55. Mavzu: Latex matnli hujjatlar yaratish.
Reja:
1.LaTeX — turli xil koʻrinishdagi hujjatlarni yaratish va tahrirlash uchun moʻljallangan.
2.Hujjatni tarkibiy qismlarga ajratish.
3.LaTeX asosan ingliz tilida hujjat yaratish uchun mo`ljallangan.
Qaysidir maʼnoda, LaTeXda hujjat yaratishni dasturlashga oʻxshatish mumkin.
Chunki, unda yaratilgan hujjat — bu turli buyruq va operatorlarning ketma-ketligi
koʻrinishidagi fayl. Hujjatning oʻzi
preambula va
asosiy qism ga boʻlinadi.
Preambulada yaratilayotgan hujjatning toifasi, sahifa oʻlchamlari, ishlatiladigan
paketlar roʻyxati, hujjat muallifi, yaratilgan sana va boshqalar aniqlanadi. Masalan,
preambulaning koʻrinishi quyidagicha boʻlishi mumkin: (LaTeX da izohlar % belgisi
yordamida beriladi):
LaTeX — turli xil koʻrinishdagi hujjatlarni yaratish va tahrirlash uchun moʻljallangan
makropaket boʻlib, TeX dasturi asosida ishlaydi. Shuningdek, nashriyot tizimlarida ham
qoʻllaniladi.
Ushbu paket yordamida turli koʻrinishdagi maqolalar, hisobotlar, taqdimotlar, bundan
tashqari butun boshli kitoblarni yozish mumkin. Unda turli matematik formulalarni yozish
juda qulay, shuningdek, jadvallar yaratish, havolalar bilan ishlash, raqamli va belgili
roʻyxatlar hosil qilish kabi amallar avtomatlashtirilgan. Bundan tashqari, yana boshqa
qoʻshimcha paketlar ham bor boʻlib, ularning yordamida hujjat yaratish birmuncha oson va
qiziqarli koʻrinishga keladi.
Preambulada yaratilayotgan hujjatning toifasi, sahifa oʻlchamlari, ishlatiladigan
paketlar roʻyxati, hujjat muallifi, yaratilgan sana va boshqalar aniqlanadi. Masalan,
preambulaning koʻrinishi quyidagicha boʻlishi mumkin: (LaTeX da izohlar % belgisi
yordamida beriladi):
Paketning ilk versiyasi 1984-yilda Lesli Lemport tomonidan ishlab chiqilgan. Hozirgi
versiyasi
LaTeX2ε deb nomlangan boʻlib, 1994-yilda yaratilgan.
Ushbu paket yordamida yaratilgan fayl kengaytmasi
*.tex kengaytmaga ega boʻladi.
Hozirgi
kunda
zamonaviy
analitik
sistemalar,
masalan, Maple, Mathematica, Maxima yoki Reduce kabilarda yaratilgan hujjatni *.tex
formatga oʻtkazish imkoniyati mavjud.
Umuman olganda, dastur imkoniyatlari cheklanmagan (yangi makroslarni dasturlash
imkoniyati
tufayli).
Quyida
uning CTAN serveridan yuklab
olish mumkin
boʻlgan
imkoniyatlari keltirilgan:
•
Hujjatni tarkibiy qismlarga ajratish;
•
Xatboshi, soʻzlar orasidagi boʻsh joylarni avtomatik aniqlash;
•
Graflar, diagramma va sxemalarni chop etish;
•
Organik kimyo va Noorganik kimyoga tegishli kimyoviy formulalar va molekulyar
bogʻlanishlarni tasvirlash;
•
Matematik formulalar, tenglamalar, tenglamalar sistemasi, operatorlarni tasvirlash;
•
Bibliografiyalar hosil qilish va ularni tahrirlash;
•
Formula, rasm, jadvallar uchun havolalar yaratish va tahrirlash;
va hokazo.
