Berilgan
|
Vatiantlar
|
41
|
42
|
43
|
44
|
45
|
46
|
47
|
48
|
49
|
50
|
L (m)
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
B (m)
|
4
|
3
|
2
|
5
|
7
|
8
|
9
|
10
|
8
|
9
|
H (m)
|
0,4
|
0,6
|
0,8
|
1
|
1,2
|
1,4
|
1,6
|
1,8
|
2
|
2,2
|
ФL (lk)
|
2300
|
2310
|
2280
|
2290
|
2320
|
2330
|
2340
|
2285
|
2295
|
2305
|
ЕH (lk)
|
450
|
180
|
100
|
120
|
150
|
200
|
250
|
300
|
350
|
400
|
Кzk (lk)
|
0,5
|
0,6
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
1
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
Z
|
1
|
1,02
|
1,04
|
1,06
|
1,07
|
1,08
|
1,09
|
1,1
|
1,12
|
1,13
|
Wsq
|
5
|
5,2
|
5,4
|
5,6
|
5,8
|
6
|
6,2
|
6,4
|
6,6
|
6,8
|
Sn (m2)
|
22
|
210
|
220
|
230
|
240
|
250
|
260
|
270
|
280
|
280
|
n
|
5
|
6
|
7
|
9
|
10
|
12
|
5
|
6
|
8
|
9
|
η
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
μ
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
1,5
|
1,6
|
1,7
|
1,8
|
1,9
|
2,0
|
Berilgan__Vatiantlar__51'>Berilgan
|
Vatiantlar
|
51
|
52
|
53
|
54
|
55
|
56
|
57
|
58
|
59
|
60
|
L (m)
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
B (m)
|
4
|
3
|
2
|
5
|
7
|
8
|
9
|
10
|
8
|
9
|
H (m)
|
0,4
|
0,6
|
0,8
|
1
|
1,2
|
1,4
|
1,6
|
1,8
|
2
|
2,2
|
ФL (lk)
|
2300
|
2310
|
2280
|
2290
|
2320
|
2330
|
2340
|
2285
|
2295
|
2305
|
ЕH (lk)
|
450
|
180
|
100
|
120
|
150
|
200
|
250
|
300
|
350
|
400
|
Кzk (lk)
|
0,5
|
0,6
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
1
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
Z
|
1
|
1,02
|
1,04
|
1,06
|
1,07
|
1,08
|
1,09
|
1,1
|
1,12
|
1,13
|
Wsq
|
5
|
5,2
|
5,4
|
5,6
|
5,8
|
6
|
6,2
|
6,4
|
6,6
|
6,8
|
Sn (m2)
|
22
|
210
|
220
|
230
|
240
|
250
|
260
|
270
|
280
|
280
|
n
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
η
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
μ
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
1,5
|
1,6
|
1,7
|
1,8
|
1,9
|
2,0
|
Berilgan
|
Vatiantlar
|
61
|
62
|
63
|
64
|
65
|
66
|
67
|
68
|
69
|
70
|
L (m)
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
B (m)
|
4
|
3
|
2
|
5
|
7
|
8
|
9
|
10
|
8
|
9
|
H (m)
|
0,4
|
0,6
|
0,8
|
1
|
1,2
|
1,4
|
1,6
|
1,8
|
2
|
2,2
|
ФL (lk)
|
2300
|
2310
|
2280
|
2290
|
2320
|
2330
|
2340
|
2285
|
2295
|
2305
|
ЕH (lk)
|
450
|
180
|
100
|
120
|
150
|
200
|
250
|
300
|
350
|
400
|
Кzk (lk)
|
0,5
|
0,6
|
0,7
|
0,8
|
0,9
|
1
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
Z
|
1
|
1,02
|
1,04
|
1,06
|
1,07
|
1,08
|
1,09
|
1,1
|
1,12
|
1,13
|
Wsq
|
5
|
5,2
|
5,4
|
5,6
|
5,8
|
6
|
6,2
|
6,4
|
6,6
|
6,8
|
Sn (m2)
|
22
|
210
|
220
|
230
|
240
|
250
|
260
|
270
|
280
|
280
|
n
|
8
|
9
|
5
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
η
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
45%
|
μ
|
1,1
|
1,2
|
1,3
|
1,4
|
1,5
|
1,6
|
1,7
|
1,8
|
1,9
|
2,0
|
Bajarilgan ishlar bo‘yicha xulosa:
Демак, инсонга кўринадиган ёруғлик табиатига кўра -380 дан 770 нм гача узунликдаги электромагнит тўлқинлар. Асосий ёруғлик техникавий катталикларга ёруғлик оқими, ёруғлик кучи, равшанлик, ёритилганлик , аксланиш коеффициенти таалуқли бўлади.
Сифат кўрсаткичлари бўлиб, қуйидагилар хисобланади:
• Туси;
• Контраст (фото ёки телевизорда ёруғлик ёки рангларнинг кескин ўзгариши);
• Кўриниш;
• Кўзни оладиган;
• Дискомфорт.
Иш жойларининг ёритилганлиги қуйидаги шартларни қаноатлантириши шарт:
• Ишлаш жойларининг ёритилганлик сатҳи,берилган иш турнинг гигиеник меъёрларга мос бўлиши керак.Ёритиш катталик бўйича энг яхши бўлиши зарур;
• Бинода ёритилганлик сатхининг бир текислиги ва барқарорлиги, шиддатни(тез) контрастларнинг мавжуд эмаслиги, ёруғлик майдон бўйлаб бир текис тақсимланган бўлиши керак;
• Кўриш доирасида ёруғлик манбалардан ярқираш юз бермаслиги керак, ёритиш катталигининг вақт бўйича пулсасиясимақсадга мувофиқ эмас;
• Спектрал ташкил этувчилар бўйича суъний ёруғлик табиий ёруғликка яқинлашиши керак.
Суъний ёритишнинг камчилиги:
• Ёруғликнинг сариқлиги;
• Спектрал қизғишлиги.
Ишлаб чиқариш шартларида ёритишнинг 3-тури қўлланилади: табиий, яни қуёш, суъний, электр ёки люминессепт лампалар хосил қиладиган ва алмашлаб ишлатиш (комбинациялар).
Суний ёритишни меъёрлаштиришда хисобга олинадиган омиллар:
1. Кўришга оид ишлар тавсифи;
2. Тусланишни фарқлаш обектининг минимал ўлчами;
3. Кўришга оид ишларни разрядлаш;
4. Тусланиш обектининг контрасти;
5. Тусланишнинг оч ранглиги;
6. Ёритиш тизими;
7. Ёруғлик манбаъсининг тури.
Ёруғлик тарқатишга боғлиқ ҳолдачироқлар 3 та синфга бўлинади:
• Тўғри нур - жами ёруғлик оқимининг 90% гача пастги ярим муҳитда нурланади;
• Аксланган нур - жами ёруғлик оқимининг 90% гачаси юқори ярим муҳитга нурланади;
• Ёйилган нур - ёруғлик иккала ярим муҳит бўйича тарқалади, шунда уларнинг бирида 10% дан ортиқ, бошқасида 90%гача нурланади.
Энг яхши намунадаги чироқларнинг Ф.И.К. 0.8 дан юқорини ташкил қилади.Чироқнинг ҳимоя бурчаги кўзни лампанинг ёруғ қисмларнинг таъсиридан химоя даражасини аниқлайди.
Кўзни қамаштирувчи таъсирни чеклаш талабидан келиб чиқиб, ҳимоя бурчаги катталигига боғлиқ ҳолда чироқни осиш баландлиги меъёрлаштирилади. Химоя бурчаги қанчалик катта бўлса, чироқ кўзни қамаштириш таъсири шунчалик кичик бўлади.Инсонга кўринадиган ёруғлик табиатига кўра -380 дан 770 нм гача узунликдаги электромагнит тўлқинлар. Асосий ёруғлик техникавий катталикларга ёруғлик оқими, ёруғлик кучи, равшанлик, ёритилганлик , аксланиш коеффициенти таалуқли бўлади.
Сифат кўрсаткичлари бўлиб, қуйидагилар хисобланади:
• Туси;
• Контраст (фото ёки телевизорда ёруғлик ёки рангларнинг кескин ўзгариши);
• Кўриниш;
• Кўзни оладиган;
• Дискомфорт.
Иш жойларининг ёритилганлиги қуйидаги шартларни қаноатлантириши шарт:
• Ишлаш жойларининг ёритилганлик сатҳи,берилган иш турнинг гигиеник меъёрларга мос бўлиши керак.Ёритиш катталик бўйича энг яхши бўлиши зарур;
• Бинода ёритилганлик сатхининг бир текислиги ва барқарорлиги, шиддатни(тез) контрастларнинг мавжуд эмаслиги, ёруғлик майдон бўйлаб бир текис тақсимланган бўлиши керак;
• Кўриш доирасида ёруғлик манбалардан ярқираш юз бермаслиги керак, ёритиш катталигининг вақт бўйича пулсасиясимақсадга мувофиқ эмас;
• Спектрал ташкил этувчилар бўйича суъний ёруғлик табиий ёруғликка яқинлашиши керак.
Суъний ёритишнинг камчилиги:
• Ёруғликнинг сариқлиги;
• Спектрал қизғишлиги.
Ишлаб чиқариш шартларида ёритишнинг 3-тури қўлланилади: табиий, яни қуёш, суъний, электр ёки люминессепт лампалар хосил қиладиган ва алмашлаб ишлатиш (комбинациялар).
Суний ёритишни меъёрлаштиришда хисобга олинадиган омиллар:
1. Кўришга оид ишлар тавсифи;
2. Тусланишни фарқлаш обектининг минимал ўлчами;
3. Кўришга оид ишларни разрядлаш;
4. Тусланиш обектининг контрасти;
5. Тусланишнинг оч ранглиги;
6. Ёритиш тизими;
7. Ёруғлик манбаъсининг тури.
Ёруғлик тарқатишга боғлиқ ҳолдачироқлар 3 та синфга бўлинади:
• Тўғри нур - жами ёруғлик оқимининг 90% гача пастги ярим муҳитда нурланади;
• Аксланган нур - жами ёруғлик оқимининг 90% гачаси юқори ярим муҳитга нурланади;
• Ёйилган нур - ёруғлик иккала ярим муҳит бўйича тарқалади, шунда уларнинг бирида 10% дан ортиқ, бошқасида 90%гача нурланади.
Энг яхши намунадаги чироқларнинг Ф.И.К. 0.8 дан юқорини ташкил қилади.Чироқнинг ҳимоя бурчаги кўзни лампанинг ёруғ қисмларнинг таъсиридан химоя даражасини аниқлайди.
Кўзни қамаштирувчи таъсирни чеклаш талабидан келиб чиқиб, ҳимоя бурчаги катталигига боғлиқ ҳолда чироқни осиш баландлиги меъёрлаштирилади. Химоя бурчаги қанчалик катта бўлса, чироқ кўзни қамаштириш таъсири шунчалик кичик бўлади.
Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ro’yxati
1. Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya. Sapaev M.S., Qodirov F.M. O‘quv qo‘llanma, Toshkent-“Aloqachi”-2019, 276 b.
2. Hayot faoliyati xavfsizligi. Ekologiya. O.D.Raximov, I.X.Siddiqov, M.O.Murodov. Oliy ta’lim bakalavriyat yo‘nalishlari uchun darslik. T.: “Aloqachi”, 2017-332 b.
3. Ekologiya i bezopasnost jiznedeyatelnosti: Uchebnoe posobie dlya studentov VUZov/ red. L. A. Muraviy, 2002.-447 s.
4. Introduction to Health and Safety at Work. Phil Hughes, Ed Ferrett. The Boulevard, Langford Lane, Kidlington, Oxford OX5 1GB, UK. ISBN: 978-0-08-097070-7. 2011
_______________________________________________________
|
