• Ta’lim jarayonida ijtimoiy tarmoqlardan foydanish.
  • Guruh talabasi Olimov Botirjon 10-amaliy mashg`ulot




    Download 1,29 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet1/2
    Sana21.05.2024
    Hajmi1,29 Mb.
    #248778
      1   2
    Bog'liq
    Botirjon



    621-21-guruh talabasi 
    Olimov Botirjon 
    10-amaliy mashg`ulot.
    Ta’lim jarayonida ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish. 
    1. Ta’lim jarayonida ijtimoiy tarmoqlardan foydanish haqida qisqacha ta’rif bering. 
    2. Sizga ma’qul bo`lgan ijtimoiy tarmoqlardan foydanish bo`yicha misollar 
    keltiring. 
    3. Amalga oshirgan ishlaringizni Hemisga joylang. 
    Ta’lim jarayonida ijtimoiy tarmoqlardan foydanish. 
    Ijtimoiy tarmoq — bu qiziqishlari oʻxshash yoki oflayn aloqaga ega boʻlgan 
    odamlar oʻrtasida muloqot qilish, tanishish, ijtimoiy munosabatlar yaratish uchun, 
    shuningdek, koʻngilochar (musiqa va filmlar) va ish maqsadlarida ishlatiladigan 
    onlayn platforma. 
    Koʻrinishlari va turlari 
    Roʻyxatda keltirilgan ijtimoiy tarmoqlarga qoʻshimcha ravishda Web 2.0 formatida 
    quyidagi manba turlari mavjud: 
    Ijtimoiy xatchoʻplar (inglizcha: social bookmarking). Baʼzi veb-saytlar 
    foydalanuvchilarga xatchoʻplar yoki mashhur veb-saytlar roʻyxatini boshqalar 
    bilan baham koʻrish imkonini beradi. Bunday saytlardan umumiy qiziqishlarga ega 
    foydalanuvchilarni topish uchun ham foydalanish mumkin. Masalan: 
    Delicious, Pinterest 
    Ijtimoiy kataloglar (inglizcha: social cataloging) ijtimoiy xatchoʻplarga oʻxshaydi, 
    lekin akademik maqsadlarga qaratilgan boʻlib, foydalanuvchilarga ilmiy 
    maqolalardan olingan iqtiboslarning maʼlumotlar bazalari bilan ishlash imkonini 
    beradi. Masalan: Academic Search Premier, LexisNexis, Akademik universitet, 
    CiteULike, Connotea. 
    Ijtimoiy kutubxonalar — bu sayt mehmonlariga oʻzlarining toʻplamlari, kitoblari, 
    audio yozuvlari va boshqalarga havolalarni qoldirish imkonini beruvchi ilovalardir. 
    Tizimni qoʻllab-quvvatlovchi tavsiyalar, reytinglar va boshqalar koʻzda tutilgan. 
    Masalan: discogs.com, IMDb.com. 
    Ijtimoiy media omborlari — media fayllarni birgalikda foydalanish uchun saqlash 
    xizmati. Ularni ushbu serverlarda joylashgan fayllar turiga qarab tasniflash 
    mumkin. 
    Ixtisoslashgan ijtimoiy tarmoqlar. Odamlarni maʼlum mezonlarga koʻra 
    birlashtiradi (masalan, yoshi, jinsi, dini, maʼlum sevimli mashgʻulotlari va 
    boshqalar). 


    Professional ijtimoiy tarmoqlar professional mavzularda muloqot qilish, tajriba va 
    axborot almashish, boʻsh ish oʻrinlarini qidirish va taklif qilish, biznes aloqalarini 
    rivojlantirish uchun yaratiladi. Masalan: LinkedIn, Moy Krug, Professionali.ru[1]. 
    Korporativ ijtimoiy tarmoqlar kompaniya faoliyatini tashkil etish va qoʻllab-
    quvvatlash muammolarini hal qiladi
    Hujjatlar bilan birgalikda ishlash uchun xizmatlar. 
    Geosotsial tarmoqlar foydalanuvchining geografik joylashuvidan kelib chiqib 
    ijtimoiy aloqalarni oʻrnatish imkonini beradi. Bunday holda, turli xil geolokatsiya 
    vositalaridan foydalaniladi (masalan, GPS yoki AlterGeo texnologiyasi kabi gibrid 
    tizimlar), ular maʼlum bir foydalanuvchining hozirgi joylashuvini aniqlash va 
    uning pozitsiyasini turli maskanlar va odamlarning joylashuvi bilan solishtirish 
    imkonini beradi. 
    Tarixi 
    1803-1869-yillarda yashagan XIX asr rus yozuvchisi, faylasufi va jamoat arbobi 
    Vladimir Odoyevskiy oʻzining 1835-yilda yozilgan „4338-yil“ tugallanmagan 
    utopik romanida zamonaviy bloglar va umuman internetning paydo boʻlishini 
    bashorat qilgan edi. Unda aytilishicha, „tanish uylar oʻrtasida magnit telegraflar 
    joylashgan boʻlib, ular orqali uzoq masofada yashovchilar bir-biri bilan 
    gaplashadi“, shuningdek, „koʻp xonadonlarda, ayniqsa yaxshi tanish boʻlganlar 
    oʻrtasida“ nashr etiladigan "uy gazetalari " haqida: bu gazetalar "oddiy yozishmalar 
    oʻrnini bosadi ", ularda „odatda egalarining sogʻligʻi yoki kasalligi haqida xabarlar 
    va uydagi boshqa yangiliklari, soʻngra turli fikrlar, mulohazalar, kichik ixtirolar, 
    shuningdek, qachon tushlikka chaqirilishi, baʼzan esa le menyu oʻrin oladi“
    Ijtimoiy tarmoqlarning eng avvalgi shakli elektron eʼlonlar taxtasi boʻlib, ularning 
    birinchisini CBBS nomi ostida IBM xodimi U. Kristensen tomonidan 1978-yilda 
    yaratilgan. 1983-yilda allaqachon dunyoda 800 ta, 1988-yilda esa 5000 ta elektron 
    doskalar mavjud edi 
    Internetda ijtimoiy tarmoqlar 1995-yilda Classmates.com AQSh portali paydo 
    boʻlishi bilan mashhurlikka erisha boshladi. Loyiha juda muvaffaqiyatli boʻldi, bu 
    keyingi sanoqli yillarda bir necha oʻnlab shunga oʻxshash xizmatlarning paydo 
    boʻlishiga olib keldi. Lekin ijtimoiy tarmoq „portlash“ining rasmiy boshlanishi 
    2003-2004-yillarda AQShda LinkedIn, MySpace va Facebook ishga tushirilgani 
    hisoblanadi. Internetning rus tilida soʻzlashuvchi segmentida Odnoklassniki va 
    VKontakte koʻrinishidagi ijtimoiy tarmoqlar 2006-yildan beri ommalasha boshladi 
    (Facebook saytining ruscha versiyasi faqat 2008-yilda paydo boʻlgan). 
    Ijtimoiy tarmoqlarda reklama 


    Ijtimoiy tarmoqlar kuchli marketing tadqiqotlari vositasidir, chunki 
    foydalanuvchilar oʻzlari, qarashlari, qiziqishlari, didlari va hokazolar haqidagi 
    maʼlumotlarni ixtiyoriy ravishda joylashtiradilar. Shundan kelib 
    chiqib, reklama beruvchilar ularning reklamasi qaysi foydalanuvchilarni 
    qiziqishtirishini juda aniq belgilashlari va oʻz reklamalarini profillaridagi 
    maʼlumotlarga (yoshi, jinsi, yashash joyi va boshqalar) qarab aniq 
    foydalanuvchilarga yoʻnaltirishi mumkin. Ushbu turdagi reklama maqsadli deb 
    ataladi. 
    Ijtimoiy tarmoqlarda reklama bozori barqaror oʻsib bormoqda. 2007-yildagi 
    eMarketer maʼlumotlariga koʻra, u 1,225 milliard dollarga yetgan. Hisobotni 
    tuzishda eMarketer mutaxassislari ijtimoiy tarmoqlarda joylashtirilgan 
    reklamaning barcha turlarini, shu jumladan, displey, kontekstli, audio va video 
    reklamalarni, shuningdek, marketologlar ijtimoiy tarmoqlarda oʻz mahsulotlari va 
    brendlari uchun profil yaratadigan marketing loyihalarining xarajatlarini hisobga 
    oldilar. Bundan tashqari, prognozlarda vidjetlar va ilovalarni yaratish xarajatlari 
    birinchi marta hisobga olindi. 2011-yilda ijtimoiy tarmoqlardagi reklamadan 
    tushgan daromad 5 milliard dollardan oshdi. 
    Ijtimoiy tarmoqlarda reklamadan foydalanib, siz quyidagi parametrlar boʻyicha 
    birlashtirilgan foydalanuvchilar guruhlari bilan ishlashingiz mumkin: 
    qiziqishlar; 
    yosh; 
    hudud; 
    jins; 
    ijtimoiy holati; 
    daromad darajasi; 
    foydalanayotgan mobil qurilmaning brendi (Apple, Samsung) va boshqalar. 
    Ijtimoiy tarmoqlar orqali mijozlarni jalb qilishning yana bir usuli kompaniyalar 
    uchun ijtimoiy tarmoqlarda hamjamiyatlar yaratishdir. Bunday hamjamiyatlar 
    kompaniyaning mahsulot yoki xizmatlariga qiziqishi yuqori boʻlgan 
    foydalanuvchilarga yangi maʼlumotlarni yetkazish imkonini beradi. 
    Ijtimoiy tarmoqlar nafaqat jamoatchilik bilan aloqa va toʻgʻridan-toʻgʻri marketing 
    vositasi sifatida, balki, orasida obroʻli shaxslar boʻlgan juda aniq auditoriyaga 
    qaratilgan aloqa kanali, shuningdek, mijozlarni jalb qilishning samarali vositasi 
    sifatida ham qoʻllanilishi mumkin. 
    Ijtimoiy tarmoqlarning zararli tomoni 


    Ko‘pchilik ijtimoiy tarmoqlarda joylashtirgan maʼlumotlarini har kim topishi va 
    har doim ham yaxshi niyat bilan ishlatmasligi mumkinligini anglamaydi. Ijtimoiy 
    tarmoqlardagi shaxs haqidagi maʼlumotlarni ularning ish beruvchilari, 
    qarindoshlari, qarz yigʻuvchilar, jinoyatchilar va boshqa manfaatdor shaxslar 
    topishlari mumkin. Sud ijrochilari baʼzan ijtimoiy tarmoqlardan qarzdorlarni topish 
    yoki ularning mulki haqida maʼlumot olish uchun foydalanadilar . 
    Baʼzi ish beruvchilar ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni ta'qiqlaydi — nafaqat 
    iqtisod nuqtai nazaridan, balki maʼlumotlarning tarqalishini oldini olish uchun 
    ham. 
    Shuningdek, ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilari haqorat, tanqid, „nomaqbul 
    sharhlar“ va asossiz mish-mishlarga duch kelishi mumkin. 
    Ijtimoiy tarmoqlarda muloqot qilishga qaramlik tufayli psixosomatik kasalliklar 
    paydo boʻlishi holatlari kuzatilgan — Belgradda foydalanuvchi Snejana Pavlovich 
    (Snezhana Pavlović) „Facebook“ ijtimoiy tarmogʻidagi qaydi uning onlayn-
    doʻstlari orasida qiziqish uygʻotmaganidan keyin psixiatriya klinikasiga 
    yotqizilgan. Klinika shifokorlari ushbu holatni „Snejana sindromi“ deb atashdi va 
    bemorning xatti-harakatlarini zamonaviy dunyoda shaxsning ijtimoiy ehtiyojlarini 
    qoniqtirilmasligidan kelib chiqqan oddiy stress deb izohladilar. 
    Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish xavfi mavzusi turli ilmiy maqolalarda 
    yoritilgan, jumladan: 
    D. Boyd AQShning 16 shtatidagi soʻrovnoma materiallariga asoslanib, ijtimoiy 
    tarmoqlardan kelib chiqadigan ikkita asosiy „qoʻrquv“ bor, degan xulosaga keldi: 
    jinsiy zoʻravonlik va maʼlumotlarning maxfiyligi. 
    Daniyada davriy nashrlarning mazmunini tahlil qilib, M. Larsen eng koʻp tilga 
    olinadigan ijtimoiy media muammolari roʻyxatini tuzadi, jumladan: jinsiy 
    zoʻravonlik va pedofiliya, qoʻrqitish va taʼqib qilish, tahdid va zoʻravonlik, 
    millatchilik gʻoyalari tarqalishi. 
    K. Fuks nemis va avstriyalik talabalar orasida oʻtgan onlayn soʻrovnomadan 
    quyidagi xavflar roʻyxatini oldi: maʼlumotlarning maxfiyligi, spam, shaxsiy 
    maʼlumotlarni yoʻqotish ehtimoli, salbiy imidj yaratish, internetga qaramlik. 
    S. V. Bondarenko Rossiya janubidagi virtual tarmoq hamjamiyatlarini oʻrganib, 
    deviant xatti-harakatlarning quyidagi shakllari mavjud degan xulosaga 
    keldi: xakerlik, maxfiylikni buzish, tuhmat, kiberterrorizm, kompyuter pedofiliyasi 

    GU-VShE portalida oʻtkazilgan soʻrov shuni koʻrsatdiki, respondentlarning fikriga 
    koʻra, ijtimoiy tarmoqlar odamlarni „oʻz domiga tortib ketmoqda“ va juda koʻp 
    vaqt oladi, jonli aloqani siqib chiqarmoqda va „keragidan ortiq muloqot va 


    maʼlumotlar“ bilan taʼminlab beradi. "Maxfiylik masalalari, — deyiladi hisobotda, 
    „ ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarini eng kam tashvishga solmoqda. Bu turdagi 
    qoʻrquvlar maxfiy xizmatlarning ishi bilan emas, asosan, spamerlar kontakt 
    maʼlumotlariga oson ega boʻlishi imkoniyati mavjudligi bilan bogʻliq.“. 
    "Internet kengliklarida ijtimoiy tarmoqlar avtopoyezisi" asarida ijtimoiy 
    tarmoqlar psixologik rekursiyalarni qanday taqsimlashi, birlashtirishi va qolipga 
    solishini tasvirlab berdi; ular shaxsiy hayotning tobora koʻpayib borayotgan 
    elementlarini oʻzaro aloqalarning universal umumiy maydoniga oʻtkazish orqali 
    psixikada modellashtirilgan kodni sarflaydilar. 
    Baʼzi ommaviy axborot vositalari ijtimoiy tarmoqlarda „oʻlim guruhlari“ faoliyat 
    yuritishini taʼkidlaydilar, ular oʻz joniga qasd qilishni targʻib qiladi va bolalarni oʻz 
    joniga qasd qilishga undaydi. 2016-yilda Rospotrebnadzor hayotni ixtiyoriy 
    ravishda tark etishni tashviqot qiluvchi va uning turli usullarini tavsiflovchi 
    materiallarning uchdan biridan koʻprogʻi VKontakte ijtimoiy tarmogʻida 
    toʻplanganligini aytdi. 2017-yil 7 iyundan boshlab Rossiyada Internetda „oʻlim 
    guruhlari“ ni tashkil etganlik uchun jinoiy javobgarlik toʻgʻrisidagi qonun kuchga 
    kirdi, u 6 yilgacha qamoq jazosini koʻzda tutadi . VKontakte ijtimoiy tarmogʻining 
    yaratuvchisi Pavel Durov DLD konferensiyasida bergan intervyusida internet-
    trolling muammolarini aytib oʻtdi va ularni Telegramning tayyor server yechimlari 
    va protokollaridan foydalangan holda LiveOnce yangi ijtimoiy tarmogʻini yaratish 
    orqali hal qilishga vaʼda berdi. 

    Download 1,29 Mb.
      1   2




    Download 1,29 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Guruh talabasi Olimov Botirjon 10-amaliy mashg`ulot

    Download 1,29 Mb.
    Pdf ko'rish