261
Vijdon erkinligi
– bu fuqarolarning har qanday dinga e’tiqod qilishi yoki hech qanday dinga
e’tiqod qilmaslik huquqidir. “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi” – BMT tomonidan 1948 yilda
qabul qilingan xalqaro huquqiy xujjatdir. Bu xujjatda insonlarning huquq va erkinliklari, hayot
kechirishini ta’minlaydigan huquq va erkinliklari belgilangan.
Geosiyosat- Geosiyosat-
Geopolitics
Geosiyosat
– (yunoncha “geo”-er va “politike”-davlatni boshqarish san’ati.) – davlatlar tashqi
siyosatini amalga oshirishga geografik omillar (davlat egallab turgan hududning qulayligi yoki
noqulayligi, katta yoki kichik ekanligi, tuprog‘ining serhosilligi, tog‘ va dashtu-cho‘llarning ko‘p-kamligi
va h.k.)ga alohida urg‘u berish geopolitika nazariyasiga binoan millatlarning va davlatning tabiati,
geografik joylashganligiga bog‘liq.
Geosiyosat globallashuvidan foydalanib XVIII-XIX asrlarda mustamlakachi davlatlar o‘z
bosqinchilik siyosatini amalga oshirdilar. XV asrda fashistlar germaniyasi, YAponiya va sho‘ro istebdod
davlati geosiyosiy siyosatni amalga oshirdi.
Hozirgi zamon geosiyosati jaxon va xar bir davlat siyosatda etakchi o‘rinlardan birini
egallaydi.Lekin xozirgi zamon siyosati tinchlik, xamkorlik, yaratuvchanlik siyosatini amalga oshirishga
qaratilgan, umujaxon demokratiyasi, xalqlar tengligi jamoatchilariga suyanadi.
Globallashuv-
globalizatsiya-globalization
Globallashuv
– lotincha “glob” so‘zidan olingan bo‘lib, ayni uni “Dumaliklashuv” deb tarjima
qilish mumkin. Er sharining, er qurrasining fan texnika yutuqlari tufayli insoniyat ixtiyoridagi xuddi bir
butun sharga, kurraga aylanishini tushuntirish uchun ishlatiladi.
Globallashuvning ijobiy tomoni shunlan iboratki, u xalqlarning, davlatlarning,milliy madaniya
va iqtisodiyotining yaqinlanishinituzlashtiradi, ularniing rivojlanigi uchun yangi imkoniyatlar
ochadi.Uning salbiy tomoni shundan iboratki mayda, qoloq, etik guruhlar va mamlakatlarning
madaniyati, tili urf – odati kuyaayib borayotgan globallashuv jarayonlaridaqayta millatlar, yirik minglab
madaniyatlar, boy tillar bilan raqobatlana olmay o‘z – o‘zidani jtimoiy – iqtisodiy, insoniy – zaboniy
hayotdan chetga chiqib keladi. Bunday sharoitda xar bir ongli fuqaroning vazifasi – o‘z millatining
raqobatbardoshligini ko‘rsatish, buning uchun uning faol siyosati, tadbirkorlik iqtisodiyoti, madaniyatida
salmoqli salmoqli yutuqlari uchun kurashadi.
