5
Konda yoki qatlamda ishlanadigan quduqlarning soni ko’p bo’lib, yuzlab yoki
minglab quduqlarni ta’mirlashga va oraliq ta’mirlashga ko’p vaqt sarflanadi.
Shuning uchun quduqlardagi murakkab turdagi jihozlarni joriy va kapital ta’mirlash
uchun katta miqdordagi murakkab jihozlar bilan ta’minlash va ta’mirlash xizmati
kerak bo’ladi. Kapital ta’mirda ko’pincha yangi quduqlar burg’ilib bo’lingandan
so’ng, quduqlarni o’zlashtirishda maxsus takomillashgan jihozlardan foydalaniladi.
1.3. Neft va gaz qazib olish jihozlari
I
guruh. Quduqning stvolini shakllantiruvchi
mustahkamlash tizmasining
quvurlari va uning ishonchliligini ta’minlagichlar.
1. Tizma boshchasi, u quduq ustini mustahkamlash tizmasi bilan bir
tugunga birlashtiradi, bir vaqtda quduqqa ishlatish uchun tushiriladigan
vositalarning qismi bo’lib xizmat qiladi.
2. Filtrlar bilan quduqning mahsuldor qatlamidagi suyuqliklar yoki gaz
filtrlanadi.
3. Qirquvchi-klapanlar qatlam filtrining ustiga o’rnatiladi, quduqda ochiq,
falokatli favvora bo’lishining oldini oladi.
U favvoralovchi quduqlarda
jihozlanadi.
4. Pakerlar quduqlarni uchastkalarga ajratishda va ularni germetiklashda
o’rnatiladi.
5. Quduq oldi inshootlariga quduq usti zonasida xizmat ko’rsatuvchi va
ta’mirlashga xizmat qiladigan maydonlar kiradi.
Mustahkamlash quvurlari konstruktsiyasi va nominal o’lchamlari bilan bir-
biridan farq qiladi. Tizma boshchalari har xil konstruktsiyada hamda har xil
o’lchamlarda va parametrlarda, har xil chuqurlikdagi quduqlar uchun, har xil
muhitga va bosimlarga mo’ljallab tayyorlanadi va tashib kelinadi.
Quduqlarda
filtrlardan tashqari mustahkamlash quvurlarni perforatsiya qilib tayyorlangan turli,
graviyli, metall, keramik filtrlari ko’p sonli variantlarda va har xil konstruktsiyalarda
qo’llaniladi. Yaqin yillarda yaratilgan Qirquvchi – klapanlar, pakerlar va
yakorlarning yangi har xil turlari qo’llaniladi, ular o’rnatish tartibi, o’lchamlari,
materiallari va tasniflari boyicha pakerlarga o’xshashdir. Quduq oldi inshootlari
gorizontal betonlangan yoki gruntli maydonli bo’ladi va botqoqliklarda joylashgan
territoriyalarda yoki dengiz akvatoriyalarida, quduq oldi inshootlarini joylashtirish
murakkablashadi. Bunda yuqori mustahkamlikka ega bo’lgan, yirik o’lchamli metall
konstruktsiyalaridan maydon uchun asos sifatida foydalaniladi.
II
guruh. Bu jihozlar faqat favvorali neft, gaz yoki gazkondensat quduqlarini
ishlatishga mo’ljallangan. Jihozlar ko’targichdan, favvora armaturasi va manifold
tashkil topgan bo’ladi, quduq ichidan yer ustiga mahsulotni ko’tarib beradi,
favvoralanishni boshqaradi va nazoratini ta’minlaydi hamda quduqning optimal ish
rejasini saqlab turadi.
1.
Gazlift jihozlari ko’targichga siqilgan gazni uzatish orqali
quduqlarni ishlatishga mo’ljallangan. Bu jihozlarga
qoyirish va ishchi
klapanlarning gazlift ko’targichining jamlamasi, gazlift armaturasining
majmuali o’lchov asboblari bilan manifoldi, kommunikatsiya–quvur
6
uzatmalarning murakkab tarmog’i, avtomatlashtirish va boshqarish
vositalari bilan quduqqa gazni uzatgichlar kiradi. Motokompressorli gaz
kompressor stantsiyasi quduqga gazni
uzatishda va siqib berishda
qo’llaniladi, berilgan energiya yordamida quduq ichidagi suyuqlik yer
ustiga ko’tariladi.
2.
Bekituvchi qurilmalar–neft, gaz va suv uzatmalarini bekitishda
va germetiklashda keng qo’llaniladigan jihozlarning turiga kiradi. Bekitish
qurilmalari favvora armaturasida suyuqlik yoki gazni oqimini boshqarish
hamda gazlift va boshqa turdagi quduqlarni ishlatishda qo’llaniladi.
3.
Nasos kompressor quvurlari neft va
gaz qazib olish sanoatida
keng qo’llaniladi. Quduqlarni favvora, gazlift va mexanik usullarda
ishlatishda ko’targichlar sifatida foydalaniladi hamda har xil turdagi
texnologik jarayonlarda, yuqori bosimli quvurlarda ko’pincha burg’ilash
jarayonida ham qo’llaniladi.
4.
Mexanik uzatmali shtangali nasoslar neft sanoatida keng
qo’llanilmoqda, ular yordamida quduqlarning ikki qismi ishlatiladi. Jihoz
shtangali nasos yordamida suyuqlikni ko’tarishga mo’ljallangan. Guruhga
quduq nasosi mansub bo’lib, nasos kompressor quvurlar yordamida
harakatga keltiriladi. Nasos shtangasi va yer usti uzatmalari kiradi, energetik
qurilma va mexanik aylantirgich valning aylanma harakatini shtanga
tizmasini ilgarilanma – harakatini uzatuvchi qurilmadir.
