I ma’ruza. Neft va gaz kon jihozlarining turlari va ularning tasnifi Reja

5 
Konda yoki qatlamda ishlanadigan quduqlarning soni ko’p bo’lib, yuzlab yoki 
minglab quduqlarni ta’mirlashga va oraliq ta’mirlashga ko’p vaqt sarflanadi. 
Shuning uchun quduqlardagi murakkab turdagi jihozlarni joriy va kapital ta’mirlash 
uchun katta miqdordagi murakkab jihozlar bilan ta’minlash va ta’mirlash xizmati 
kerak bo’ladi. Kapital ta’mirda ko’pincha yangi quduqlar burg’ilib bo’lingandan 
so’ng, quduqlarni o’zlashtirishda maxsus takomillashgan jihozlardan foydalaniladi. 
 
1.3. Neft va gaz qazib olish jihozlari
 
I guruh. Quduqning stvolini shakllantiruvchi mustahkamlash tizmasining 
quvurlari va uning ishonchliligini ta’minlagichlar. 
1. Tizma boshchasi, u quduq ustini mustahkamlash tizmasi bilan bir 
tugunga birlashtiradi, bir vaqtda quduqqa ishlatish uchun tushiriladigan 
vositalarning qismi bo’lib xizmat qiladi. 
2. Filtrlar bilan quduqning mahsuldor qatlamidagi suyuqliklar yoki gaz 
filtrlanadi. 
3. Qirquvchi-klapanlar qatlam filtrining ustiga o’rnatiladi, quduqda ochiq, 
falokatli favvora bo’lishining oldini oladi. U favvoralovchi quduqlarda 
jihozlanadi. 
4. Pakerlar quduqlarni uchastkalarga ajratishda va ularni germetiklashda 
o’rnatiladi. 
5. Quduq oldi inshootlariga quduq usti zonasida xizmat ko’rsatuvchi va 
ta’mirlashga xizmat qiladigan maydonlar kiradi. 
Mustahkamlash quvurlari konstruktsiyasi va nominal o’lchamlari bilan bir-
biridan farq qiladi. Tizma boshchalari har xil konstruktsiyada hamda har xil 
o’lchamlarda va parametrlarda, har xil chuqurlikdagi quduqlar uchun, har xil 
muhitga va bosimlarga mo’ljallab tayyorlanadi va tashib kelinadi. Quduqlarda 
filtrlardan tashqari mustahkamlash quvurlarni perforatsiya qilib tayyorlangan turli, 
graviyli, metall, keramik filtrlari ko’p sonli variantlarda va har xil konstruktsiyalarda 
qo’llaniladi. Yaqin yillarda yaratilgan Qirquvchi – klapanlar, pakerlar va 
yakorlarning yangi har xil turlari qo’llaniladi, ular o’rnatish tartibi, o’lchamlari, 
materiallari va tasniflari boyicha pakerlarga o’xshashdir. Quduq oldi inshootlari 
gorizontal betonlangan yoki gruntli maydonli bo’ladi va botqoqliklarda joylashgan 
territoriyalarda yoki dengiz akvatoriyalarida, quduq oldi inshootlarini joylashtirish 
murakkablashadi. Bunda yuqori mustahkamlikka ega bo’lgan, yirik o’lchamli metall 
konstruktsiyalaridan maydon uchun asos sifatida foydalaniladi. 
II guruh. Bu jihozlar faqat favvorali neft, gaz yoki gazkondensat quduqlarini 
ishlatishga mo’ljallangan. Jihozlar ko’targichdan, favvora armaturasi va manifold 
tashkil topgan bo’ladi, quduq ichidan yer ustiga mahsulotni ko’tarib beradi, 
favvoralanishni boshqaradi va nazoratini ta’minlaydi hamda quduqning optimal ish 
rejasini saqlab turadi. 
1. Gazlift jihozlari ko’targichga siqilgan gazni uzatish orqali 
quduqlarni ishlatishga mo’ljallangan. Bu jihozlarga qoyirish va ishchi 
klapanlarning gazlift ko’targichining jamlamasi, gazlift armaturasining 
majmuali o’lchov asboblari bilan manifoldi, kommunikatsiya–quvur 

6 
uzatmalarning murakkab tarmog’i, avtomatlashtirish va boshqarish 
vositalari bilan quduqqa gazni uzatgichlar kiradi. Motokompressorli gaz 
kompressor stantsiyasi quduqga gazni uzatishda va siqib berishda 
qo’llaniladi, berilgan energiya yordamida quduq ichidagi suyuqlik yer 
ustiga ko’tariladi. 
2. Bekituvchi qurilmalar–neft, gaz va suv uzatmalarini bekitishda 
va germetiklashda keng qo’llaniladigan jihozlarning turiga kiradi. Bekitish 
qurilmalari favvora armaturasida suyuqlik yoki gazni oqimini boshqarish 
hamda gazlift va boshqa turdagi quduqlarni ishlatishda qo’llaniladi. 
3. Nasos kompressor quvurlari neft va gaz qazib olish sanoatida 
keng qo’llaniladi. Quduqlarni favvora, gazlift va mexanik usullarda 
ishlatishda ko’targichlar sifatida foydalaniladi hamda har xil turdagi 
texnologik jarayonlarda, yuqori bosimli quvurlarda ko’pincha burg’ilash 
jarayonida ham qo’llaniladi. 
4. Mexanik uzatmali shtangali nasoslar neft sanoatida keng 
qo’llanilmoqda, ular yordamida quduqlarning ikki qismi ishlatiladi. Jihoz 
shtangali nasos yordamida suyuqlikni ko’tarishga mo’ljallangan. Guruhga 
quduq nasosi mansub bo’lib, nasos kompressor quvurlar yordamida 
harakatga keltiriladi. Nasos shtangasi va yer usti uzatmalari kiradi, energetik 
qurilma va mexanik aylantirgich valning aylanma harakatini shtanga 
tizmasini ilgarilanma – harakatini uzatuvchi qurilmadir. 

Download 0,89 Mb.