|
“Infokommunikatsiya tizimlarini modellashtirish” fanidan mustaqil ish
|
| Sana | 28.08.2024 | | Hajmi | 1,8 Mb. | | #270012 |
Bog'liq 1MI-model O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Infokommunikatsiya tizimlarini modellashtirish” fanidan
MUSTAQIL ISH
Mavzu: Simulinkda algebraik qiymatlarni hisoblash
Bajardi: 430-21-guruh talabasi
Baxtiyorov Abdullo
Tekshirdi: Utegenov Axmet
TOSHKENT 2024
Mavzu: Simulinkda algebraik qiymatlarni hisoblash
Chiziqli tenglama, uning kuchini birga oʻz ichiga olgan noaniqli oʻzgaruvchilarning toʻgʻri belgilangan oʻzgaruvchilarning kuchini anglatuvchi matematik termin. Bunda tenglamani yon-sirtli tenglamaga quyidagi koʻrinishda yozish mumkin:
y = mx + c
Bu erda m chiziqlining eğimi, c esa y chiziqlining kesishish nuqtasi. Chiziqli tenglamaning grafiki toʻgʻri chiziqdir. Biroq, chiziqli tenglamalar tizimi shunchaki bir xususiyatni oʻz ichiga olgan chiziqli tenglamalarni oʻz ichiga olgan bir qator chiziqli tenglamalardir. Tenglama soni tenglamada mavjud noaniqli oʻzgaruvchilar soniga teng. Masalan, agar tizimda 5 ta chiziqli tenglama boʻlsa, unda har bir tenglamadagi noaniqli oʻzgaruvchilar yoki oʻzgaruvchilar soni ham 5 ga teng boʻladi (har bir tenglama oʻz ichiga olgan har bir oʻzgaruvchining kuchini bir qilib oʻz ichiga oladi). Bu darslikda biz ikki tenglama va ikki noaniqli oʻzgaruvchilarni oʻz ichiga olgan chiziqli tenglamalarni echamiz. Tenglama quyidagilardir:
2x + 3y = -4
4x + 5y = -5
Umuman tizimning umumiy shakli shunday boʻlgan edi
a1x + b1 * y = -k1
a2x + b2 * y = -k2
Bu esa a1 = 2, b1 = 3, k1 = 4, a2 = 4, b2 = 5 va k2 = 5 deb tasavvur etilishi mumkin. Shu qiymatlardan soʻng darslikning keyingi qismida foydalanamiz.
Simulinkda Algebraic Constraintni yordamida bu vazifani bajarishga yordam beradigan blok mavjud.
Endi dasturlash qismini boshlaymiz. MATLABni oching va undan so'ng Simulinkni oching, oldingi darsliklardagi kabi. Bundan so'ng, kutubxonani oching va keng ishlatiladigan bloklarni tanlaymiz. Ushbu bo'limdan gain blokni tanlang. Endi ushbu Gain blokini Simulink blok diagrammasi bo'limiga sudrab olib tashlang. Quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, ikkita konstanta o'zgaruvchiga misol bo'lganidek, ikkita shunday Gain blokini joylashtiring.
Rasm 1.
Gain blocks Ushbu Gain bloklari har bir o'zgaruvchining koeffitsienti qiymatini kiritish uchun ishlatiladi; demak, Gain bloklari soni tenglamadagi noma'lumlar soniga teng. Ikki noma'lumli tenglamalar tizimidan foydalanayotganimizda, Gain bloklari soni ikkitadir.
Constant block
Matematik operatsiyalar
Endi biz uchta blokni qo'shishimiz kerak. Buning uchun biz yig'indi blokidan ham foydalanishimiz mumkin, lekin biz Simulink-da ko'proq bloklarni birlashtirish uchun Simulink tomonidan taqdim etilgan boshqa blokdan foydalanamiz. Kutubxona brauzerida quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, Matematik operatsiyalar bo'limini bosamiz.
Matematik operatsiyalar Ushbu bo'limdan quyidagi rasmda ko'rsatilgandek qo'shish blokini tanlaymiz.
Ushbu qo'shish bloki biz oldingi darslarda foydalangan yig'indi bloki bilan bir xil vazifani bajaradi. Ko'rib turganimizdek, ushbu qo'shish bloki tomonidan taqdim etilgan kirishlar soni ikkitadir; ammo, biz uchta narsani qo'shish kerak, shuning uchun endi qo'shish blokining parametrlarini yangilashimiz kerak. Qo'shish blokiga ikki marta bosing va belgilar ro'yxatida quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, kirishlar sonini oshirish uchun + belgisini qo'shing.
Quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, barcha joylashtirilgan bloklarni, chiziq yordamida ulang.
Bu 1-tenglamaning topuvchisi, shuning uchun biz Gain va konstantani a1, b1 va k1 deb nomlaymiz. Bu erda keyingi qadam Algebraic Constraints blokini joylashtirishdir. Ushbu constraints bloki kirishi nolga teng bo'lishi kerak bo'lgan funktsiyani kiritadi va funktsiya qiymatining chiqishini baholaydi. Blokning chiqishi kirish koeffitsientiga qayta aloqa zanjiri orqali berilishi kerak va har bir iteratsiya bilan biz ushbu noma'lum uchun to'g'ri qiymatni olmagunimizcha, chiqish qiymati yangilanadi. Constraints blokiga taqdim etilgan boshlang'ich qiymat bu erda nolga teng. Matematik operatsiyalar bo'limidan quyidagi rasmda ko'rsatilgandek Algebraic Constraintslar blokini tanlaymiz.
Ushbu blokning kirish qismida qo'shimchaning chiqishini ulang. Endi quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, Simulink kutubxonasi brauzeridan sinks bo'limini tanlaymiz.
Ushbu bo'limdan quyidagi rasmda ko'rsatilgandek displey blokini tanlaymiz.
Simulink modeli
Ushbu blokni constraints blokining chiqishiga joylashtiring. Ushbu blok dasturning chiqishini ko'rsatish uchun ishlatiladi. Endi quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, tenglamalardan birining to'liq blok sxemasini yaratdik.
Quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, ikkinchi tenglamaning blok diagrammasini olish uchun ushbu to'liq blok diagrammadan oddiygina nusxa ko'chiring va joylashtiring.
Ikkala tenglama uchun blok diagrammalar
Demak, bu erda biz ikkinchi blokning o'zgaruvchilar nomlarini a2, b2 va k2 ga yangilaymiz. Endi fikr-mulohazalarni constraints blokiga ulash qismi keladi. Birinchidan, biz 1-constraints blokining chiqishidan a1 va a2 bloklarining kirishiga qayta aloqa simini ulaymiz, chunki bu quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, x koeffitsientlari (1-constraints blokida ko'rsatiladi).
Quyidagi rasmda ko'rsatilganidek, 2-constraints bloki va b1, b2 bilan ham xuddi shunday qilamiz:
Y qiymati
Buyruqlar oynasi Belgilangan simlar y qiymati uchun qayta aloqa yo'lini ko'rsatadi. Endi MATLAB buyrug'i oynasiga qayting, u erda biz quyidagi rasmda ko'rsatilgandek o'zgaruvchilarning qiymatlarini aniqlaymiz.
Shunday qilib, bu erda biz kirish qismida berilgan buyruqlar oynasidagi o'zgaruvchilarning barcha qiymatlarini quyidagi rasmda ko'rsatilganidek aniqlaymiz.
Simulyatsiya Buyruqni bajarganimizdan so'ng, ushbu o'zgaruvchilar MATLAB ning ish maydonida paydo bo'ladi, ularga quyidagi rasmda ko'rsatilgandek Simulink orqali ham kirish mumkin.
Nihoyat, ekrandagi ishga tushirish belgisidan Simulink blok-sxemasini ishga tushiramiz va chiziqli tenglamalar tizimining yechimining chiqishi quyidagi rasmda ko'rsatilgandek displey oynasida ko'rsatiladi.
|
| |
