|
Iqtisodiyot(tarmoq va sohalar bo’yicha) yo’nalishi Menejment va Marketing fanidan mustaqil ish
|
| bet | 3/12 | | Sana | 15.03.2024 | | Hajmi | 226.84 Kb. | | #173336 |
Bog'liq Oliy matem. Mustaqil ish, Karimova Fotima.4, Muqimova Shalola.Musiqa4 (3), document, 97925.docBoshqaruv apparatining tuzilishi deganda, boshqaruv apparati va ular orasidagi bog‘lanishlar tushuniladi. Boshqaruv apparatining tarkibi - bir-biri bilan bog‘langan teng huquqli birliklar va bo‘g‘inlar bilan to‘ldirish uchun tashkiliy tuzilishdan iborat. Har bir bo‘linma o‘z vazifasiga ega bo‘lib, bo‘linma bajaradigan vazifalar doirasida, uning faoliyat chegaralarini, vakolatlarini va javobgarligini belgilaydi.
Tuzilish bo‘linmalari rasmiy va norasmiy aloqalarga bo‘linadi. Rasmiy aloqalar, eng avvalo, rahbarlar bilan bo‘ysunuvchilar o‘rtasidagi aloqalardir (tik aloqalar). Ular rahbarlikning va bo‘ysunuvchilarning turiga qarab farq qiladi. Agar rahbarlik to‘laqonlik bo‘lib, quyi bo‘linmalar faoliyatiga doir barcha masalalarga dahldor bo‘lsa, bu xildagi aloqa muntazam aloqa deyiladi.
Rahbarlik cheklangan bo‘lsa, bu holda aloqa funksional bo‘ladi. Bo‘linmalar o‘rtasida, vertikal aloqadan tashqari yopiq aloqalar mavjud bo‘lib, ular muvofiqlashtirish va hamkorlik qilish tarzidagi aloqalardir. Boshqaruv tizimida asosiy o‘rinni rasmiy aloqalar egallaydi. Lekin norasmiy aloqalar ham muhim ahamiyatga egadir. Bularga korxonaning ta’minotchilar, mahsulot iste’mol qiluvchilar, tadqiqot va ishlab chiqarish tashkilotlari o‘rtasidagi aloqalari kiradi. Muntazam tuzilish bu tuzilishning eng sodda turi bo‘lib, unda har bir rahbar o‘ziga ishonib topshirilgan bo‘linma faoliyatini yakkaboshchilik asosida boshqaradi va hamma zarur qarorlarni mustaqil ravishda qabul qiladi. Muntazam tuzilishli boshqaruvda rahbar hamma zarur vakolatlarga ega bo‘ladi va o‘zining xo‘jalik faoliyati natijalari uchun to‘la javob beradi.
Boshqaruv tuzilishi ko‘p bosqichli bo‘lganda bir bosqichga tegishli tashkilotlarning har bir guruhini idora qilish ko‘lamlariga qarab, yuqori bosqichda o‘zining rahbar tashkilotiga ega bo‘ladi. Masalan, ikkinchi bosqichdagi idoralar guruhi uchinchi bosqichdagi rahbar bo‘g‘iniga va uchinchi bosqichdagi idoralar guruhi to‘rtinchi bosqichdagi rahbarlik bo‘g‘iniga ega va h.k., unda barcha tizim bo‘limlari muntazam ravishda boshqariladi, shuningdek, boshqaruvning barcha masalalari bitta yo‘nalish bo‘yicha yechilib, har qaysi bo‘g‘in bitta rahbarga va bir necha bo‘ysinuvchilariga ega bo‘ladi. Xodimlar faqat o‘z rahbariga hisobot beradilar. Bo‘linmalar o‘rtasida muntazam bog‘lanish o‘rnatiladi. Rahbarlar ish yuzasidan o‘z xodimlari bilan bevosita bog‘lanish o‘rnatadilar va ularning oldida o‘z harakatlari, ish natijalari to‘g‘risida hisobotlarni beradilar. Bu bilan teng huquqli tuzilish birliklari negizida yopiq bog‘lanish yo‘qligi va xodimlarning ixtisoslashmaganligi bilan boshqa turdagi boshqaruv tuzilishidan ajralib turadi (10.1-rasmga qarang).
Muntazam tuzilishning afzalligi shundaki, boshqarishda ijro etish intizomi ancha yuqori bo‘ladi, qarorlarni qabul qilish davri qisqaradi. Lekin bu ishchilarning ijodiy qobiliyatini yanada yuzaga chiqarish uchun rag‘batlantirmaydi, qarorlarni sifatli bo‘lishi kafolatlanmaydi. Boshqaruvning ushbu tuzilishi o‘zining ayovsizligini kuchaytirib, ishlab chiqarish xo‘jalik faoliyatiga epchil mos ravishda ta’sir etish qobiliyatini yo‘qotadi. Muntazam boshqaruv tizimi sodda, barqaror masalalarni yechishga qo‘l keladi. Bu tuzilish doirasida mukammal masalalarni yechish ancha mushkul bo‘ladi. Muntazam boshqaruv tizimi turining oddiy mahsulotning barqaror turlarini ishlab chiqaradigan kichik tashkilotlarda qo‘llash juda yaxshi samara beradi. Boshqacha qilib aytganda, muntazam boshqaruv tizimi boshqaruvning quyi pog‘onalarida qo‘llanadi. Yirik sanoat korxonalarida ishlab chiqarish rivojlangan sari va ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish va kooperatsiyalashtirish, kombinatsiyalashtirish jarayoni keng tarqalganligi sababli muntazam boshqaruv turini boshqa turdagi boshqaruv tizimi siqib chiqarmoqda, uning o‘rniga funksional boshqaruv tizimi qo‘llanilmoqda.
|
| |
