Ishlab chiqarish G=55000 t/y bo’lgan ekstrabenzin ishlab chiqaruvchi

Ishlab chiqarish G=55000 t/y bo’lgan ekstrabenzin ishlab chiqaruvchi 

35-2 qurilmasini loyihalang . Asosiy qurilma rektifikatsiya kolonnasini 

hisoblang

MUNDARIJA 

bet 

2. Xom - ashyo mahsulotlarining tavsifi ............................................................... 6 

3. Tayyor mahsulot tavsifi ..................................................................................... 7 

4. Jarayonning fizik - kimyoviy asoslari .............................................................. 8 

5. Texnologik sxema bayoni ............................................................................... 10 

6. Texnologik ishlab chiqarishdagi asosiy jixoz hisobi 

6.1 Moddiy va issiqlik hisobi ................................................................................. 11 

6.2 Asosiy jixozning hisobi ................................................................................... 16 

7. Mexanik hisob ................................................................................................. 23 

8. Gidravlik hisob ................................................................................................ 24 

9. Asosiy jixozning bayoni .................................................................................. 26 

10. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish ..................................................... 27 

11. Mehnatni va atrof muhitni muhofaza qilish ................................................... 29 

12. Xulosa .............................................................................................................. 31 

13. Adabiyotlar....................................................................................................... 32 

3 

1.Kirish 

manbalarini qidirib topish va ulardan unumli foydalanishga oid strategik dastur ishlab 

chiqish va uni amaliyotga tadbiq etish lozim.U mustaqilligimizning asosiy tayanchi 

poydevorigina emas balki eksport va valyuta topishning ham manbai hisoblanadi. 

Kokdumaloq alom mingbuloq neft konlarida amalga oshirilgan ishlar muborakdagi 

kampresir stansiyasining ishga tushirilishi qonni sintezining tamirlanishi yaponiya 

fransiya kabi kampaniyalari va filmalari bilan amaliy hamkorliklar boshlanishi 

samarasi oʻlaroq mamlakatimizdagi neft mahsulotlari nafaqat ozimizni taʼminlash 

balki uni chetga sotish imkonini ham beradi. Oʻzbekiston respublikasi aholining 

tortinchi bosqichdayoq 1995- yelda neft mahsulotlarining mustaqilligiga erishdi.1997- 

yil mamlakatda iqtisodiy mustaqillikni mustahkamlash yolidagi yana bir qadam 

qorovulbozordagi NQIZ ishga tushirilishi boldi. Xozirgi kunda prizdentimiz 

Sh.M.Mirziyoev tashabusi bilan kimyoviy korxonalarni yangi texnologiyalar asosida 

qurish va qayta rekonstruksiya qilish yangi bosqichga ko’tarilmoqda. Shu o’rinda 

Prezidentimizning: “Bosib o’tgan yo’limizni va mamlakatimizning dunyoda sodir 

bo’layotgan tub o’zgarishlar jarayonida tutgan o’rnini holis va tanqidiy baholar 

ekanmiz, biz erishgan yutuqlarimizga mahliyo bo’lib qolmasligimiz, ortiqcha 

havolanish va xotirjamlik tuyg’usiga berilmasligimiz zarur”. 

Neft mustaqilligiga erishish olingan mahsulotlarni jahon bozorida faol ishtirok 

etish uchun ham keng yoʻl ochib berdi. Natijada dunyo andozalariga mos keladigan 

neft mahsulotlarining koʻpgina turlari- yuqori oktanli benzin, aviakerosin, suyultirilgan 

gaz, yoqilgisi, uning koʻpgina tarmoq va ishlab chiqarish sohalari uchun zarur boʻlgan 

boshqa mahsulotlarini ham qarish imkoniyatiga ega boʻldi. Oʻzbekiston respublikasi 

prezident islom abduganiyevich karimov 1992- yilda tarmoqning 3ta strategik 

vazifasini belgilab berdi. 

1. Respublika neft mustaqilligiga erishish uchun neft va gaz kondensatini qazib 

olishni keskin rivojlantirish 

4 

2. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni dunyo standartlari darajasiga yetkazish uchun 

3. Neft va gaz tarmogʻining ishonchli xom-ashyo bazasini taʼminlash uchun yangi 

konlarni ochish yoli bilan uglevadarodlarning birinchi navbatda uning suyuq 

zahiralarini oʻstirish. 

Mamlakatda neft mahsulotlari hajmi endilikda respublika xalq xoʻjaligi 

tarmoqlarining ichki ehtiyojini toʻla qondiribgina qolmay balki neft va gazni qayta 

ishlash hajmiga koʻra neft mahsulotlarini chetga eksport qilish imkonini ham 

bermoqda. Asrning 90-yillariga qadar oʻzbekistonda har yili oʻrtacha 6 million tonna 

neft chetdan keltiriladi. FNQIZ 1959-yil 27-yanvarda tashkil topgan. Bu zavodda sex 

boʻlib asosiy ishlab chiqarish yordamchi va xoʻjalik sexlariga boʻlinadi. 

Asosiy ishlab chiqarish sexlari: 1,2,3,4- sexlar 

Yordamchi 

sexlar-4,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,19,22,25-sexlar. 

Xojalik sexlari-16.18.20.32.50 bular oʻz navbatida ustanovka lardan iborat. 

Neftni qayta ishlash istiqbolini rivojlantirish bugungi kunda eng asosiy vazifalaridan 

biridir. Neft va gaz sanoatini rivojlanishiga 1992-yildayoq prezidentimiz islom 

abdugʻaniyevich karimov alohida eʼtibor berganlar. Neft va gaz mahsulotlarini sifatli 

qazib olish texnologik jarayonini chuqurlashtirish, mahsulot sifatini yaxshilash bu 

sohaning vazifasidir. Bu masalani yechish uchun 1997- yil buxoroNQIZ ishga tushdi. 

Bu zavod eng zamonaviy texnologik qurilmalar bilan jihozlangan. Sobiq ittifoq davrida 

fargonada joylashgan korxona asosan yoqilgʻi-moylash materiallari ishlab chiqarishga 

moslashgan edi. 1-sex 1957-yilda qurib bitkazildi. Uning tarkibidagi AVT-2 qurilmasi 

esa 1965-yil 11-sentabrda birinchi marotaba pensiya mahsulotini olishga muvaffaq 

boʻldi. 

ELOU-AVT-2, ELOU-AVT-3, ELOU-AVT-4, AT-5 1959yildan 1994 yilgacha: 

Benzinlarning katalitik qurilmalari L-35-11G’300 LCh-35-11/600 1965 yildan 

1978 yilgacha: 

Gudronni propan bilan asfaltsizlashtirish qurilmalari 36/1, 36/3 m, 36/5 1960- 

yildan 1969-yilgacha: 

5 

AFH qurilmasi 1966-yilda ishga tushirilgan. 

Zavodda ilk bor yiliga 600 ming tonna neftni haydaydigan AVT qurilmasi ishga 

tushirilgan, keyinchalik yana birnechta AVT qurilmalari foydalanishga topshirildi. 

1965-68 yillarda yiliga 300 va 600 ming tonna benzinni riforming etuvchi qurilmalar 

ishga tushirildi. Zavodda Markaziy Osiyoda yagona moy ishlab chiqaruvchi blok 

qurilgan. Yiliga 500 t turli xildagi moylar tayyorlanadi. Respublikamiz xalq xo’jaligi 

tarmoklarini zarur moy mahsulotlari bilan to’la ta’minlanadi. 

Katalitik riforming qurilmalarida AP-56, AP-64 markali alyumoplatina 

katalizatorlari ishtirokida benzinni oktan soni ko’tarilar edi. 1995-97 yillarda LCh 

35/11-600 qurilmasi fransiyaning “Prokataliz” firmasi bilan hamkorlikda qaytadan 

ta’mirlandi. 

Alyumoplatina katalizatorini o’rniga, tarkibiga reniy va boshka metallar 

qushilgan N-582 va N-482 markali katalizatorlar joylandi. qurilmaning gidrotozalash 

blokiga ya’ni benzinni oltingugurtli birikmalardan tozalash uchun alyumokobalt- 

molibden katalizatori o’rniga NK-306 katalizatori joylandi. Buning natijasida zavod 

tarkibiga tetraetilsvines (TES) qo’shilmagan turli xil yuqori oktan sonli ekologik toza 

avtomobil benzinlarini ishlab chiqarish imkoniyatiga ega bo’ldi. Mustaqil 

mamlakatimizning iqtisodiy va sotsial rivojlantirish rejalarida kimyo qurilish 

materiallari va noorganik moddalar ishlab chiqarish sanoatlari ishlab chiqarilayotgan 

maxsulotlar miqdorini oshirish jahon andozalari darajasiga etkazish ularning eksport 

salohiyatini kuchaytirishga alohida etibor berilmoqda. 

Zavodda dizel yoqilg’isini gidrochistka etadigan qurilma yo’q edi. 1996 yil 

Farg’ona neftni qayta ishlash zavodi chet el ilg’or tehnologiyalari (Yaponiya) asosida 

qayta rekonstruksiya qilindi.1997-99 yillarda Yaponiyaning “Misui end Ko, LTD” va 

“Toyo Injiniring Korporeyshin” firmalari bilan xamkorlikda yangi qurilma ishga 

tushirildi. 

6 

2. Xom - ashyo mahsulotlarining tavsifi 

Qurilmaning maqsadi uning sifatini ta'minlash uchun Ts-05767930-238: 2013 

talablariga javob beradigan 70-95 ° C fraktsiyasini boshlang’ich qaynash xarorati - 

185 ° C fraktsiyasidan ajratish va 70-95 ° C fraktsiyasidan aromatik moddalarni ajratib 

olishdir. Maqsad aromatikaning massasi 4,0% dan ko'p bo'lmagan benzin olish uchun. 

Ushbu qurilmaning xomashyosi ELOU AVT-1,2,3,4 qurilmalaridan olingan BQX- 180 

0

C benzin fraktsiyasi. 

1. Ikkita ustunda 70-95 ° S maqsadli fraktsiya ajratilgan 

rektifikatsiya bo'limi. 

2. Ekstraktsiya birligi, bu erda aromatik uglevodorodlar dietilen glikol (DEG) 

erituvchisi yordamida 70-95 ° C fraktsiyadan olinadi. 

Texnologik birlik quyidagi asosiy qurilmalarning texnologik guruhlarini o'z ichiga 

oladi: 

- rektifikatsiya ustunlari guruhi; 

- kondensatorli sovutgichlar, havo sovutgichlari; 

- texnologik nasos stantsiyalari; 

- issiqlik almashinuvchilari; 

- reboilers; 

- kontaktor. 

35/2 blok Azgiproneftekxim instituti tomonidan ishlab chiqilgan. Qurilma quvvati 

yiliga 20 t/yil va qurilma 1965-yilda ishga tushirilgan. 

70-95 ° C fraktsiyasidan ekstraktsiyaning aromatik konsentrat-mahsuloti dvigatel 

benzinlarining tarkibiy qismi va moyni deparafinsizlash qurilmalarida erituvchi sifatida 

ishlatiladi. 

Aromatik uglevodorodlarni 70-95 ° C fraktsiyasidan ajratib olish uchun tarkibida 10- 

20% suv bo'lgan dietilen glikol eritmasi ishlatiladi. 

7 

3. 

Qurilma ekstraktsion benzin ishlab chiqaradi, undan yog’larni ekstraksiya qilish 

uchun foydalaniladi. 

BQX-70 

C avtomobillar uchun yoqilg’i sifatida ishlatiladi yoki 116G’59 parkiga 

GDS qurilmasi uchun xom ashyo sifatida chiqarib yuboriladi. 

95-185 0C fraktsiyasi katalitik reforming qurilmasi uchun xom ashyo sifatida 

ishlatiladi.70-95 ° C fraktsiyasidan ekstraktsiyaning aromatik konsentrat-mahsuloti 

dvigatel benzinlarining tarkibiy qismi va moyni deparafinsizlash qurilmalarida erituvchi 

sifatida ishlatiladi. 

Aromatik uglevodorodlarni 70-95 ° C fraktsiyasidan ajratib olish uchun tarkibida 10- 

20% suv bo'lgan dietilen glikol eritmasi ishlatiladi. Monoetanolamin DEG tarkibidagi 

organik kislotalarni zararsizlantirish uchun ishlatiladi. 

Ekstrabenzin va benzinning kimyoviy tarkibi: 

Ekstrabenzin- neftni birlamchi qayta ishlashdan olingan benzini ikki marotaba 

rektifikatsiyalash va ekstraksiyalash natijasida hosil qilingan maxsulot bo’lib,oktan soni 

past hisoblanadi. Shuning uchun u yoqilgi sifatida emas balki erituvchi sifatida ishlatiladi. 

Yog’-moy kombinatidan kunjara tarkibidan isteʼmol yogʻlarini ajratib olishda foyda. 

Ekstrabenzinning fraksion tarkibi: 

- isteʼmol yogʻlari uchun haydashgacha haroratning boshlanishi 70 gradusdan past 

boʻlmagan 

- 98% ning haydalgandagi qaynash harorati 95 

0

C dir 

- aramatik uglevodorodlar miqdori 4 foizdan koʻp emas. 

Aromatik uglevodorod istemol yog’lari tarkibiga o‘tsa, inson salomatligiga salbiy 

taʼsir koʻrsatadi. Oktan soni deb benzinning detonatsiyaga chidamligining o’lchov birligiga 

aytiladi. U son jihatdan izoaktanning n-geptan bilan aralashmasidagi foiz miqdoriga 

tengdir. U standart bir silindrli dvigatellarda yoki o’sha yoqilg’iga moijallangan 

eksperimental dvigatellarda sinash yoii bilan aniqlanadi. 

8 

4.Jarayonning fizik - kimyoviy asoslari 

biriktirilgan sxemasiga muvofiq ikkita rektifikatsiya qurilmasida amalga oshiriladi. 

Rektifikatsiya - bu massa almashinish jarayonlaridan biri bo'lib, unda bir hil 

aralashmalar (ya'ni xom ashyo) qarama-qarshi oqimda harakatlanadigan suyuqlik va gaz 

fazalari o'rtasida tarkibiy qismlarning o'zaro almashinuvi bilan ajralib turadi. Fazlar 

orasidagi tasirlashuv rektifikatsiya maxsus qurilmalarida (tarelkalarida) amalga oshiriladi. 

Qurilmaning pastki qismini isitish va yuqori qismini sovutish orqali kolonnaning pastki va 

yuqori qismidagi suyuq va gaz fazalaridagi tarkibiy qismlarning boshqa tarkibiga o’tishiga 

erishiladi. 

Tarelka ostidagi reboilerdan chiqadigan bug'lar undagi suyuqlik fazasiga qaraganda 

yuqori haroratga ega, shuning uchun issiqlik almashinuvi natijasida suyuqlik fazasidan 

kam qaynaydigan tarkibiy qism bug 'fazasiga o'tadi va yuqori qaynoq komponent 

quyuqlashadi va suyuqlikka o'tadi. 

Qaynayotgan qismi past bo'lgan kolonnaning yuqori qismiga qayta oqim sifatida 

berilganda, tarelkalar ustidagi muvozanat uning bug 'fazasidagi kontsentratsiyasining 

oshishiga qarab siljiydi, ya'ni suyuq fazadagi kontsentratsiyasi pasayadi, yuqori - suyuqlik 

fazasida qaynash komponenti ko'payadi. 

Ustunning pastki qismi isishi tufayli kam qaynoq va qisman yuqori qaynoq tarkibiy 

qismlar bug 'fazasiga o'tadi. Ikkinchisi ustki laganda ichiga kiradi va oqim fazasi bilan 

aloqa qilib, uni yuqori qaynoq tarkibiy qism bilan boyitadi. Xom ashyo tarkibiy qismlarini 

ajratish ravshanligi asosan tarelkalar soniga (ya'ni tasirlashuv bosqichlari) va bug'lar tomon 

oqayotgan oqim miqdoriga bog'liq. 

35G’2 birlikda K-1 va K-2 kolonnalari tarelkalari soni 60 ga teng deb qabul qilinadi 

va qaytarilish nisbati (ya'ni, qaytarib olinadigan mahsulotning yuqori mahsulot miqdoriga 

nisbati) dan 2 dan 5 gacha. 

Yuqoridagi sxema bo'yicha K-1 va K-2 kolonna to'g'ridan-to'g'ri ishlaydigan benzinni 

(fraksiyon BQX-1850C) ajratishda quyidagi operatsion jarayon rejimi saqlanadi: 

9 

bosim: K-1 da 0,2 - 0,4 MPa; 

harorat: K-1 tepasi 75 - 96 

0

C; 

100 - 115 

0

C; 

0

C. 

koks hosil bo’lishiga olib keladi. Turli sinf uglevodorodlarning oddiy moddalardan hosil 

bo’lish energiyasini haroratga bog’liqlikdan kelib chiqqan holda kreking mahsulotlarning 

yuqori haroratda termodinamik barqarorligi quyidagi tartibda kamayadi: aromatik 

uglevodorodlar -» alkenlar -» naftenlar -» parafinlar. 

70-95 

C fraktsiyasini ajratib olish jarayoni 

Aromatik uglevodorodlarni 70-95 

0

C fraktsiyadan ajratib olish jarayoni suyuq fazada 

0

C haroratda va 0,35-0,45 MPa bosimda sodir bo'ladi. 

asosiy material oqimlari biriktirilgan sxemasiga muvofiq K-3 kontaktorida qarshi oqimda 

amalga oshiriladi. Zichligi 70-95 ° C dan yuqori bo'lgan erituvchi K-3 ning yuqori qismiga, 

70-95 ° C qismi esa K-3 ning pastki qismiga beriladi. K-3 ga kiritilgan mahsulotlarni 

kolonnaning butun hajmi bo'yicha teng ravishda taqsimlash uchunmaxsus kirish joylari 

o'rnatiladi. 

Kolonnaning ichkarisidan o'tish, nasadkalarda xom-ashyo tasirlashadi alohida 

tomchilarga ajratiladi, shu tufayli aromatik uglevodorodlarni ajratib olish jarayoni 

kuchayadi. DEG va 70-95 ° C fraksiyon o'rtasidagi tasirlashuv kolonna ichiga 

joylashtirilgan nasadkalar balandligiga qarab, ko'p marta takrorlanadi. To'yingan erituvchi 

(ekstrakt eritmasi) K-3 ning pastki qismidan chiqariladi va DEG regeneratsiyasi uchun K-

4 bug’latish kolonkasiga beriladi. Rafinat eritmasi - sovutish va DEG tomchilaridan 

cho'ktirgandan so'ng ekstraktsiya qilinadigan benzin tayyor mahsulot sifatida chiqariladi. 

10 

ELOU AVT -1,2,3,4 qurilmalaridan BQX-185 

0

C bo'lgan xom ashyo, E-11 tindirish 

so’riladi, u yerda T-2 bug’li qizdirgichdan chiqadigan fraktsiyaning (95-185 

0

C) issiqligi 

tufayli 120-130 

0

C gacha qiziydi. Unday keyin K-1 kalonnaning 21,25,27-tarelkalariga 

1 ning yuqorisidagi xarorat 70-96 

0

C(343-369K), pastidagi harorat 135-160 °C ushlab 

1 ning yuqori qismidan BQX- 70 °C fraksiyasi chiqib XV-4 sovutgichda xavo orqali , X -

4 sovutgichida suv orqali 40 °C gacha sovutilib kondensatsiyalanadi keyin E-1 orosheniya 

yig’gichiga tushadi , K-1 da ajratilgan gazlar E-9 ga yuboriladi unda kondensatsiyalanib 

N-13, -13A nasoslari orqali parkga jo’natiladi , E-1 dan ajralgan suvlar E-12 ga tushirib 

yuboriladi , E-1 ning satxi 50 °C ushlanadi, ortganda BQX-70 °C fraksiyasi parkga 

yuboriladi keyin suyuqlik N-2,2A nasoslari orqali orosheniya sifatida K-ning yuqori 

qismiga beriladi , K-1 kolonnasining yuqori qismidagi xarorat 80-90 ushlanadi bu 

haroratda BQX -70 °C fraksiyasining sifati yaxshi chiqadi K-1 kolonnasing ostidan 

chiqayotgan BQX 70-180 °C fraksiya T-1 o’tkir bug’li qizdirgich -rebolyerga tushadi 

, qizdirilgan BQX 70-180 °C fraksiya K-2 kolonnasining 21.25.27 tarelkalariga 

beriladi , K-2 kolonnasidagi rektifikatsiya jarayoni natijasida BQX 70-195 gradus 

fraksiyasining BQX70-95 va BQX 95-180 °C fraksiyalariga ajralishi yuz beradi, BQX 70-

95 °C fraksiya buglari K-2 kolonnasining yuqorisidan chiqib XV-5 va X-5 ga tushadi va 

40°C gacha sovitilib E-2 orosheniya yig’gichga tushadi k-2 ning yuqorisidagi xarorat 100-

112 jj pastidagi xarorat 135-152 °C ushladadi bosim 1.3-2.5 kgc/sm2 ushlanadi ,E-2 dagi 

fraksiya N-3.3A nasoslari orqali bir qismi K-1 kolonnasiga orosheniya sifatida beriladi , 

qolgan qismi ekstraksiya blokiga yuboriladi BQX 95-180 °C fraksiyasi K2 kolonnasining 

ostki qismidan chiqib K2 reboylerga tushadi u yerdan 

suyuq qism T4 issiqlik 

almashtirgichga tushadi va o’zining issiqligini xam hom-ashyoga berib X-1 xavoli 

sovitgichga o’tadi . 

11 

6.1Moddiy va issiqlik hisobi 

Qurilmaning ish unumi G=55000 t/s Qurilmaning yillik ish kuni 335 kun. 

G

yil

Qurilmaga tushayotgan xom-ashyo ELOU AVT 1,2,3,4 qurilmalarida

xaydalgan benzin 185 

0

C. 

Jadval № 6.1.1 

Massa 

konsentratsiya X

Massa sarfi 

G

1

kg/s 

massa 

i

Molyar sarf N

Fraksiya 185 

0

C 

1.000 

146 

Jami: 

55000 

43.6 

Jadval 

Komponentlar 

Massa 

konsentratsiya 

i

Massa 

1

kg/s 

r massa 

i

Molya

N

i

konsentratsiya 

X

i

Fraksiyalar 

0

S 

1782.48 

18.76 

70-185 

S 

72 

120.5 

0.67 

1.000 

56.9 

12 

1 

Xom-ashyo va olinadigon maxsulotni xaydash 

Maxsulot nomi 

Fraksiya 185 

0

S 

boshlanishi 

343 K (70

0

S) 

368 K (95 S) 

Qaynash 50 % 

383 K (110

0

S) 

423 K (150

0

S) 

458 K (185

0

S) 

0

S) fraksiyasini o’rtacha qaynash xarorati. 



T



T



T



368 

383 

423 

391

0

S) 

3 

3

0

S) 

xarorati: 

R

1

= 20*10

Pa 

2

= 0.34*10

Pa 

1

= 0.075 qabul qilib , suyuq fazani muvozanat tarkibini aniqlaymiz: 

X 

'

X 

i 



e

(

P



1) 

X 

'





'



1 



20 

1) 

0.67 

0.2538 

0.7462 

1 



075( 



1)

Bir martta bug’lanishda suyuq fazaning molyar zichligi. 

N

syuuk 



N 

* (1 

ye

1



0.1685 * (1 

0.075) 

0.1568 

13 

1

= 0.1568*0.2538 = 0.03979 kmol/s 

2

= 0.1568*0.7462 = 0.117 kmol/s 

14 

i 

i 

Mr 



M X 



95 * 0.33 

120.5 * 0.67 



112.085 

G = N

* M

= 0.1568*112.085 = 17.57 kg/s 

Suyuq fazani komponentlarini massaviy konsentratsiyasi 

X



i

i 

X 

'

7.2914 

0.4149 

17.57 



11.4526 

0.6518 

17.57 

Jadval № 6.1.4 

Komponentlar X

i

N 

i 

s

i

G

kg/s 

i

Fraksiyalar 

0

C 

0.03979 

7.2914 

70-185 

C 

0.67 

120.5 

0.6518 

1.000 

- 

18.744 

Bug’ fazani tarkibi 

Jadval № 6.1.5 

Komponentlar 

G

i

kg/s 

i

M

N 

kmoll 

s

X

Fraksiyalar 

70 

0

C 

0.589 

0.01124 

70-185 

C 

0.569 

120.5 

0.293 

1.385 

- 

0.0159 

X 

Kalonnani konsentratsiya qismi materiallarini issiqlik balansi: 

Jadval № 6.1.6 

Oqimlar nomi 

G kg/s 

T.K 

288 

faza 

kJ 

kg 

miqdori 

i 

, L

, J

kVt 

70 

C 

0.816 

0.642 

638.4 

70-185 

C 

0.569 

0.714 

610.06 

Jami: 

- 

- 

- 

868 

1. 70 

C 

0.816 

0.642 

547,89 

2.70-185 

0

C 

0.569 

0.714 

298,71 

Jami: 

- 

- 

- 

1463 

1 

su



868 

617 

251 

Sug’orish issiqligi 70 

0

C fraktsiyani kolonnani bug’latish qismida suyuq fazadan 

'' 

g 



'

(J 

J 

2 

kVt 

1

q 638.4 kJG’kg 

2

q 547.89 kJG’kg 

0

C fraktsiyani 408 K (135

S) va 363 K (90

0

S) xaroratdagi entalpiyasi 

su

g 

7.2914 * (638.4 



547.89) 

660 

Q

sug 

su

g 

su

g 

251 

660 

911 

Sug’orish sarfi 

G

sug

Q

sug 



i 

911 

1.977 



87.09 

0

C xaroratdagi entalpiyasi 

0

C fraktsiyani sug’orishga berish xarorati 313 K (40

S) 

Q 

Q 

Q 



1 

dagi entalpiyasi. 

Kolonnani xaydash qismi material – isiqlik balansi. 

Jadval № 

6.1.7 

Oqimlar nomi 

T,K 

288 

faza 

kJ 

kg 

Tushdi: suyuqlik 

70 

0

C 

408 

J 

321.065 

70-185 

C 

11.4526 

0.714 

309.195 

Qizdirish issiqligi 

0.569 

408 

J 

309.195 

jami: 

- 

- 

- 

6040 

1. 70 

C 

7.2941 

0.642 

636.35 

2. 70-185 

0

C 

12.022 

0.714 

337.69 

Jami: 

- 

- 

- 

8701 

qiz

Yuqoridagi tarelkalardan chiqadigan bug’lar xajmi: 

17 

Kolonna diametrini xisoblash uchun quyidagi fo’rmuladan foydalanamiz: 

𝐷 = √

4(G1 + 

n 

) 

W 

Bu yerda: 

1=

yuqorigi maxsulot miqdori, kg/s; 

n

=yuqori tarelka ustidagi bug’larning xajmi, m

/s; 

Minimal flegmalar soni 

Minimal flegmalar soni R

min

Bu yerda a

i

= i-chi komponentning asosiy komponentga nisbatan o'zgaruvchanlik 

Bu yerda: 

P

i

- dastlabki kirishdagi xom –ashyo xosil qilgan bug’ bosimi, 

T 

F

Nisbatan o'zgaruvchanlik koeffitsientlarini aniqlaymiz. Masalan, 70 

0

C uchun 

18 

a=

𝑃1

68.2628

𝑃3 17.8377 

Ikkinchi component uchun: 

Minimal flegmalar soni xisobi: 

6.2.2-jadval 

Komponent 

𝑋

′ 

𝐹𝑖 

i

,at 

i

𝑎𝑖 ∗ 𝑋

𝑖 

𝐹 

𝑋

′ 

𝑎

𝑖 ∗ 𝑋

𝑖 

𝐷 

1 

0.0594 

3.827 

0.2871 

2 

0.0884 

1.561 

0.4255 

Andervud tenglamasining ildizi quyidagicha ekanligini tanlab olamiz. 

ɵ = 0.8709 

Shundan ildizni ikkincha tenglamaga qoyamiz: 

𝑎𝑖 ∗ 𝑋

′

Minimal flegmlar soni: 

min

Optimal flegmalar soni: 

𝐷

𝑎𝑖 − ɵ 

R

1

996 

2

=1.2+1.815=2.

Xom ashyolarni kolonnaga kiritish joyi,tarelkalar soni 

Kolonnaning konsentratsiyaqismidagi nazariy jihatdan 

minimal tarelkalar 

sonini aniqlaymiz (

𝑁

k𝑜𝑛𝑠

19 

0

C va 185 0C fraksiyalari: 

o'zgaruvchanlik koeffitsientlari 

Kolonnaning yuqori qismidagi nazariy tarelkalarning optimal soni: 

Bundan : 

Kalonnadagi ishchi tarelkalar soni: 

Bu yerda 

tarelkalar orasidagi masofa, biz 

=0.5 tanlaymiz. Unda: 

N =

12

= 24 

Kalonnaning yuqori, kontsentratsion qismida joylashgan tarelkalar soni: 

Kalonnaning pastki qismidagi tarelkalar soni: 

20 

Bizning holatimizda kalonnaning yuqori qismidagi bug' fazasining oqim tezligi 

V

yuqori

m

3

past

3

/ s ga bo'ladi. Shuning uchun diametrni hisoblashda 

Kalonna diametrining va tarelalar orasidagi masofaga bog'liqligi jadvali: 

6.2.3-jadval 

Hisoblash uchun siz tarelkalar orasidagi masofani tanlashinmiz kerak, bu kalonna 

diametriga qarab olinadi . Ko'p kalonnalar uchun bu tarelkalar orasida turish, ularni 

tozalashni osonlashtiradigan tarzda tanlanadi: diametri 2 m gacha bo'lgan ustunlarda 

- kamida 450 mm, kattaroq diametrli ustunlarda - kamida 600 mm, luk-lazlar kamida 

600 mm.Ikki oqimli klapanli tarelkalarni orasidagi masofa plitalar 600 mm qabul 

qilamiz, keyin ushbu qiymat kalonna diametriga muvofiqligini tekshiramiz. 

Diametri sarf tenglamasidan hisoblanadi: 

bu erda Vp - bug' hajmiy sarfi, m 3 / s; 

W 

max

21 

C

max

nagruzkasi. 

a - kalonnaning ma'lum bir qismida suyuqlik va bug' fazalarining zichligi, kg / m 3. 

K

1

Qalpoqchali tarelkalar ..................................................................... 1,0 

S shaklidagi tarelkalar ...................................................................... 1,0 

Klapanli tarelka ............................................................................... 1.15 

Elak va reaktiv tarelkada ................................................................. 1,2 

K 

2

Bosim ostida va atmosfera bosimidagi kalonnalari .................... 1,0 

Yuvish seperatori bo'lgan vakuum kolonnalari ......................... 1,0 

Yuvish separatorisiz vakuum kalonnalari .................................... 0.9 

Vakuumli kalonnalari 

ko'pikli va yuqori yopishqoqlik suyuqliklar.................................. 0.6 

Absorberlar ........................................................................................ 1.0 

Desorberlar ....................................................................................... 1.13 

Bizning holatimizda K 1 = 1.15, K 2 = 1.0. Klapanli tarelkalar orasidagi masofa 600 

mm, koeffitsient C 1 = 1050. 

Kalonnaning dizayniga qarab C 1 koeffitsientining qiymati: 

22 

√ 

Buyerda : 

Kalonna diametri: 

D = 

4∗𝑉𝑘 

4∗2.38 

K 

3.14∗𝖶𝑚𝑎𝑥 

Kalonna balandligi quyidagi tenglama asosida topiladi: 

N

K 

= H

+ N

+ H

+ N

+ N

+ N

, m 

H

yuq

N

ost

H

kons

N

yoq

23 

p

-taminlash qism balandligi, m ; 

o

-ustun qism balandligi, m; 

yuq

ost

H

yuq

ost

H

kons

N

yoq

xolda topiladi: 

N

p

qiymati esa 3 va 4 tarelkalari orasidagi masofadan kelib chiqib tanlanadi.Bu 

N

p

Kolonnaning ostki qismi yerdan 4,5 metr atrofida qabul qilinadi, biz N

o

=4 deb qabul 

Kalonnaning umumiy balandligi: 

H

K

=1.4+2.5+9.0+4.2+1.2+4=22.3 m 

24 

4 

7. 

Shtutserlar diametrlari oqim ruxsat etilgan tezlik tenglamasidan aniqlanadi: 

Buyerda : V= shtutserdan kirayotgan xom ashyining hajmir sarfi, m

3

/c 

Jadval №7.1 

Shturser orqali kiradigan xom -ashyoning miqdoring sarfi G = 6366 kg / soat. Nisbiy 

benzin 'zichligi 

𝑝

20

= 0.7627 

0

C. 

20

= 0.7627 − (0.001838 − 0.00132 ∗ 0.7627) ∗ (185 − 20) = 0.6255 

3

Shtutserda bug '-suyuqlik oqimining tezligini W

= 1.75 m/s. 

Oqimning miqdoriy tezligi: 

25 

Kolonna tarelkalaridgi ikta komponentning 

umumiy gidravlik qarshiligi 

quyidagicha aniqlanadi(Pa): 

Bu yerda: 

ΔP

qur

quruq 

gidravlik 

qarshiligi, 

shartli 

va 

qiymatlari, Pa; 

ΔP

suy

ΔP

σ

Tarelkadagi maxalliy qarshiliklar jadvali: 

Jadval №8.1 

Bug' tezligi (m / s) oqim tenglamasidan aniqlanadi: 

Buyerda V

n

- bug’larning miqdoriy sarfi, m

/s; 

sv

- bug'larning erkin o'tishi uchun plastinkadagi teshiklar maydoni, m 2. 

Kolon diametri 2200 mm bo'lgan bug'larning o'tishi uchun teshiklarning maydoni, ȹ 

= 0.114 quyidagicha bo'ladi: 

Kalonnaning yuqori va pastki qismlari uchun tarelkalar qarshiligini alohida 

hisoblaymiz: 

26 

yuq

liniyasidagi bug' tezligi: 

To'g'ridan-to'g'ri oqadigan tarelkalar erkin kesimining ulushi: 

Jadval №8.2 

Kalonna 

pastki qismida bug' oqim tezligi V

yuq

= 1.293 m

/s, quruq tarelka 

liniyasidagi bug' tezligi: 

27 

K-1 kolonna tipidagi apparat diametri 2200 mm, balandligi 22.3 m bo'lgan , 24 

ta qalpoqchali ikki tomonlama tarelkalardan iborat, K-1 yuqorigi bosimi 0.2-0.4 MPa 

va ostida 0.1-0.25 MPa dan yuqori bo'lmagan holda saqlanadi, yuqorigi harorat 75-96 

°C, pastki harorat 135-160°C oralig'ida.Rektifikatsiya kolonnalarida kimyoviy atamaga 

nom bergan tarelkalarlar va nasadkalar tasirlashish moslamalari sifatida ishlatiladi. 

Kolonnani to'ldiradigan nasadkalar metall, keramika, shisha va boshqa shakldagi 

boshqa elementlar bo'lishi mumkin. Ushbu elementlarning yuzasida kondensatsiya 

sodir bo'ladi.Bir qator oddiy diametrlarga ko'ra kolonnali apparatlar diametrlari bilan 

amalga oshiriladi:0,4m 0,6m 0,8m, 1,0m 1,2m 1,4m 1,6m 1,8m,2.0m 2.2m 2.4m 2.6m 

2.8m,3,0m 3,2m 3,4m 3,6m 3,8m, 4,0m ,4,5m, 5,0m 

5,5m, 6.0m 6.4m, 7.0m, 8.0m Kolonna tasirlashuv yuzalarida 2 ta oqim hosil bo'ladi: 

1 oqim - yuqoridan suyuqlik oqadi (taminlanish + sug'orish qismlaridan) 

2 oqim - kolonnaning pastki qismidan ko'tarilgan bug'lar (pastki qismdan va 

taminlanish zonasidan). 185

0

C fraksiya K-1 kalonnaning 21,25,27-tarelkalariga 

K-1 ning yuqorisidagi xarorat 70-96 

0

C(343-369K), pastidagi harorat 135-160 °C 

beradi , K-1 ning yuqori qismidan BQX-70 °C fraksiyasi chiqib XV-4 sovutgichda xavo 

orqali , X -4 sovutgichida suv orqali 40 °C gacha sovutilib kondensatsiyalanadi keyin 

E-1 orosheniya yig’gichiga tushadi , K-1 da ajratilgan gazlar E-9 ga yuboriladi unda 

kondensatsiyalanib N-13, -13A nasoslari orqali parkga jo’natiladi , E-1 dan ajralgan 

suvlar E-12 ga tushirib yuboriladi , E-1 ning satxi 50 °C ushlanadi, ortganda BQX-70 

°C fraksiyasi parkga yuboriladi keyin suyuqlik N-2,2A nasoslari orqali orosheniya 

sifatida K-ning yuqori qismiga beriladi , K-1 kolonnasining yuqori qismidagi xarorat 

80-90 ushlanadi bu haroratda BQX -70 °C fraksiyasining sifati yaxshi chiqadi K-1 

kolonnasing ostidan chiqayotgan BQX 70-180 °C fraksiya T-1 o’tkir bug’li qizdirgich 

-rebolyerga tushadi , keyin qizdirilgan BQX 70-180 °C fraksiya K-2 kolonnasining 

21.25.27 tarelkalariga beriladi. 

28 

E-2 dan 70-95 ° C fraksiyonning ortiqcha muvozanati N-3, 3a nasos bilan T-5 issiqlik 

almashinuvchisiga beriladi va u yerda issiqlik tufayli 80-100 

0

S haroratgacha qiziydi. 

kirish liniyasida K-3 kontaktoriga o'rnatilgan TM-101. 

Kontaktorning yuqori qismiga massasi 10- 20% bo'lgan dietilen glikol (DEG)

quyiladi. Kontaktorning yuqori va pastki harorati TPM-138 moslamasi bilan 

o'lchanadi va uning raqamli 

ko'rsatkichida aks etadi, shuningdek, boshqaruv 

xonasidagi ish stantsiyasi yordamida qayd etiladi va ko'rsatiladi. Suvli dietilen glikol 

bilan aromatik uglevodorodlarning qarshi oqim bilan selektiv ekstraktsiyasi ontaktorda 

120 

°

C haroratda va 0,5 MPa bosimgacha amalga oshiriladi. DEG (ekstrakti) bo'lgan 

kontaktorning yuqori qismidan azotlangan benzin T-5 issiqlik almashinuvchisiga kiradi, 

keyin u X-2, T- muzlatgichlarida sovutiladi. 6 dan 40 ° C gacha bo'lgan haroratda, keyin 

tanklar o'tib ketadi - E-3, E-6 sedimentatsiya tanklari va tizim bosimi ostida parkga 

boradi. Parkga ekstraktsion benzin sarflanishi K-3 kontaktorining yuqori qismidagi 

bosim kontaktordan rafinat eritmasining chiqish chizig'iga o'rnatilgan TPM-101 sarf 

klaponi tomonidan boshqariladi. Rafinat eritmasi aromatizatsiyalangan benzin va 

qisman tuzatilgan dietilen glikoldir. Ekstrakt eritmasi DEG, ekstraksiya qilingan 

aromatik moddalar va qisman yutilgan benzindan iborat. T-5 va X-2, T-6 dan keyin 

rafinat eritmasining harorati TPM-138 qurilmasi bilan o'lchanadi va uning raqamli 

indikatorida aks etadi, shuningdek nazorat xonasidagi ish stantsiyasi yordamida qayd 

qilinadi va ko'rsatiladi. 

Tizim bosimi ostida harorati 120 

°

C gacha bo'lgan K-3 kolonnasining pastki 

aromatik moddalarning bug 'bosimiga teng bosim 120 ° C da saqlanib turadi, amalda 

0,04-0,06 MPa ... K-3 ustunidagi DEG darajasi K-3 ustunidan K-4 ustunigacha 

to'kish chizig'iga o'rnatilgan valf (20-4) TRM-101 tomonidan quvvatlanadi. K-4 

ustuni ekstrakt eritmasidan aromatik moddalar va suvni tozalash uchun ishlatiladi. 

29 

°

C gacha saqlanadi va TPM-138 moslamasi bilan 

ish stantsiyasi yordamida qayd qilinadi va ko'rsatiladi. 

K-4 ustunidagi bosim TPM-138 tomonidan qayd etiladi. K-4 kolonnasi tagidagi 

haroratni ushlab turish uchun zarur bo'lgan issiqlik T-3 reboiler tomonidan 

ta'minlanadi, uning ichida sovutish suyuqligi T-1, T-2 rebileridan yoki jonli bug'dan 

keyin chiqindi bug 'hisoblanadi. Bug’latilgan aromatik moddalar, suv bug'lari bilan 

birga, K-4 ustunining yuqori qismidan X-6 sovutgichlariga olib tashlanadi va E-4 suv 

ajratgichida yig'iladi. Xushbo'y konsentrat E-4 ning yuqori qismidan E-5 aromatik 

akkumulyatoriga oqadi va suv ajratgichning pastki qismidagi suv avtomatik ravishda 

22-3 TRM-101 klapon bilan E-7 ga kiradi. E-5 dan aromatik konsentrat E-6a aromatik 

konsentratining kollektsiyasiga oqadi, uni to'ldirgandan so'ng u H-13a nasos bilan dumli 

fraktsiya chizig'iga yoki 6-sex qismga .Xushbo'y konsentrat yog'ni deparafinlash 

qurilmalarida erituvchi sifatida ishlatiladi yoki avtomobil benzinining sifatida 

ishlatiladi. E-7 yig’gichning suvi N-8, 8a, N-9 nasoslarining qabul qilinishiga beriladi 

va T-3 reboileriga quyiladi.T-3 reboilerining darajasi N-12, N-4, N-4a, N-8 

nasoslaridagi oqim tezligini o'zgartirish orqali tartibga solinadi. T-3 reboileridan D- 

150 ° C gacha bo'lgan harorat, N-4,4a nasoslari yordamida 12, F-1 filtri orqali K-3 

kontaktorining yuqori qismiga xom ashyoga 7: 1 nisbatda beriladi xom ashyoga. 

Ta'minlangan DEG miqdori N-4, N-12 nasoslarning chiqish qismida o'rnatilgan TRM-

138 oqim o'lchagichi tomonidan nazorat qilinadi. Ishga tushirish davrida tizimni DEG 

bilan to'ldirish va ta'mirlash vaqtida tizimni to'kish uchun E-8a, E-10a, E-7a, E-7, E-

15 konteynerlari taqdim etiladi. 

DEGni o'rnatish uchun № 6 qismning reaktiv inshootlaridan quvur liniyasi orqali E- 8a 

yomkostiga olinadi, u erdan N-10.10a nasos bilan E-7 yig’gichga quyiladi. 

Shuningdek, DEGni E-7 dan T-3 ga H-10a nasos orqali nasos bilan nasos bilan 

ta'minlash 

nazarda 

tutilgan.70-95

0

C 

maqsadli 

aromatik 

uglevodorodlarning miqdori 4% gacha bo'lgan holda, fraktsiya ekstraktsiyaga berilishi 

mumkin emas, lekin ko'prik orqali tayyor mahsulot parkiga yuboriladi. sxema: N-3.3a 

→ element → 16 ko'prik → X-2 → T-6 → E-3, E-6 → parkga. 

30 

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 5-sentabragi 737- 

sonli qarori tahririda-O‘zbekiston Respublikasida atrof tabiiy muhit davlat monitoringi 

to‘g‘risidagi nizomni amalga oshirish maqsadida keyingi 15 yilda respublikada 

monitoringning yagona tizimi yaratildi, atrof tabiiy muhitni ifloslantiruvchi asosiy 

tabiiy va texnogen manbalarning ro‘yxati shakllantirildi, o‘lchashlarni bajarishning 

zamonaviy metodikalari ishlab chiqildi, ekoanalitik laboratoriyalarning moddiy- 

texnika bazasi modernizatsiya qilindi, monitoring natijalarini umumlashtirish va tahlil 

qilish uchun O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi 

huzurida davlat axborot-tahlil markazi tashkil etildi.Hozirgi vaqtda atrof tabiiy muhit 

monitoringi 390 ta sanoat korxonalarida, 68 ta yer usti suv oqimlari punktlarida, 87 ta 

suv tashlama kollektorlarida, 1694 ta yer osti suvi quduqlarida, 74 ta buloqlarda va 61 

ta atmosfera havosini kuzatish postlarida olib borilmoqda. 

Jarayon chiqindilari 35/2 blokda ekstraktsion benzin ishlab chiqarishda texnologik 

chiqindilar yo'q. Fraksiya 95–185 

0

S katalitik reforming bo'linmalarining xomashyo 

0

S va aromatik konsentrat tovar parkiga 

uglevodorod gazlari E-9 sig’imiga kiradi, so'ngra zavodning AFX qurilmasiga 

(avariya 

–fakel xo’jaligiga) boradi. 

Qurilmanin texnologik uskunalari va kommunikatsiyalari, portlovchi va zararli 

gazlarning ish joyiga va atmosferaga chiqishiga yo'l qo'ymaslik uchun germetiklangan 

bo'lishi kerak. Barcha flyans bog’nishlari va plombalarning germetikasi muntazam 

ravishda tekshirilishi va muammolar bo’lsa darhol tuzatish kerak. Chiqindi suvlarni 

chiqarish muntazam ravishda laboratoriya nazorati ostida bo'lishi kerak. Qurilmani 

quritganda, neft maxsulotlrini emas, faqat suvni to'kib tashlash zarur. 

Havoning ifloslanishiga yo'l qo'ymaslik uchun qurilmalar va kommunikatsiyalarni 

to'liq bo'shatilgandan so'ng, ularni ta'mirlashdan oldin bug'latiladi. 

31 

neft 

Hududning gaz bilan ifloslanishiga yo'l qo'ymaslik uchun, o'rnatishdan chiqadigan 

mahsulotlarning harorati belgilangan me'yorlardan oshmasligi kerak. 

Qattiq va suyuq chiqindilar: 

Qora metallarning qoldiqlari - texnologik uskunalarni ta'mirlash ishlari natijasida 

hosil bo'lgan. O'rnatish yaqinida 3m x 5m o'lchamdagi beton platformaning metall 

parchalari uchun 3 qismdan biriga vaqtincha joylashtiriladi. Qora metall parchalari har 

oyda "Uzvtormet" IChKga topshiriladi. 5-xavf sinfidagi chiqindilar. 

Qattiq maishiy chiqindilar - SanPiNRUz № 0068-96 ga binoan, bir kishi uchun qattiq 

chiqindilarni hosil qilish standarti yiliga 83 kg ni tashkil etadi, asfalt qoplamalaridan 16 kg. 

Maishiy chiqindilar va hisob-kitoblar o'rnatish maydonchasi yaqinidagi 3m x 5m bo'lgan 

beton maydonchaning 3 qismidan birida yig'iladi. Chiqindilarni yig'ish va saqlash - 

ommaviy. Chiqindilar toksik emas. 

Chiqindi suv 

Chiqindilarni oqizish uchun qurilmada sanoat bo'ronli kanalizatsiya mavjud. Nasos 

stantsiyalaridan chiqadigan chiqindi suv, qurilmalardan va tovoqlardan chiqadigan suv 

sanoat kanalizatsiya tizimiga tushadi. Chiqindi suv o'simliklarni tozalash inshootiga 

yo'naltiriladi, u yerdan tozalangan suv chiqindi yig'uvchiga tushiriladi. 

Ishchilar va xizmatchilarni shaxsiy ximoya vostalari bilan ta’minlash. 

Ta’sir etuvchi zaxarli gaz va chang bilan ishlovchissexlarda, ishchi va xizmatchilar 

ob’ekt fuqoro muhofazasi bo‘limi (FM shtab) xodimlari tomonidan shaxsiy ximoya 

vositalari bilan ta’minlanganlar. Nafas olish organlarini muxofazalash maqsadida shaxsiy 

ximoya vositalaridangazniqoblar nazarda tutilgan. Gazniqoblar ikki turga bo‘linadi: 

3. Filtirlovchi gazniqolar ( GP 5, GP 7, GP 9, PDF 2SH); 

4. Ajratuvchi gazniqoblar (IP 46 IP 48). 

Nafas olish organlarining eng oddiy himoya vositalari: 

4. Respirator; 

5. Changga qarshi matoli niqoblar; 

32 

Kafedra tomonidan menga Farg’ona neftni qayta ishlash zavodidagi quvvatig=55000 

t/s bo’lgan 35/2 uskunasida ekstrabenzin ishlab chiqarish sexini loyihash mavzusi 

topshirildi. Asosiy qurilma rektifikatsion kalonnasi. 

Loyiham bo`yicha asosiy qurilmam rektifikatsiya kolonnasi bo`lib, hisoblashlarim 

natijasida quyidagi o`lchamlarga ega bo`ldi. 

1. 

Qurilma turi- qalpoqcha shaklidagi tarelkalar bilan jihozlangan 

Balandligi H =22.3 m 

3. 

Diametri D –=2200 mm 

Qurilmada ish jarayoni asosan AVT -1,2,3,4 qurilmalaridan keltirilgan xarorati 185

0

C 

bo’lgan benzin aromatic uglevodorodlar miqdorini 4% gacha kamaytirishva asosiy 

o’limdan iborat bo’lib . Shu bo’limlarda xom-ashyo moddalar va tayyor mahsulot tavsifi, 

bu bo’limda qurilmada ajralib chiqqan mahsulotlarning miqdori, konsentratsiya va fizik-

kimyoviy ko’rsatkicharini yoritib berdim. 

Navbatdagi bo’limda men tayyorlagan loyihamdagi 

asosiy 

samaradorligi material balansi ,issiqlik balanslari , moddiy balansi,mexanik xisob, 

gidravlik xisob va asosiy apparat xisoblari xisoblab chiqilgan. Texnologik jarayonni 

avtomatlashtirish hozirgi kun talabi bo’lib qolmoqda. Zero, texnologik jarayonni 

avtomatlashtirish ishchi kuchini tejash, qurilmaning 

aniq ishlashi, 

qurilmaning 

xavfsizligi muhim bo’lib hisoblanadi. 

Keyingi qism mehnat muxofazasi bo’limi 

bo’lib, ishlash chiqarish jarayonida ishchi xizmatchilarni bemalol ishlashi uchun har 

tomonlama qulay bo’lishi kerakligi haqida yozilgan. Atrof-muhitni muhofazasi. Ishlab 

chiqarish jarayonid atrof-muhitga chiqarilayotgan gazlar miqdori va kanalizatsiyaga 

tasklanayotgan chiqindilar miqdori belgilangan konsentratsiyadan oshib ketmasligi 

maqsaqga muvofiq. 

Xulosa qilib aytgandan bu kurs loyihamni tayyorlash jarayonida olgan bilimlarimni 

kengaytirgan xolda, kelajakda orttirgan bilimlarim yordamida neft kimyosi sanoatiga 

o’z hissamni qo’shaman. 

33 

1. D. Ismatov, Sh. Nurullayev, S. Tillayev, A.Ikromov «Neftni qayta ishlash» – 

Toshkent. “Ma’rifat – Madadkor”, 2002 

2. Osnovniye protsessi i apparati ximicheskoy texnologii. Pod obsh. Redaktsiey Y.A. 

Ditnerskogo. Ximiya. 1989. 

3. Yusufbekov N.R G’ulomov SH.M “ Avtamatika va ishlab chiqarish protseslarini 

avtamatlashtirish.T. O’qituvchi.1982. 351-bet. 

4. Kasatkin A.G. Osnovniye protsessi i apparati ximicheskoy texnologii

Ximiya. 1973. 

5. Lashinskiy A.A.Tolchinskiy A. R. Osnovi konstruirovaniya i rascheta ximicheskoy 

apparaturi. Mashinostroyeniya. 1970. 

6. Erix V.X.Rasina M.G. Ximii i texnologiya nefti i gaza.Ximiya, 1985. 

7. Kuznetsov A.A. Sudakov 

E.H Rascheti osnovnix protsessov i apparatov 

pererabotki uglevodorodnix gazov: Sprav, posobiye. Ximiya, 1983. 

8. Tanatarov M.A. i dr. Texnologicheskiye rascheti ustanovok pererabotki nefti. 

Ximiya,.1987, 

9. Rudin M.G., Smirnov 

G.F. Proektirovaniya 

Neftepererabativaishshix 

neftximicheskix zavodov. Ximiya, 1984. 

10. 

Y.A. Ditnerskogo. Ximiya. 1989. 

11. 

2020-yil 4-aprelda 

moliyaviy

barqarorligini oshirish 

bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Prezident qarori 

12. 

Salimov 3 kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va 

Toshkent 

. “O’zbekiston” 1 tom. 1994. 

13. 

%B0% 

14.