“Temir yo’l transportida axborot tizimlarini loyihalash” fanidan
GLOSSARIY
|
Atamaning o‘zbyek tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning ma’nosi
|
Avtomatlashtirilgan axborot tizimi
|
Automated information system
|
Автоматизированная информационная система
|
Bu axborotlarni kiritish, uzatish, saqlash, qayta ishlash va ko‘rsatishni ta’minlovchi texnik (apparat) va dasturiy vositalar, shuningdek, ular bilan birga ishlovchi iste’molchilar to‘plamidir.
|
Avtomatlashtirilgan loyihalash tizimi
|
Automated system under design
|
Автоматизированная проектируемая система
|
Bu injener-loyihalovchi, konstruktor, arixitektor, dizaynerlar funktsiyalarini avtomatlashtirishga mo‘ljallangan tizimdir. Bu tizimning asosiy funktsiyalariga quyidagilar kiradi: injenerlik hisob-kitoblari, grafik hujjatlarni tuzish (chizmalar, sxemalar, planlar), loyihalash hujjatlarini yaratish, loyihalashtirilayotgan obyektlarni modellashtirish.
|
Axboraviy jarayon
|
Information process
|
Информационный процесс
|
Bu axborotni qabul qilish, saqlash, uzatish, o‘zgartirish va ko‘rsatish jarayonidir.
|
Axborot
|
Information
|
Информация
|
Bu insonning 5 ta sezgi organlari orqali oladigan, cheksiz xabarlar ichidan o‘zi uchun foydali qismini xotirada saqlab qoladigan qismidir.
|
Axborot
|
Information
|
Информация
|
Bu ma’lum bir ma’noga ega bo‘lgan faktlar, kontseptsiyalar, obyektlar, hodisalar va g‘oyalar haqidagi xabardir.
|
Axborot texnologiyasi
|
Information technology
|
Информационная технология
|
Bu axborotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash, uzatish, ko‘rsatish va foydalanish usul, uslub va yo‘llari tizimidir.
|
Axborot tizimi
|
Information system
|
Информационная система
|
Bu ma’lum bir maqsadga erishish uchun usullar, uslublar, yo‘llarning o‘zaro bog‘langan to‘plamidir.
|
Axborot tizimlarini loyihalash
|
Projection information systems
|
Проектирование информационных систем
|
Bu loyihalash obyekti kirish ma’lumotlarini o‘zgartirish jarayoni bo‘lib, unda axborot tizimlarini loyihalash GOST iga ko‘ra amalga oshiriladi.
|
Axborotlashtirish infrastrukturasi
|
Informatization infrastructure
|
Инфраструктура информатизации
|
Bu axborotlarni qabul qilish, saqlash, uzatish, qayta ishlash va ko‘rsatishni ta’minlovchi texnik va dasturiy vositalar to‘plamidir.
|
Axborot-qidiruv tizimi
|
Information retrieval system
|
Информационно-поисковая система
|
Bu uzoq masofalarda, turli hisoblash tizimlarida, turli ma’lumotlar bazalarida joylashgan axborotlarni qidirishni maqsad qilib qo‘ygan tizimdir.
|
CASE-vositalar
|
CASE-facilities
|
CASE-средства
|
Bu axborot tizimlarini yaratish va kuzatib borish, shuningdek talab-nomalarni tahlil qilish va shakllantirish, amaliy dasturiy ta’minotni va ma’lumotlar bazasini loyihalash, kodni generatsiya qilish, testlash, hujjatlashtirish, sifatini ta’minlash va hokazo jarayonlarni o‘z ichiga olgan dasturiy vositalardir.
|
Dialogli rejim
|
Conversational mode
|
Диалоговый режим
|
Bu real vaqtda inson va axborotni qayta ishlash tizimi o‘rtasidagi muloqot rejimidir.
|
Interaktiv rejim
|
Interactive mode
|
Интерактивный режим
|
Bu aniq bir olingan boshqaruv mexanizmi va jarayon javob reaktsiyasini ko‘zda tutadigan, axborot tizimi tomonidan amalga oshirila-digan inson va axborotni qayta ishlash jarayoni o‘rtasidagi o‘zaro aloqa rejimidir.
|
Ishchi loyiha
|
Working project
|
Рабочий проект
|
Bu belgilangan tartibda tasdiqlangan, texnik hujjatlar bo‘lib, unda umumiy tizim bo‘yicha aniqlashtirilgan ma’lumotlar va detallashti-rilgan loyiha yechimlari, masalalarni yechimlari bo‘yicha dastur va ko‘rsatmalar, shuningdek avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimining aniqlashtirilgan iqtisodiy samara-dorligi va obyektni ishga tushirishga tayyorgarligi bo‘yicha aniqlashtirishgan tadbirlari ro‘yxati keltiriladi.
|
Kaskadli model
|
Cascade model
|
Каскадный модель
|
Bu ishni bajarish ketma-ketligi bo‘lib, unda barcha ishlab chiqarish jarayoni bosqichlarga bo‘linadi va har bir bochqichdan keyingisiga o‘tish oldingi bosqich to‘liq bajarilganidan so‘nggina amalga oshiriladi. Har bir bosqich to‘lik hujjatlashtirishni ko‘zda tutadi.
|
Kompyuterlar tarmog‘i
|
Computer network
|
Сеть компьютеров
|
Bu territoriyalar bo‘yicha tarqatilgan ma’lu-motlarni qayta ishlash tizimlari, vositalari, aloqa tizimlari va ma’lumotlarni uzatish tizimlari bo‘lib, ular iste’molchilarga hisob-lash resurslariga uzoq masofadan turib kirish va bu resurslardan jamoa bo‘lib foydala-nishni ta’minlovchi o‘zaro bog‘langan tizimlar to‘plamidir.
|
Loyiha
|
Project
|
Проект
|
Bu belgilangan vaqt oralig‘ida aniq bir maqsadga erishish yo‘lida alohida tizimni o‘zgartirishga qilingan harakat natijasidir.
|
Loyiha masshtabi
|
Large-scale project
|
Масштаб проект
|
Bu byudjet o‘lchami va qatnashuvchilar soni bilan aniqlanadi.
|
Loyiha sinfi
|
Class project
|
Класс проекта
|
Bu loyihaning tarkibi va strukturasi bo‘yicha aniqlanadi.
|
Loyiha tipi
|
Project type
|
Тип проекта
|
Bu asosiy faoliyat sferalari bo‘yicha aniqlanib, ularda loyiha yaratish amalga oshiriladi.
|
Loyihalash texnologiyasi
|
Design technology
|
Технология проектирования
|
Bu loyihani bajarish jarayonida u yoki bu usul qo‘llash asosida reglamentlangan texnologik operatsiyalar ketma-ketligini ko‘zda tutadi.
|
Ma’lumot
|
Data
|
Данный
|
Bu avtomatik vositalar orqali qayta ishlash uchun yaroqli holdagi axborotning ko‘rinishidir.
|
Ma’lumotlarni qayta ishlash tizimi
|
Data processing system
|
Система обработки данных
|
Bu asosiy vazifasi, turli maqsadlarda va rejimlarda, ma’lumotlar massivlarini qayta ishlash bilan shug‘ullanadigan axborot tizimlarining bir sinfidir.
|
Ma’lumotlarni uzatish tizimi
|
Data transmission system
|
Система передачи данных
|
Bu aloqa kanallari yordamida uzoq masofada joylashgan ma’lumotlarni qayta ishlash tizimlari, shuningdek, alohida iste’molchilar ma’lumotlarini qayta ishlash tizimlari orasida ma’lumot almashtirishni ta’minlovchi appa-rat va dasturiy vositalar to‘plamidir.
|
Ma’lumotlarni yig‘ish tizimi
|
Data acquisition system
|
Система сбора данных
|
Bu turli manbalardan olinadigan va ulardan keyinchalik foydalanadigan ma’lumotlarni kiritish, o‘zgartirish, uzatish va to‘plashni ta’minlovchi apparat va dasturiy vositalar to‘plamidir.
|
Monoloyiha
|
Monoproject
|
Монопроект
|
Bu alohida loyiha bo‘lib, u istalgan tipli, ko‘rinishli va masshtabli bo‘lishi mumkin.
|
Multiloyiha
|
Multiproject
|
Мультипроект
|
Bu kompleks loyiha bo‘lib, u bir qator monoloyihalardan iborat bo‘ladi va multiloyiha boshqaruvini talab qiladi.
|
Obyektni o‘rganish
|
Object inspection
|
Обследование объекта
|
Bu mavjud axborotni qayta ishlash tizimini o‘rganib chiqish va diagnostik tahlil qilish jarayonidir.
|
Sintez
|
Systhesis
|
Синтез
|
Bu tarkibiga kiruvchi elementlar orqali bir butun funktsional birlikni tashkil etish jarayoni deganidir.
|
Spiralli model
|
Spiral model
|
Спиральный модель
|
Bu axborot tizimlarini ishlab chiqishni iteratsiyali jarayoni bo‘lib, unda boshlang‘ich bosqichlar bo‘lmish, tahlil va loyihalash bosqichlarining ahamiyati kuchliroq bo‘ladi.
|
Tahlil
|
Analysis
|
Анализ
|
Bu berilgan tashqi xarakteristik belgilarga qarab tizimni (obyektni) mayda elementlarga (tizim qismchalariga) bo‘lish jarayonidir.
|
Texnik topshiriq
|
Technical task
|
Техническое задание
|
Bu avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimini ishlab chiqish uchun zarur va tizim dastlabki iqtisodiy samaradorligidan iborat bo‘lgan tizimning maqsadi, unga qo‘yilgan talablari va asosiy boshlang‘ich ma’lumotlardan tashkil topgan hamda belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan, hujjatdir.
|
Tizimni ishga tushirish
|
System launch
|
Запуск системы
|
Bu hisob va tahlilga asoslangan mavjud tizimdan, ishchi loyihada ko‘zda tutilgan yangi tizimga bosqichma-bosqich o‘tish jarayonidir. Ayrim masala va tizim qismlarini ishga tushirish barcha tizim uchun ishchi loyihani bajarish bilan bir qatorda amalga oshirilishi mumkin.
|
Tizimning texnik loyihasi
|
Technical system design
|
Технический проект системы
|
Bu belgilangan tartibda tasdiqlangan, umu-mtizim loyiha yechimlari, masalalarni yechish algoritmlari, shuningdek avtomat-lashtirilgan boshqaruv tizimi iqtisodiy samaradorligini baholash va obyektni ishga tushirishga tayyorlash tadbirlari ro‘yxatidan tashkil topgan texnik hujjatlar to‘plamidir.
|
Tranzaktsiya
|
Transaction
|
Транзакция
|
Bu birgina xabar bilan aniqlanuvchi hamda bir butun sifatida qaraluvchi operatsiyalar ketma-ketligidir.
|
