Hayotda muvaffaqiyatga
erishish uchun uch narsa kerak:
diqqat, intizom va harakat.
Jaloliddin Rumiy
KIRISH
Bugungi kun va zamon talabidan kelib chiqgan holda “Rastr va vektor grafikasi
asoslari” fani har bir soha bilan uzviy bog’lanib, unga bo’lgan ehtiyoj tobora o’shib
borayotganligi aniq. Kompyuter grafikasining qo’llanish ko’lami juda keng bo’lib, avvalom
bor ushbu sohani vizualligi diqqatga sazovvordir. Ya’ni kompyuter grafikasida tasvir
asosiy omil bo’lib xizmat qiladi.
Ma’lumki web-dizaynning ajralmas qismi bu kompyuter graflkasi hisoblanadi.
Boshqacha aytganda kompyuterning graflkasi yordamida
saytlarning dizayni
mukammallashtiriladi. Saytlarni bezash uchun turli xil illustratsiyalar (rasmlar,
grafiklar, roliklar, animatsiyalar, bannerlar va boshqalar) yaratishda va tayvor grafik
formatdagi ma'lumotlarni o‘zgartirishda kompyuter grafikasidan keng foydalaniladi.
Kompyuter graflkasi va uning tarkibiy qismi bo’lgan grafik va turli tasvirlar axborot
texnologiyasida muhim o‘rinni egallaydi. Pedagogika oliy ta’lim muassasaiarida ta’lim
olayotgan talabalarga kompyuter graflkasi va dizayn fanlarini o’rgatish, ularga grafik
axborot texnologiyalari haqidagi bilimlarni beradi va professional
faoliyatida ulardan
samarali foydalanishga tayyorlaydi. Boshqacha aytganda, har qanday bo‘lajak
o'qituvchi, kelajakda o'zining fani bo’yicha elektron o‘quv resurslarini yarata olishi
kerak. Bu bilan esa ta ’lim samaradorligiga erishiladi.
O’qituvchi dasturlash texnologiyasidan yaxshi xabardor boisin. Ammo u yaratgan
resurslari talabalarni o’ziga tortadigan dizayn bilan boyitilmagan bo’lsa, u holda har
qanday dasturiy mahsulotning o'qitish jarayonidagi samaradorligi past boiadi.
Shuning
uchun ham dasturlash bilan birga kompyuter grafikasini ham mukammal o’rganish
talab qilinadi.
“Rastr grafikasi asoslari” fanidagi materiallarni o'rganish natijasida quyidagilarni
bajara olish mumkin.
— rasmlar bilan ishlash;
— ko’p bo’g’inli statik rasmlar bilan ishlash;
— grafik muharrirlar imkoniyatlaridan foydalanish;
— turli maqsadlardagi grafik paketlarni qo’llagan
holda rang- barang grafik
obyektlarni yaratish;
— nashrga tasvirlarni tayyorlash.
Ma’lumki axborot almashinuvida insonning ko’rish sezgi organi yordamida qabul qilingan
axborot eng samarali qabul qilinadi va u xotirada ham chuqur iz qoldiradi. Jumladan
tovush vositasida berilgan axborot ham ijobiy ta’sir etadi. Eng kam samara beruvchi
axborot vositasi bu yozuvli axborot bo’lib, uni qabul qilib olish va miyada qayta
ishlashda ko’proq vaqt sarflanadi va har bir insonning fiziologiyasidan
kelib chiqgan
holda axborotning ma’lum bir qismi yo’qotilib xotirada saqlanadi.
Rastr va vektor grafikasi asoslarida axborotni tuzish insonning ko’rish va eshitish
sezgi organlariga qaratilgan bo’lib, oddiy qilib aytganda axborot berish uchun tasvir va
tovushdan keng foydalaniladi. Asosiy maqsad axborotni tasvir va tovushga
aylantirishdan iborat.
Bugungi kunda juda ko’plab kompyuter grafik dasturlari mavjud bo’lib, ularni
qaysi sohada qollanilishi bilan bir biridan farqlanadi. Har bir soha mutaxassislari o’z
faoliyatlari uchun qulay bo’lgan grafik dasturni tanlaydilar.
Dasturlarning imkoniyat chegaralari ham ma’lum bir sohaga yo’naltirilgan bo’ladi.
Demak, grafik dasturni tanlashda avvalom bor uning imkoniyatlarini inobatga olish lozim.
Aksariyat hollarda grafik dasturni qo’llashdan oldin boshqa bir dasturlarni yoki fanlarni
o’zlashtirishga ehtiyoj seziladi. Shunisi bilan ham grafik
dasturlar murakkablashib
boradi.
Biz o’rganmoqchi bo’layotgan dastur Amerikaning Autodesk firmasi tomonidan
ishlab chiqilgan AutoCAD grafikaviy dasturidir. Autodesk firmasining juda ko’plab dastur
mahsulotlari mavjud bo’lib (AutoCAD, ArchiCAD, AutoCAD Electrical, 3ds Max,
Design
Review…), butun dunyoda keng ommalashib ketgan, eng so’ngi texnologiyalarni o’zida
mujassamlashtiradi. Firmaning dastur mahsulotlari ichida AutoCAD dasturi muhim o’rin
tutadi. U asosiy bo’lib, qolgan dasturlar uning asosida yaratilgan hisoblanadi. Grafik
imkoniyatlari juda yuqori va ayni paytda ham soda, ham murakkab topshiriqlarni bajara
oladi. Shunisi e’tiborga loyiqki u bevosita aniq fanlar bilan ham chambarchas bog’liqdir.
Ularning uzviy davomi sifatida ham qabul qilinishi mumkin va talabalarning kelgusi
ish faoliyatlarida ham foydali o’rin tutadi degan umiddamiz.
“Rastr va vektor grafikasi asoslari” fani birinchi navbatda
informatika fani bilan
bog’liqdir. Kompyuterda oddiy operatsiyalar majmuasini bilmasdan turib kompyuter
grafikasini o’zlashtirib bo’lmaydi. Demak ta’lim tizimida avval informatika fani
talabalar tomonidan o’zlashtirilishi lozim ekan. Keyingi talab o’rganiladigan grafik
dasturni talabidan kelib chiqadi. AutoCAD grafik dasturi chizma yaratish bilan bog’liq
bo’lganligi uchun ham chizmachilik,
geometriya, chizmachilik fanining nazariyasi
hisoblanmish chizma geometriya kabi aniq fanlarni bilishni talab etadi. Oddiy geometrik
yasashlar (aylanani teng bo’lakarga bo’lish, aylana yoyi, urinma, vatar, burchak
bissektrisalarni o’tkazish, perpendikulyarlik va parallellik xossalari…)ni bilish talab
etiladi.
