Sana: 10.04.2020y
Ma’ruza
Guruh:IO’M-201
Talabalar soni :31 ta
Mavzu: C++ tilida funksiyalar yaratish
Ma’ruza
Reja
1)
C++ da funksiyalar
2)
C++ da funksiya turlari
3)
Misollar
Dasturlash
mobaynida bir xil ifodalarni, hisoblash jarayonlarini
qayta – qayta hisoblashga to`g`ri keladi. Dasturlash tillarida,
kompyuter hotirasini va dasturchining vaqtini tejash
maqsadida, bunday takkorlanuvchi jarayonlarni dasturda ajratib
yozib,
unga asosiy daturdan, boshqa funksiyalardan murojaat
qilish imkoniyatlari keltirilgan.
Dasturning istalgan qismidan murojaat qilib, bir necha bor
ishlatish mumkin bo`lgan operatorlar guruhiga funksiya
deyiladi.
C++ funksiyalar tili deyiladi. Chunki dasturda kamida bitta main
funksiyasi bo'ladi.
Asosiy dastur, asosiy funksiya deganda aynan
manashu
main
funksiyasini tushunamiz.
Asosiy dasturdan (yoki chaqiruvchi funksiyadan) xech qanday
parameter qabul qilib olmaydigan funksiyalarga,
parametrsiz
funksiyalar deyiladi.
Parametrsiz funksiyaning o'zi ham 2 xil bo'lishi mumkin:
1) Asosiy dasturga (yoki chaqiruvchi funksiyaga) natijani
qaytaruvchi.
2) void turidagi funksiya bo'lib, asosiy dasturdan (yoki
chaqiruvchi funksiyadan) xech qanday parametr qabul qilib
olmaydi xam, asosiy dasturga xech qanday
natija qaytarmaydi ham. Parametrsiz
funksiyaga murojaat
qilishda dastur tanasida funksiya nomi yoziladi. Dasturda
funksiya nomi operatorlar kabi ishlatiladi.
Parametrsiz funksiyada asosiy dasturning barcha global
o`zgaruvchilaridan foydalanish mumkin.
Global o`zgaruvchilar
Ham asosiy dasturda, ham funksiyada ishlatish mumkin bo'lgan
o`zgaruvchilar global o'zgaruvchilar deyiladi.
Global
o'zgaruvchilar asosiy dasturda e`lon qilishi kerak.
Lokal o`zgaruvchilar
Faqat funksiyada ishlatish mumkin bo'lgan o'zgaruvchilarga
local o'zgaruvchilar deyiladi. Ular funksiyada e`lon qilinadi.
Funksiyada yana bir nechta ichki funksiyalardan foydalanish
mumkin.
Blok ichida e'lon qilingan o'zgaruvchilar, shu blok uchun lokal
o'zgaruvchilar hisoblanadi. Bu o'zgaruvchilardan faqat blok
ichida foydalanish mumkin.
Parametrli funksiyalar
Asosiy dasturdan (funksiyadan) chaqiriluvchi funksiyaga
uzatilgan parametrlarni qabul qilib
qayta ishlovchi funksiyalar
parametrli funksiyalar deyiladi.
Qiymat parametrlar – asosiy dasturdan funksiyaga uzatiladigan
o'zgaruvchilar qiymatlarni qabul qilib oluvchi parametrlar.
Funksiyaga murojaat qilinganida qiymat parametrlari uchun
xotiradan joy ajratiladi. Funksiya tugaganida qiymat
parametrlari uchun ajratilgan xotira bo'shatiladi.
Ko'rsatkich parametrlar -
asosiy dasturdan funksiyaga
uzatiladigan o'zgaruvchilarning xotiradagi adresini qabul qilib
oluvchi parametrlar.
Ko'rsatkich parametrlari ustida bajarilgan har qanday o'zgarish,
asosiy dasturdagi o'zgaruchilarning xotira adresida sodir bo'ladi.
(Ya'ni asosiy dasturdagi o'zgaruvchi qiymati o'zgaradi)
Eslatma: Qiymat parametrlari va ko'rsatkich parametrlar toifasi,
asosiy dasturdagi qiymati uzatilayotgan o`zgaruvchilar toifasi
bilan bir xil bo`lishi lozim.
Funksiyadan chiqish
Ixtiyoriy funksiyadan chiqish uchun return xizmatchi so'zi
ishlatiladi.
2-Reja
