|
Garmonik o'zgaruvchan tokning umumiy shakli quyidagicha bo'ladi
|
| bet | 1/4 | | Sana | 22.03.2024 | | Hajmi | 23.54 Kb. | | #175001 |
Bog'liq KFA maruza2 5 lab, Глаз как оптическая система, 1 sinfda matematika darslarida didaktik o‘yinlardan foydalanish , Davlat transfertlari va daromadlari tahlili kurs ishi, Samarali qarorl-WPS Office, 2-mustaqil ta'lim mavzulari, Evropa Uyg\'onish davri mutafakkirlari asarlarida oila tarbiyasi, amaliy ish, MTA 2-amaliy ish topshiriqlari (1), Документ Microsoft Word (2), 1-maktab pasporti, 7-b sinf o\'quvchilari Do\'stlik mahallasi, УРОЛОВ МАЬМУР БАҲРОМ УҒЛИ, Alibayeva M. dasturlash ma\'ruza 1
Garmonik o'zgaruvchan toklar, bir obyektning fazasini va amplitudini o'zgartirishda kelib chiqadi. Bu o'zgaruvchan toklar sinusoidal (sinusli) funksiya shaklida ifodalangan bo'lishi bilan ajralib turadi.
Garmonik o'zgaruvchan tokning umumiy shakli quyidagicha bo'ladi:
�(�)=�⋅sin(2���+�)y(t)=A⋅sin(2πft+ϕ)
Bu formulada:
�(�)y(t) - tokning qiymati vaqtga (�t) bog'liq bo'lgan o'zgaruvchan qiymati.
�A - amplituda, yani tokning maksimal o'zgarish miqdori.
�f - chastota, yani tokning o'zgaruvchanlik tezligi.
�ϕ - fazasi, yani tokning boshlang'ich fazasi.
Oʻzgarmas tok— tok kuchi va yoʻnalishi vaqt oʻtishi bilan oʻzgarmaydigan elektr toki. Oʻzgarmas tok oʻzgarmas elektr yurituvchi kuch taʼsirida oʻtkazgichdan yasalgan berk zanjirda vujudga kelishi mumkin. Agar elektr zanjiri tarmoqlanmagan boʻlsa, uning hamma qismlaridan oʻtayotgan tok kuchi bir xil boʻladi. Oʻzgarmas tokning asosiy qonunlari Om qonuni va Joul — Lens qonunidan iborat. Ishtirok etayotgan qarshiliklar va elektr yurituvchi kuchlardan foydalanib, zanjir tarmoqlarining har biridan oqayotgan tok kuchi va yoʻnalishi Kirxgof qoidalari asosida hisoblanadi. Oʻzgarmas tokdan turli sanoat tarmoqlarida, mas, elektrometallurgiya, transport, aloqa, avtomatika va boshqalarlarda foydalaniladi.
Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari (isteʼmolchilari) va ularni bir-biriga tutashtiruvchi oʻtkazgichlar (simlar) majmui. Elektr zanjiri tarkibiga ulabuzgichlar, qayta ulagichlar saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya (uzibulash) apparatlari, oʻlchash va nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri yordamida elektr energiyasi (elektromagnit energiya yoki zanjirida elektr toki, elektr yurituvchi kuch EYUK, potensiallar farqi mavjud boʻlgan boshqa tur energiya) uzatiladi, tarqatiladi hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi. Elekt energiyasi manbalarida biror turda gi energiya (suv, issiklik va boshqalar ener giyasi) elektr energiyasiga, qabul qil gichlar (isteʼmolchilar)da elektr ener giyasi issqlik, mexanik va boshqalar tu| energiyaga aylantiriladi. Elektr zanjiri rejim" (ish maromi) barcha qismalardagi tok va kuchlanish qiymatiga bogʻlq boʻladi. Elektro zanjirlarda 2 xil elektro quvvatdan foydalanadi (AC) o’zgaruvchan tok va o’zgarmas tok. (DC).O’zgaruvchan tok asosan katta apparatlar va motorlarniishga tushiradi va uzgaruvchan tok elektro stansiyalarda ishlab chqariladi.transpotr vositalari va boshqa mashinalar hamdaelektronikda o’zgarmas tok kuchidan foydalaniladi.
Oʻzgaruvchan tok — tok kuchi (kuch lanish) va yoʻnalishi vaqt oʻtishi bilan davriy ravishda oʻzgaradigan elektr toki; keng maʼnoda — vaqt boʻyicha oʻzgaradigan har qanday elektr toki. Oʻzgaruvchan tokni oʻzgartirish, mas, uzoq masofaga uzatish, toʻgʻrilash, chastotasini oʻzgartirish kabi amallarning bajarilishi nisbatan oddiyligi uning afzalligi hisoblanadi. Asosiy koʻrsatkichlari: chastotasi va tok kuchining taʼsir etuvchi qiymati. Sanoatda foydalaniladigan oʻzgaruvchan elektr tarmoqlarida tok kuchi va kuchlanish garmonik tarzda 50 Gs chastota bilan oʻzgaradi. Zanjir uchlaridagi oʻzgaruvchan kuchlanishni elektr styalardagi generatorlar vujudga keltiradi. Tok kuchining taʼsir etuvchi qiymati deganda maʼlum vaqt ichida oʻtkazgichdan Oʻzgaruvchan tok oʻtganda ajraladigan issiqlik miqdoriga teng issiqlik ajratadigan tok kuchi tushuniladi. Tok kuchi va kuchlanishning taʼsir etuvchi qiymatlari Oʻzgaruvchan tok zanjiriga ulangan ampermetr va voltmetr bilan oʻlchanadi.
Invertor (lotincha: inverto — agʻdaraman, oʻzgartiraman) — 1) elektrotexnikada — oʻzgarmas elektr tokini bir yoki koʻp fazali oʻzgaruvchan tokka oʻzgartiruvchi boshqariladigan elektr ventilli qurilma. Bogʻlik, (mustaqilmas) va mustaqil xillari bor. Bogʻliq I.da tok chastotasi elektr tarmogʻining tok chastotasi bilan aniqlanadi; musta-qil I.da tok chastotasi I. bilan nagruzkaning elektr zanjirlarini boshqarish rejimlari va parametrlariga boglits buladi (rasm). I. yuqori voltli oʻzgarmas tok elektr uzatish liniyalarida, induksion pechlarda, elektr bilan tortish qurilmalari va b.da qoʻllaniladi; 2)radiotexnikada — radioqurilma kirishidagi elektr signalining amplitudasi, qutbliligi va fazasi chiqishidagi shu parametrlarga Karaganda teskari oʻzgaradigan elektr zanjiri yoki elektron qurilma; 3) qisoblash texnikasida — elementar mantiqiy operatsiya — "yoʻq"ni aniqlaydigan elektron qurilma. Potensial va impulsli xillari bor. Potensial I. qurilma kirishida kuchlanish sathi yuqori boʻlganda chiqishida past boʻlishini taʼminlaydi va aksincha. Impulsli I. impulsli signallarni oʻzgartirib beradi. Analog hisoblash mashinalarida I. kirish signali qutbliligini teskari qutblikka oʻzgartirib beradi Chastotani o'zgartirgichning asosiy davri taxminan ikki toifaga bo'linishi mumkin: kuchlanish turi bu kuchlanish manbasini DC ni ACga aylantiradigan chastota konvertori, shahar pastadirini filtrlash esa kondansatordir; oqim turi - bu oqim manbasini DC ni AC ga o'zgartiradigan chastota konvertori. Uning shahar ko'chadan filtri tosh induktans.
O’ZGARUVCHAN TOK GENERATORI — aylanma harakatining mexanik energiyasini o’zgaruvchan tok elektr energiyasiga aylantiruvchi mashina. Sinxron va asinxron turlari bo’ladi. Asinxron generatorlar kam (asosan, alohida elektr bilan ta’minlash tizimlarida) ishlatiladi; 20-asr 70-yillaridan boshlab amalda sinxron generatorlyar ishlatilmoqda. Uch fazali O’zgaruvchan tok generatori eng ko’p tarqalgan. Kuchli O’zgaruvchan tok generatori elektr stansiyalarga o’rnatiladi. Quvvati uncha katta bo’lmaganlari avtonom energiya bilan ta’minlash tizimlarida, chastota o’zgartirgichlarda ishlatiladi, mexanik energiyani o’zgaruvchan tok elektr energiyasiga (generator) yoki o’zgaruvchan elektr tok energiyasini mexanik energiyaga (dvigatel) hamda o’zgaruvchan tok elektr energiyasini boshqa kuchlanishli yoki boshqa chastotali elektr energiyasiga aylantiruvchi elektr mashina (o’zgartirgich). O’zgaruvchan tok generatori asinxron elektr mashina va sinxron mashinaga bo’linadi.
|
| |
