27
intellektni kompyuter muhitida aqlli algoritmlar to’plami sifatida amalga oshirish
mumkin.
Yuqoridagi yondashuvlarning har biri o’zining afzalliklariga ega. Agar
yuqoridan pastga yondashuv bilimga asoslangan tizimlarni yaratishga va algoritmlar
asosida qarorlar qabul qilishga qaratilgan bo’lsa, u holda pastdan yuqoriga (biologik)
yondashuv asosida yaratilgan tizim bilan, neyron tarmoqlar haqida gap ketganda, xatti-
harakatlar algoritmi. oldindan belgilanmagan. Neyron tarmoqlarni qurishda algoritmlar
ham qo’llanilsa-da, neyron tarmoqlar so’zning odatiy ma'nosida dasturlashtirilmaydi,
ular o’qitiladi. Neyron tarmoqning o’zi kirish va chiqish ma'lumotlari o’rtasidagi
boliqlikni aniqlashga va umumlashtirishga qodir, ya'ni biz muammoni hal qilish
algoritmlari haqida emas, balki muayyan sohadagi muammolarni hal qilish
algoritmlarini o’rganish haqida gapiramiz.
Shunday qilib, pastdan yuqoriga yondashuv o’z-o’zini tashkil etuvchi tizimlarni
yaratishga olib keladi. Bu erda aqliy faoliyatni mantiqiy darajada emas, balki asab
tizimining fiziologik darajasida modellashtirishga urinish mavjud. Bu sun'iy neyron
tarmoqlarga naqshlarni tanib olish imkonini beradi, bu esa ramziy yondashuv asosida
ishlab chiqilgan sun'iy intellekt tizimlari uchun qiyinchiliklar tudirdi. Boshqa
tomondan, neyron tarmoqlar odatiy ramziy tizimlar uchun mavjud bo’lgan bir qator
vazifalarni hal qila olmaydi.
Ikki asosiy yondashuvdan tashqari, boshqa yondashuvlar ham mavjud: gibrid,
evristik va boshqalar. Masalan, evristik yondashuvning asosiy xususiyati mantiqiy
fikrlashni modellashtirishni ham, fikrlash fiziologiyasini modellashtirishni ham rad
etish, umuman, intellektual faoliyat mexanizmini qurish analogiyalarini rad etishdir.
Natijada, evristik qidiruv tizimlari odamlar tomonidan an'anaviy ravishda bajariladigan
muammolarni hal qilishga qodir, lekin buni boshqa yo’llar bilan amalga oshiradi.
Bunday tizimlar "genetik algoritmlar" deb ataladigan vositalar yordamida qurilgan.
Evristik qidiruv tizimlarining kamchiliklari shundaki, ularning bir sohada intellektual
muammolarni hal qilish uchun algoritm va dasturlarni yaratish usullari, qoida
tariqasida, boshqalarga mos kelmaydi. Shunga qaramay, bunday tizimlar shaxmat,
shashka, ya'ni o’yin tizimlarida muammolarni hal qilishda juda keng tarqalgan.