=121 g
R-CONH2 Mr =121
X+44=121
x=77
CnHn-1=77
13n-1=77
n=6
Murakkab efir:
C6H5COOCH(CH3)CH3
24 ta atom.
J: B
23. Etan bilan noma'lum alkindan iborat 17,92 litr aralashma katalitik gidrogenlanganda zichligi D He= 9,25 bo'lgan aralashma olindi. Shunday miqdordagi dastlabki aralashma 64,8 g HBr bilan ta'sirlashsa noma'lum alkinni toping.
A)pentin B)propin C)etin D)butin
Yechimi:
C2H6
. 17,92/22,4=0,8 mol
CnH2n-2
CnH2n-2 + 2HBr--->
1 mol----------------162 g
0,4 mol=x---------64,8 g
0,8-0,4=0,4 mol C2H6
(0,4•30)+(0,4•x)
---------------------------=37
. 0,8
x=44 g/mol
CnHn2+2.
14n+2=44
n=3
C3H8 avval C3H4 bo'lgan
J: B
24. Ketonlar konsentrlangan H2SO4 kislota yoki ishqorlar ta'sirida kraton kondensatsiyasiga kirishadi. 69,6 g aseton 2- bosqichda necha gr organik modda hosil bo'lishini toping.
A)58,8 B)56,7 C)75,6 D)44,1
Yechimi:
2CH3COCH3 ------->CH3-C(CH3)=CH-CO-CH3 + H2O
116 g ----------98 g
69,6 g --------×=58,8 g
CH3-C(CH3)=CH-CO-CH3
1) Metil izopenten keton
2) 4-metil penten- 3 on-2
J: A
25. 9,75 g atsetilen 2 bosqichda oksidlanib 27 g oksalat kislota hosil qiladi. 1- reaksiya unumi 2- sidan 1,25 marta kichik bo'lsa 2- reaksiya unumini (%) toping.
A)80 B)75 C)100 D)60
Yechimi:
C2H2+O2---->C2H2O2 glioksal
26 g--------------58 g
9,75 g------------x=21,87 g
C2H2O2+O2--->HOOC-COOH
58 g. 90 g
21,75. x=33,75 g
33,75•x•1,25x=27
x=0,8 yoki 80%
II bosqich 80×1,25=100%
Yana bir usul
. 58. 90
1,25(-----------)=(---------)x
. 21,75. 27
x=1 yoki. 100%
J: C
26. Alkan molekulyar massasi uning tarkibidagi H atomlari massasidan (m.a.b) 48 m.a.b ga ortiq bo'lsa alkanni toping.
A)pentan B)butan C)propan D) etan
Yechimi:
CnH2n+2
14n+2-(2n+2)=48
n=4
Yana bir usul
14n+2=2n+2+48
14n+2=2n+50
12n=48
n=4
J: B
27. Tarkibida 176,4 g suyuq sovun tutgan eritmaga yetarli miqdorda kristall KOH qo'shildi. Reaksiyadan so'ng eritma bug'latilganda va qattiq qizdirilganda 82,8 g mineral tuz qoldi. Dastlabki sovunning tarkibida nechta atom bor.
A)54 B)48 C)56 D)50
Yechimi:
176,4 82,8
CnH2n+1COOK →K2CO3
x=294 138
14n+84 =294
n=15
15+31+4=50
J: D
27. Mol nisbati mos ravishda 2:3 bo'lgan kapron kislota va uning angidrididan iborat aralashmada C va H atomlari sonini toping.
A)3,5: 4 B)1:1,875 C)2:3 D)16:11
Yechimi:
CH3-CH(CH3)-CH2-CH2-COOH
(CH3-CH(CH3)-CH2-CH2-CO)2O
2 C5H11COOH. 12 ta C, 24 ta H
3 (C5H11CO)2 O 36 ta C, 66 ta H
C 12+36=48 ta 1
H 24+66=90 ta 1,875
J: B
28. Propin va monoxloralkendan iborat 0,6 mol aralashmani to'la gidrogenlash uchun 6,02•1023 dona H molekulasi sarflandi. Agar dastlabki aralashmada C va H atomlari soni 9:13 nisbatda bo'lsa monoxloralkenning molyar massasini toping.
A) 90,5 B)62,5 C)76,5 D)78,5
Yechimi:
H2(n) 6,02/6,02=1 mol
C3H4+2H2---->C3H8
CnH2n-1Cl+H2-->CnH2n+1Cl
x+y=0,6
2x+y=1
x=0,4. y=0,2
(3•0,4)+(n•0,2). 9
----------------------------=-------
(4•0,4)+0,2(2n-1). 13
n=3
C3H5Cl Mr=76,5 g/mol
J: C
29. 2 ta molekulasida 16 ta bog'lovchi s-elektron ishtrok etgan to'yingan 1 atomli spirtning necha molekulasida Avagadro sonidan 22 marta ko'p sonda sigma bog' bo'ladi.
A)132,44•1023 B)12,04•1023 C)4 D)2
Yechimi:
2 ta --------------------16 ta
1 ta--------------------x=8 ta sigma Demak: C3H7-OH
C3H7-OH da 11 ta sigma bog’ bor
11 ta ----------------6,02•1023
22 ta ---------------x=12,04•10 23
J: B
30. 2 xil gibrid orbitallar nisbati 4:3 bo'lgan 1 asosli to'yingan karbon kislota bilan 45 g asos qoldiqsiz reaksiyaga kirishganda 57,6 g o'rta tuz hamda necha ml suv hosil bo'ladi?
A)4,5 B)2,25 C)3,6 D)5,4
Yechimi:
CH3COOH+MeOH---->CH3COOMe + H2O
x+17. x+59
---------=----------
45. 57,6
x=133 Cs
133+17=150 g
150 g Asos-------18 g suv
45 g ----------------x=5,4 g SUV
J: D
31. Propan va etin gazlar aralashmasi yondirilganda hosil bo'lgan gazlar aralashmasi tarkibida CO2 va H2O ning hajmiy ulushlari mos ravishda 50% va 50% ga teng bo'lsa dastlabki aralashmaning o'rtacha molyar massasini toping.
A)32,8 B)31,8 C)35 D)33,8
Yechimi:
Hajmiy ulush mol ulushga teng
Demak:
CO2(n) 0,5 mol
H2O(n) 0,5 mol
. x. 3x. 4x
C3H8+5O2=3CO2+4H2O
. 2y. 4y. 2y
2C2H2+5O2=4CO2+2H2O
3x+4y=0,5
4x+2y=0,5
x=0,1 y=0,05
C3H8(n) 0,1 mol
C2H2 (n) 0,05×2=0,1 mol
. (0,1×44)+(0,1×26)
M=-----------------------------=35
. 0,1+0,1
J: C
32. Massasi 75 g bo'lgan to'yingan bir asosli karbon kislota tarkibidagi atomlarning umumiy miqdori 10 molga teng. Kislotaning formulasini toping.
A)CH3CH2COOH B)HCOOH C)CH3COOH D)C3H7COOH
Yechimi:
CnH2n+1 COOH massa
n+2n+1+4. Atom
. 75. 10
-----------------=---------------
14n+1+45. 3n+1+4
n=1. CH3COOH
J: C
33. 15,9 g akrilonitril gidrolizlanishidan necha gr akril kislota hosil bo'ladi.(n=0,75).
A)43,2 B)16,2 C)21,6 D)28,8
Yechimi:
CH2=CH-CN+2H2O--->CH2=CH-COOH + NH3
53 g --------------72 g
15,9 g -----------x=21,6 g
21,6×0,75=16,2 g akril kislota
J: C
34. Analitik kimyoda Seyzel usulidan foydalanib oddiy efirlar tarkibidagi --OCH3,--OC2H5 guruhlarni miqdoriy aniqlash mumkin. Etoksietanga 5,12 g konsentrlangan HJ kislotani qizdirib turib ta'sir ettirilsa qancha gr organik modda olinadi.
A)6,24 B)4,68 C)3,12 D)2,34
Yechimi:
C2H5-O-C2H5 + 2HJ ----> 2C2H5J + H2O
256 g HJ ------------312 g C2H5J
5,12 g --------------x=6,24 g
J: A
35. O'zaro izomer bo'lgan 2 ta aromatik uglevodorod KMnO4 ning kislotali eritmasi bilan oksidlanganda 1,4 mol CO2 gazi 0,2 mol benzoy kislota va 0,4 mol tereftal kislota hosil bo'ldi. Boshlang'ich uglevodorodlar massasini gr toping. A)20,1; 12 B)33,5; 80,4 C)46,9; 93,8 D)26,8; 53,6
Yechimi:
0,2 mol-----x=0,2n
C6H5-CH2-CnH2n+1 ------ C6H5-COOH +nCO2
1 mol -------n
0,4 mol---------x=0,4n-0,4
C6H5-(CH2)2-CnH2n+1------ C6H4(COOH)2 +n-1CO2
1-------------------n-1
0,2n+0,4n-0,4=1,4
n=3 Demak : C6H5-CH2-CH2-CH2-CH3
C6H5-CH2-CH2-CH2-CH3 --------- C6H5-COOH
134 g ------------------------------------------1 mol
26,8g =x-------------------------------------0,2 mol
C6H4CH2(CH2-CH2-CH3-------- C6H4(COOH)2
134 g -------------------------------------1 mol
53,6=x-----------------------------------0,4 mol
J: D
36. Алкан ва кислород аралашмасининг гелийга нисбатан зичлиги 7. Алкан тўлиқ ёнгандан сўнг сув буғи конденсатланди ва қолган газ аралашмасининг гелийга нисбатан зичлиги 9,5 бўлса, алканni aniqlang.
Yechimi:
CnH2n+2 +1,5n+0,5O2--->nCO2+1+nH2O
14n+2+32x
--------------------=28
. n+x
44n+32x-32(1,5n+0,5)
------------------------------------=38
. n+x-(1,5n+0,5)
n=1. x=3. CH4
J: CH4
37. 1 xil aminokislota qoldig'idan tarkib topgan 64,8 g dipeptid yetarli miqdordagi HCl kislota eritmasida gidrolizlanganda 92,1 g modda hosil bo'lgan.Aminokislotani toping. A)valin B)alanin C)glitsin D) leysin
Yechimi:
NH2-CH-R-CO-NH-CH-R-COOH+HCl--
64,8g----------------------------------------------92,1 g
NH 2C nH 2n-CO-NH-C nH 2nCOOH+HCl+H 2O--- 2ClNH 3CnH 2nCOOH
28n+104---------------------------------------------28n+195
n=4 C4H8(NH2)COOH
37. 59 g R-CCl3 tarkibli gemigaloid uglevodorod suv bilan gidrolizlanganda 29,6 g karbon olindi. Olingan karbon kislotani toping. A)sirka kislota B)chumoli kislota C)propion kislota D)moy kislota
Yechimi:
R=CnH2n+1
14n+1+118,5. 14n+1+45
----------------------=-----------------
. 59. 29,6
n=2
CH3-CH2-COOH
J: C
38. 26,8 g olma kislotaga stexiometrik nisbatda Na metali qo'shilganda olingan H2 ni 11,2 litr C2H2 bilan ta'sirlashtirildi.Natijada olingan gazlarni to'liq yondirish uchun necha mol havo kerak ?
A)1,2 B)7 C)1,4 D)1,8
Yechimi:
HOOC-CH2-CH(OH)COOH olma kislota
2Olma kis+6Na---->3H2
268 g -----------------3 mol
26,8 g----------------x=0,3 mol
C2H2(n) 11,2/22,4=0,5 mol
C2H2+2H2----->C2H6
1 mol----2 mol-----1 mol
0,15 mol--0,3 mol---0,15 mol
C2H2(n) 0,5-0,15=0,35 mol
C2H6(n) 0,15 mol
2C2H2+5O2-->4CO2+2H2O
2 mol---------5 mol O2
0,35 mol------x=0,875 mol
2C2H6+7O2--->4CO2+6H2O
2 mol----------7 mol O2
0,15 mol-------x=0,525 mol
O2(n) 0,875+0,525=1,4 mol
20%---------1,4 mol O2
100%---------x=7 mol Havo
J: B
39. Butadiyen kauchukdagi monomer zvenolar soni tabiiy kauchukdagi zvenolar sonidan 300 taga ko'p.Tabiiy kauchukdagi 32% ebonit (molekulyar massasi 425000) olindi. Butadiyen kauchugining polimerlanish darajasini toping.
A)4250 B)4000 C)3700 D)4550
Yechimi:
Butadiyen kauchuk
n+300(-CH2-HC=CH-CH2-)
Tabiiy kaukuk
n(-CH2-C(CH3)=CH-CH2-) Mr=68 g
100-32=68%
425000×0,68=289000 g
n=289000/68=4250
4250+300=4550
J: D
40. DNK qo'sh spirali tarkibidagi nukleotidlarda 3700 ta N2 atomi bor bo'lsa shu DNK ning qo'sh spirali tarkibida nechta H2 bog' mavjud?(nukleotidlarning 20% ini Guanin tashkil etadi).
A)1200 B)1300 C)800 D)1000
Yechimi:
Adenin C4H5N5. (5 ta N)
Timin C4H6O2N2. (2ta N)
Guanin C3H5ON5 (5 ta N)
Sitozin C3H5ON3 (3 ta N)
Adenin.(A) Guanin (G)
-----------------=-------------------=1
Timin. (T) Sitozin (S)
A (0,3). G(0,2)
------------=-----------
T (0,3). S (0,2)
7x+8y=3700
x/y=60/40=1.5
X=1.5y
7*1.5y+8=3700
18.5y=3700
Y=200 G (S)
X=300 A (T)
A+T=2 ta H bog'
G+S=3 ta H bog'
200*3=600 ta
300*2=600 ta
600+600=1200 ta
J: A
41. Xlorofill tarkibida 3% ni tashkil qiladigan metalldan olingan nitrat tuzining kristallogidrati tarkibidagi O atomlari soni H atomlari soniga teng bo'lsa kristallogidratning molyar massasini g/mol toping.
A)156 B)256 C)200 D)176
Yechimi:
Mg(NO3)2×nH2O
6+n=2n
n=6
Mg(NO3)2•6H2O Mr=256 g/mol
J: B
42. C3Hx tarkibli uglevodorod yonish reaksiyasidan hosil bo'luvchi va reaksiyaga kirishuvchi moddalar koefisiyentlari ayirmasi 1 ga teng bo'lsa x ning qiymati nechaga teng.
A)8 B)2 C)4 D)6
Yechimi:
C3Hx+O2=3CO2+0,5xH2O
. 6+0,5x
(3+0,5x)-(1+-----------)=1
. 2
x=8
J: A
43. 17,8 g a- aminokislotadan 9 g amin hosil bo'lgan bo'lsa aminokislotani toping.
A) a- amino 2- metilpropan kislota
B) glitsin
C)B- aminopropion kislota
D)a-aminopropion kislota
Yechimi:
R-CH(NH2)-COOH--->R-CH2-NH2+nCO2
R-CnH2n+1
(14n+1)+74. (14n+1)+30
--------------------=---------------------
. 17,8. 9
n=1
CH3-CH(NH2)-COOH
J: D
44. CxHy va N2 dan ibotat 20 ml aralashmaga 100 ml O2 qo'shib portlatildi. Hosil bo'lgan aralashmaning hajmi 120 ml ga teng. Suv bug'lari kondensatlangandan keyin aralashma hajmi 90 ml, ishqordan o'tkazilgandan so'ng 30 ml bo'lib qoldi. Uglevodorod molekulasida nechta atom bo'ladi?
A)10 B)9 C)7 D)8
Yechimi:
20+100=120 ml
H2O(V) 120-90=30 ml
CO2(V) 90-30=60 ml
O2 va N2 (V) =30 ml
CxHy+2,5O2--->CO2+H2O
. 2,5 mol-----1 mol CO2
. 75 ml =x------60 ml
O2 (ort V) 100-75=25 ml
N2(V) 30-25=5 ml
15 ml. 75 ml. 60 ml. 30 ml
CxHy+zO2--->xCO2+yH2O
1------z=5-------x=4-----y=2
C4H4. 8 ta atom
J: D
45. Geksen, etilen, penten va metandan iborat aralshma tarkibida 84,74% uglerod bo'lsa, alkanning massa ulushini aniqlang?
Yechimi:
Etilen qatori uglevodorodlarini barchasida 85,71% C bo'ladi
Tekshiramiz
C6H12 Mr=84 g/mol 72 g C
C2H4 Mr= 28 g/mol. 24 g C
C5H10 Mr=70 g/mol. 70 g C
. || ||
. 182. 156
156×100/182=85,71%
12×100/16=75%
CnH2n. 85,71. 9,74
. \ /
. 84,74. +. } 10,71
. / \
CH4. 75%. 0,97
CH4(w%) 0,97×100/10,71=9,057%
J: 9,057%
46. X+X----->Y (3-oksibutanal) Y=H2O+Z, Z bilan X ning molyar massalar farqini gr toping.
A)24 B)12 C)26 D)44
Yechimi:
CH3-CHO+CH3-CHO------>CH3CH(OH)-CH2-CHO
Aldol (3-oksibutanal)
CH3CH(OH)-CH2-CHO----->CH2=CH-CH2-CHO+H2O
Kroton aldegid (buten-2-al)
Z-X. 70-44=26 g/mol
J: C
47. 30,8 g CCl4 KOH eritmasiga to'liq yuttirildi. Hosil bo'lgan eritmaga mo'l miqdorda AgNO3 eritmasi qo'shildi. Ajralgan cho'kmaning umumiy massasini gr toping.
A)85 B)114,8 C)170 D)57,2
Yechimi:
CCl4+6KOH=K2CO3+4KCl+3H2O
154 g------------138 g---------298 g
30,8 g-----------x=27,6 g---x=59,6 g
K2CO3+3AgNO3=2KNO3+Ag2CO3
138 g -------------276 g Ag2CO3
27,6 g-------------x=55,2 g
KCl+AgNO3=KNO3+AgCl
74,5 g-------------143,5 g AgCl
59,6 g------------x=114,8 g
55,2+114,8=170 g
J: C
48. COF2 gidrolizidan olingan gazlar aralashmasi buten-2 ga nisbatan necha marta og'ir?
A)2 B)2/3 C)0,5 D)3/2
Yechimi:
COF2+H2O=CO2+2HF
. (44×1)+(20×2)
M=------------------------=28 g/mol
. 1+2
. 28
D=-----------------=0,5
. 56(C4H8)
J: C
49. Метаннинг чала пиролизланишидан (крекинг) хосил булган углерод тутувчи газлар аралашмасида углеродниниг масса улуши 86,4% га тенг. Агар бу аралашма 64 г 3%-ли бромнининг сувдаги эритмасини рангсизлантирса, метаннинг пиролизга учраш даражасини аникланг.
Yechimi:
C2H2+2Br2. 64*0,03=1,92
1 mol------320
0,006=-=====1,92
2CH4=C2H2+3H2
2-----------1
0,012-------0,006
ortib qolgan CH4 x mol
12x+0,006•24
----------------------=0,864
16x+26•0,006
x=0,005 mol
Dastlabki=0,012+0,005=0,017
0,012*100/0,017=70,6%
50. Ketonlar konsentrlangan H2SO4 kislota yoki ishqorlar ta'sirida kraton kondensatsiyasiga kirishadi. 69,6 g aseton 2- bosqichda necha gr organik modda hosil bo'lishini toping.
A)58,8 B)56,7 C)75,6 D)44,1
Yechimi:
2CH3COCH3 ------->CH3-C(CH3)=CH-CO-CH3 + H2O
116 g ----------98 g
69,6 g --------×=58,8 g
CH3-C(CH3)=CH-CO-CH3
1) Metil izopenten keton
2) 4-metil penten- 3 on-2
J: A
51. Propan va etin gazlar aralashmasi yondirilganda hosil bo'lgan gazlar aralashmasi tarkibida CO2 va H2O ning hajmiy ulushlari mos ravishda 50% va 50% ga teng bo'lsa dastlabki aralashmaning o'rtacha molyar massasini toping.
A)32,8 B)31,8 C)35 D)33,8
Yechimi:
Hajmiy ulush mol ulushga teng
Demak:
CO2(n) 0,5 mol
H2O(n) 0,5 mol
. x. 3x. 4x
C3H8+5O2=3CO2+4H2O
. 2y. 4y. 2y
2C2H2+5O2=4CO2+2H2O
3x+4y=0,5
4x+2y=0,5
x=0,1 y=0,05
C3H8(n) 0,1 mol
C2H2 (n) 0,05×2=0,1 mol
. (0,1×44)+(0,1×26)
M=-----------------------------=35
. 0,1+0,1
J: C
52. Hajmi nisbatlari 1:6:3 nisbatda olingan alkan kislorod azot aralashmasi portlatilgandan va suv bugi kondesasalandi. Hosil bolgan aralsh ikkta oddiy bitta murakkab modda bolib metanga nisbatan zichligi 2.1 bolsa alkani aniqlang
Yechimi:
Molga aylantirib olamiz
Alkan 1 mol
O2 6 mol
N2 3 mol
Reaksiya natijasida O2 va N2 va CO2 hosil bo'lgan desak
CnH2n+2 + 1,5n+2 O2--->nCO2+n+1H2O
n alkan. n CO2
1 mol. 1 mol
CH4. 16×2,1=33,6
(44n)+(28•3)+192-32(1.5n+0.5)
----------------------------------------=33,6
. n+3+6-(1.5n+0.5)
n=2
J: C2H6.
53.
|
