Ion almashinish jarayonlari haqida tushuncha Ion almashinish jarayonlarining sanoatda qo‘llanilishi Ion almashinish qurilmalari

Download 207.84 Kb.
bet	1/4
Sana	21.06.2023
Hajmi	207.84 Kb.
	#74715

Bog'liq
2 5215498681544880303
Kurs ishi namuna, geodezik-olchashlarni-matematik-ishlash-nazariyasi, 8-mart bayramiga tayyorgarlik, 34 bayramiga tayyorgarlik

Bu sahifa navigatsiya:

• Kation almashinadigan qatronlar va anion almashinadigan qatronlar

Ion almashinish jarayonlari va quruilmalari Reja: Ion almashinish jarayonlari haqida tushuncha Ion almashinish jarayonlarining sanoatda qo‘llanilishi Ion almashinish qurilmalari Xulosa 1)Ion almashinuvi – bu suvning tozaligi va pH darajasini nazorat qilish uchun atom inshootlari, sanoat jarayonlari va tibbiy va farmatsevtika operatsiyalarida nomaqbul ionlarni olib tashlash va ularni maqbul ionlar bilan almashtirish orqali keng qo’llaniladigan jarayon. Xususan, bu qattiq modda (qatron deb ataladi) va suvli eritma, odatda shahar, ichimlik suvi o’rtasida ion almashinuvidir, lekin u ko’pincha texnologik yoki hatto chiqindi suvlarni (masalan, qoplama sanoati) o’z ichiga oladi. Qatronlar suvga chiqaradigan ionlarning identifikatoriga qarab, jarayon suvni tozalashga yoki eritmadagi ma’lum bir ion konsentratsiyasini nazorat qilishga olib kelishi mumkin. Ion almashinuvi suyuqlik va qattiq jism o’rtasidagi ionlarning teskari almashinuvidir.Bu jarayon odatda suyuqlikdan kiruvchi ionlarni olib tashlash va qattiq (qatron) dan qabul qilinadigan ionlarni almashtirish uchun ishlatiladi. Ion almashinuvi sodir bo’ladigan qurilmalar odatda demineralizatorlar deb ataladi. Bu nom demineralizatsiya atamasidan olingan bo’lib, kiruvchi suyuqlikda (suvda) mavjud bo’lgan aralashmalar toza suv hosil bo’lishida nopok ionlarni H va OH ionlari bilan almashtirish orqali olib tashlanishi jarayonini anglatadi. H + va OH – demineralizatsiya tanklari yoki ustunlaridagi qatron boncuklari joylarida mavjud. Kation almashinadigan qatronlar va anion almashinadigan qatronlar Ion almashinadigan qatronlarning ikkita umumiy turi mavjud: musbat ion almashinadiganlar, kation almashinadigan qatronlar va manfiy ionlar almashinadiganlari anion almashinadigan smolalar deb ataladi . Kation musbat zaryadli iondir . Umumiy kationlarga Ca +2 , Mg +2 , Fe +2 va H +1 kiradi . Kation qatroni – bu musbat ionlar almashinadigan. Anion manfiy zaryadli iondir. Umumiy anionlarga Cl -1 , SO4 -2 va OH -1 kiradi . Anion _qatron manfiy ionlarni almashinadigan moddadir. Kimyoviy jihatdan ikkala tur ham bir-biriga o’xshash va polimerlar deb ataladigan birikmalar guruhiga kiradi, ular bir yoki ikkita birikmaning ko’plab molekulalarining uzun zanjirlarni hosil qiluvchi takrorlanuvchi tuzilishdagi birikmasidan hosil bo’lgan juda katta molekulalardir. Demineralizator – bu odatda bir necha kub fut hajmli, qatronni o’z ichiga olgan idish.Demineralizator kation almashinadigan qatronlar va anion almashinadigan qatronlarning intim aralashmasini o’z ichiga olishi mumkin va aralash to’shak deb ataladi. Ikki qavatli demineralizatorlar ikkita idishga ega, birinchisida kation qatroni, keyin esa anion qatroni bo’lgan alohida idish mavjud. Jismoniy jihatdan ion almashinadigan qatronlar o’rtacha diametri taxminan 0,5 millimetr bo’lgan qatron boncuklar deb ataladigan juda kichik boncuklar shaklida hosil bo’ladi. Nam qatron nam, shaffof, sarg’ish qum ko’rinishiga ega va suvda, kislotalarda va asoslarda erimaydi. Bu nisbat odatda 2 qismli kation qatroni va 3 qismli anion qatronidirSuvni ifloslantiruvchi moddalardan tozalash uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan eng samarali suv muolajalari orasida ion almashinuvi jarayoni mavjud. Ion almashinuvi ifloslantiruvchi moddalarni sezilarli darajada xavfsizroq bo’lgan ion moddalar bilan almashtirish orqali suvdan ma’lum ifloslantiruvchi moddalarni olib tashlashni o’z ichiga oladi. Almashinadigan modda va ifloslantiruvchi ikkalasi ham bir xil elektr zaryadidan iborat bo’lishi va jarayon mo’ljallangan tarzda ishlashi uchun suvda erishi kerak bo’ladi. 2)Ion almashinuvi jarayoniga misol suvni yumshatish deb nomlanuvchi boshqa jarayonni o’z ichiga oladi. Suvni yumshatishning maqsadi suvdagi magniy va kalsiy miqdorini samarali ravishda kamaytirishdir. Biroq, ion almashinuvi suvdan zaharli metallarni olib tashlash uchun ham ishlatilishi mumkin. Ion almashinuvi usulining samaradorligi tufayli ushbu suvni tozalash texnikasi ko’plab sanoat ilovalariga ega, ular metallni pardozlash ilovalaridan ichiga oladi. oziq-ovqat va ichimlikla r ishlab chiqarishgacha bo’lgan hamma narsani o’z ichiga oladi. Ion almashinuvi jarayoni ko’plab sanoat dasturlarida keng qo’llaniladi, chunki bu jarayon ko’plab afzalliklarga ega. Ion almashinuvining asosiy sanoat dasturlariga quyidagilar kiradi: Energetika uchun tozalangan suv; Sovun va kir yuvish vositalari uchun yumshoq suv ishlab chiqarish; Metallarni pardozlash; Oziq-ovqat va ichimliklar ishlab chiqarish; Shakar ishlab chiqarish; Farmatsevtika texnologiyasi ;Sanoat suvini tozalash; Gidrometallurgiya; Yarimo’tkazgichlarni qo’llash;Ichimlik suvini tozalash Bitta standart ion almashinuv dasturi yadro, energetika va elektron sanoat uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan yuqori toza suvni tayyorlashni o’z ichiga oladi. Noorganik erimaydigan yoki polimerik ion almashtirgichlar odatda suvni tozalash, suvni yumshatish va suvni zararsizlantirish uchun ishlatiladi. Ko’plab uy filtrlari ion almashinuv jarayoniga asoslangan va yumshoq suv ishlab chiqarish orqali ishlaydi. Ushbu filtrlardan ishlab chiqarilgan yumshoq suv suv isitkichida yoki kir yuvish vositasi bilan birlashtirilganda samarali bo’ladi.Magniy va kaltsiy kabi ikki valentli kationlar yuqori darajada eriydigan bir valentli kationlar bilan almashtirilganda suvning ion almashish jarayoni orqali yumshashi mumkin. Ion almashinuvi jarayoni tabiiy organik moddalar va nitratlarni suvdan olib tashlash orqali maishiy suvni tozalash uchun ham muntazam ravishda qo’llaniladi.Ion almashinuvi jarayoni suvni tozalash uchun keng tarqalgan bo’lsa-da, u suvni tozalashni talab qilmaydigan boshqa sanoat ilovalariga ham ega. Masalan, plutoniy va uran qazib olish uchun ion almashinuvi zarur. Bu jarayon bilan uran va plutoniyni neptuniy, ameritsiy va toriy kabi boshqa aktinoidlardan ajratish mumkin. Lantanoidlarni ion almashish jarayoni bilan ham bir-biridan ajratish mumkin. Natriy ionlari uchun qattiqlik hosil qiluvchi magniy va kaltsiy ionlarini almashtirish orqali suvdagi qattiqlikdan xalos bo’lish uchun ion almashinuvidan foydalanish mumkin. Ba’zi qo’shimcha sanoat ilovalari quyidagilarni o’z ichiga oladi:Kimyoviy mustahkamlangan shisha ishlab chiqarish;Dealkalizatsiya;Tuproq fanlari uchun kation almashish qobiliyati; Download 207.84 Kb.

Download 207.84 Kb.