|
Faxriddinov Nuriddinning " Elektronika va sxemalar"
|
| bet | 2/2 | | Sana | 10.07.2024 | | Hajmi | 252,8 Kb. | | #267316 |
Bog'liq Elektr zanjirlarning chastota xususiyatlariReaktiv qarshilik — oʻzgaruvchan elektr tokiga elektr sigʻim va zanjir (yoki uning bir qismi) induktivligi koʻrsatadigan qarshilik (qarang Induktivlik). Elektr zanjirining toʻla qarshiligi Z=H/(RL+RC) ning mavhum qismi, bu yerda g— elektr zanjirining faol qarshiligi, RL=coL—induktiv qarshiligi, Rc=l/mC=Uc/I — sigʻim qarshiligi; bunda yu — tokning oʻzgarish chastotasi, L — oʻtkazgich induktivligi, C — oʻtkazgich sigʻimi, Uc— sigʻimdagi kuchlanishning amplituda qiymati, I — zanjirdagi tokning amplituda qiymati. Oʻzgaruvchan tok zanjirida induktivlik yoki sigʻimning boʻlishi tok va kuchlanish fazalarining bir-biriga nisbatan siljishiga sabab boʻladi. Induktiv qarshilik boʻlganda zanjirda oʻzinduksiya E.Yu.K.(Elektr yurituvchi kuch) hosil boʻlishi sababli tok faza jihatdan berilgan kuchlanishdan orqada qoladi, sigʻim qarshilik boʻlganda esa tok faza jihatdan kuchlanishdan oldinda ketadi.
Elektr (aktiv) qarshilik — elektr zanjiri (yoki zanjir bir qismi)ning elektr tokka koʻrsatadigan aks taʼsirini ifodalaydigan fizik kattalik; omlarda oʻlchanadi. Elektr qarshilik elektr energiyasining boshqa tur energiyaga aylanishiga bogʻliq; elektr energiyasi oʻzgarmaydigan jarayondagi elektr qarshilikni aktiv qarshilik, tok manbai energiyasi elektr yoki magnit maydoniga uzatiladigan jarayonlardagi elektr qarshilikni reaktiv qarshilik deyiladi.
elektir qarshilik tok kuchi va kuchlanishdan farqi unda zaryadga bog'liq emas. Unga olimlar, uning uzunligi ko'ndalang uzunligiga bog'liq zaryadga bog'liq emas deyishadi. Uning formulasi R=Lp/s elektr kuchlanish va elektr (tok) kuchi orasidagi munosabat.
Reaktivlik mavjud bo'lgan elektronda (induktivni misol qilib oling), oniy kuchning qiymati: 𝑞 = 𝑢 ∙ i.
Ushbu ifoda shuni ko'rsatadiki, reaktiv energiya faqat o'zgaruvchan qismni o'z ichiga oladi, u ikki marta chastota bilan o'zgaradi va uning o'rtacha qiymati nolga teng.
3.Sig’im va induktiv reaktiv qarshiliklarga chastota va fazaning ta’siri.
Elektr zanjiriga sig‘im qarshiligi ulanganda kondensator vaqti vaqtida elektr energiyasi bilan zaryadlanib, keyin so‘nib boradi. Bu jarayon g‘altakdan o‘zgaruvchan elektr toki o‘tganda, vaqti- vaqti bilan magnit energiyasi (magnit maydonining energiyasi) bilan zaryadlanib, keyin so‘nib borishiga o‘xshaydi. Sig‘im ulangan zanjirda o‘zgaruvchan tok quvvati xuddi zanjirdagi induktiv qarshilik bilan manba orasida aylanib yurganidek, kondensator bilan manba orasida aylanib yuradi, shuning uchun uni reaktiv (sig‘imli) quvvat deyiladi.
Sig'im chiziqli elektr zanjirida o‘zgarmas kattalik bo‘lib, iste'molchining elektr maydonida to‘planadigan energiya miqdorini xarakterlaydi:
Faraz qilaylik, 3.9- rasm, a dagi zanjirda U kuchlanishli sinusoidal tok / = /max sinco-t ta’sir qilyapti. Bunda zanjirdagi o‘zgaruvchan tok o‘tkazgich kesim yuzasidan o‘tadigan zaryad miqdorining ma’lum vaqt davomida elementar o‘zgarishi bilan aniqlanadi:
Keltirilgan ifodalardan ko‘rinib turibdiki, kuchlanishning boshlang‘ich fazasi 90° ga teng. Demak, sig‘im qarshiligidagi tok va kuchlanish orasidagi faza siljishi 90° ga teng bo‘lib, tok kuchlanishdan 90° oldinda bo‘ladi. 3.9- rasm, b da vektor diagramma ko‘rsatilgan. Sig‘imning qutblarida kuchlanish ko‘paygan sari, uning elektr maydonida to‘planadigan energiya miqdori ortib boradi. Bu energiya hech qanday foydali ish bajarmaydi, u manba bilan almashinib turadigan energiyadir. Bu almashinib turadigan energiyaning o‘zgarish tezligi manba chastotasiga nisbatan ikki marta ortiq bo‘ladi.
|
| |
