1 1 0 1
.V, +
* - ,
dan
2
ga
implikatsiya
dan implikator
1 1 1 0
•V/
/
ShefTer
shtrixi, ’’HAM-
EMAS” amali
Sheffer elementi,
’’HAM-EMAS”
sxemasi
1 1 1 1
1
Bir konstantasi
“bir” generatori
M asalan, “ Istisnoli Y O K I” am alini bajarishda x ^ x ^ b o 'lg a n d a g i
y6
= 1;
x = x2
boMgandagi
y 6 —
0 ikkita o ‘zgaruvchi uch u n tengsizlik
signali pay d o b o ‘ladi. “T en g m a ’n o lik ” (ek v iv a len tlik ) am a lin i
bajarishda
x =
x2b o ‘lgandagi
y 9
= 1;
x ^ x 2
boMgandagi
y 9 =
0 ikkita
o ‘zgaruvchi u c h u n teng lik signali paydo b o 'lad i. 11.6-jad valn in g
so'nggi ustunida taq iq, implikatsiya (inglizcha, chiqarib olish) kabi
murakkab funksiyalarni bajarish uchun u yoki bu am alni bajaruvchi
m antiqiy elem en tlar nom lari keltirilgan.
“T engm a’n o lik ” , “ Istisnoli Y O K I” , Pirs va ShefTer elem entlari
kabi yangi funksiyalar konyunksiya, dizyunksiya va inversiya am allari
orqali ifodalangani e ’tiborga loyiq. Bir funksiya argum en tlarini boshqa
funksiya argum entlari bilan almashtirish amali
superpozitsiya
deb ataladi.
Superpozitsiyani bir n echa m arta qo'llash ikkita o ‘zgaruvchi funksiyasi
a so sid a g i ix tiy o riy s o n d a g i a r g u m e n tl a r u c h u n ( y a ’n i, tu rli
murakkablikdagi) funksiyalar olish imkonini beradi. M azkur funksiyalar
superpozitsiyasi yordam ida ifodalash m um kin bo'lgan ixtiyoriy ikkilik
funksiya m ajm ui,
funksional to4iq majmua
(FT M ) deb ataladi. FTM
k o n ’yunksiya va inversiya, dizyunksiya va inversiya, taq iq va bir
konstantasi, taqiq va inversiya, teng m a’nolik em as va im plikatsiya,
ham da ikkita yakka funksiyalar — Pirs va Sheffer elem en tini hosil
qiladi. Konyunksiya, dizyunsiya va inversiya funksiyalari m ajm ui
asosiy
funksional to4iq majmua
(A FTM ) nom ini olgan.
11.4. Mantiqiy elementlar va ularning parametrlari
Mantiqiy element
(M E ) deb kirish signallari ustida aniq bir m antiqiy
amal bajaradigan elektron qurilm aga aytiladi.
RIS yaratishda faqat FTM funksiyalarini am alga oshiruvchi M Elar
q o ‘llaniladi. U la r
negiz
M E lar deb ataladi. K o ‘p h o llard a R ISlar
H AM -EM A S (Sheffer M E) yoki YOKI-EM AS (Pirs M E) funksiyalarini
amalga oshiruvchi negiz M E lar asosida tuziladi.
Raqamli (mantiqiy) elektron qurilmalar
turli belgilariga k o ‘ra
www.ziyouz.com kutubxonasi
sinflanishlari mumkin. Ishlash prinsipiga ko‘ra barcha M E lar ikki sinfga
boMinadilar: kom binatsion va ketm a-ketli.
Kombinatsion
qurilm alar yoki avtom atlar deb, chiqish signallari
kirish o ‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, ikkita vaqt
m om entiga ega b o ‘lgan,
xotirasiz
m antiqiy qurilm alarga aytiladi.
K om binatsion qurilm alar yoki HA M -EM A S, Y O K I-EM A S va boshqa
alohida elem entlar yordam ida, yoki o ‘rta ISlar, yoki katta va o ‘ta
katta IS tarkibiga kiruvchi ISlar ko‘rinishda tayyorlanadi. M azkur va
keyingi boblarda faqat kom binatsion M EIam i k o'rib chiqam iz.
Ketma-ketli
qurilm alar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish
o ‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, hozirgi va oldingi
vaqt m om entlari uchun, ya’ni kirish o'zgaruvchilarining kelish tartibi
bilan belgilanadigan,
|
