v) Tashqi qurilma uchun ajratkichlar
Ochiq taqsimlash qurilmalariga o‘rnatiladigan
ajratkichlar tegishli
izolyasiyaga ega bo‘lishi va
o‘z
vazifasini
atrof-muhit
sharoitlari noqulay bo‘lganda
ham
ishonchli
bajarishlari
shart.
O‘z vaqtida
kesuvchi
tipidagi
ajratkichlar
keng
qo‘llanilar
edi.
Ularning
kamchiligi bo‘lib pichoqni
uzgan holatidagi gabaritining
kattaligi hisoblanadi. Masalan,
RON
(3)-500/2000
ajratkichning
pichog‘i
ko‘tarilganda balandligi 9,8 m
ga etadi. Pichoqni ko‘tarishda
sarflanadigan
kuchni
kamaytirish
uchun,
shuningdek,
balandligi
bo‘yicha
gabaritlarini
kichraytirish
uchun
ajratkichning pichog‘i ikki
qismdan iborat qilib yasaladi. Ikkita yarim pichoqlari
vertikal harakatlanadigan
shunday (RNV-500) ajratkich 56-rasmda ko‘rsatilgan. Uning uzilgan holatdagi
balandligi 8,45 m. Ajratkich ikkita erga tutashtiruvchi pichoqqa ega bo‘lib, bosh
pichoqlar yuritmasi - elektr dvigatelli (PDN), erga tutashtiruvchi pichoqlar qo‘lda
harakatlantiriladi.
56-rasm. Vertikal-aylanuvchi RNV-500 tipidagi tashqi qurilma
uchun ajratgich: 1-erga tutashtiruvchi pichoqlarning yuritish
mexanizmi; 2-rama; 3-erga tutashtiruvchi shina; 4-erga
tutashtirish pichog‘i; 5-izolyator; 6,9,12-ekranlar (to‘siqlar); 7-
kontakt; 8-biriktiruvchi shina; 10-lamelli
bosh pichoq; 11-
kurakchali bosh pichoq; 12-PDN yuritmasi.
Gorizontal burilma tipdagi ajratkichlar 10-750 kV kuchlanishga mo‘ljallab
ishlab
chiqariladi.
Bu
ajratkichlarning
keng
qo‘llanilishiga sabab, ular
gabaritining
ancha
kichikligi va boshqarish
mexanizmining
soddaligidir.
Bu
ajratkichlarda bosh pichoq
RNV
ajratkichlarga
o‘xshash ikki qismdan
iborat,
biroq
ular
izolyatorlar kolonkalariga
o‘rnatilgan
bo‘lkb,
kolonkalar
burilganda
gorizontal
tekislikda
harakatlanadi
(57-rasm).
Qutblardan
biri etaklovchi
bo‘lib, unga yuritma ulangan. Boshqa ikkita qutblar (etaklanuvchi) ga tortqichlar
orqali harakat beriladi. Ajratkichlar bir yoki ikkita erga tutashtiruvchi pichoqqa ega
bo‘lishi mumkin. Ajratkichning kontakt qismi, pichoqlardan birining uchiga
mahkamlangan lamellar va boshqa pichoqning oxiridagi kontakt sirtdan iborat.
Ulanganda
pichoq
lamellar
orasiga
kiradi.
Kontaktda bosim prujinalar orqali hosil qilinadi.
SHunga o‘xshash konstruksiyali ajraluvchi kontakt
(RNV-500
ajratkichi
uchun)
51-rasmda
ko‘rsatilgan.
Gorizontal burilma
ajratkichlarda pichoq
uzilgandan so‘ng u ikki qismga «singandek»
bo‘ladi, shuning uchun kontaktlar muzlangan
57-rasm. Gorizontal-aylanuvchi RND 3-2-110/2000 tipidagi
ajratkich: a-ajratkich ulangan holatda; 1-rama; 2-tayanch
izolyator; 3-shinadagi
ulovchi uchlik; 4-elastik bog‘lama; 5-
lamelli bosh pichoq; 7-erga tutashtirpuvchi pichoqlar; 8-
yuritmaga keladigan tortqi; 9-yuritma; b-110
kV li ORU ga
o‘rnatilgan ajratkichning uzilgan holati.
58-rasm.
Ajratgichning
ajrovchi kontakti: 1-elastik
bog‘lama; 2-prujina; 3-lamel;
4-kurakcha.
hollarda yuritmaning ishi ancha osonlashadi. Kesuvchi tipdagi ajratkichlarda muz
katlamini buzish uchun pichoqqa ilgarilama-aylanma harakat berilib, yuritma
kinematikasi murakkablashar edi.
Keng qo‘llanilgan RLND tipidagi gorizontal burilma
ajratkichlar hozirgi
paytda konstruksiyasi takomillashgan RND va RND (3) (ikki kolonkali erga
tutashtiruvchi pichoqlari bo‘lgan, tashqi qurilma uchun mo‘ljallangan ajratkichlar)
bilan almashtirilmoqda. 330-750 kV li ajratkichlarda kontaktlarni to‘sib turuvchi
muzdan saqlovchi qoplama bor.
Ajratkichning yuritmasi ham uzilgan, ham
ulangan holatda ishonchli
qulflanuvchi trosli elektr lebedkadan iborat. YUritma ajratkichning o‘z-o‘zidan
ulanib qolishidan saqlovchi tormozga ega.
