• Option
  • 5-маъруза. Дастурлашнинг асосий элементлари. Ызгарувчиларнинг типлари. Ызгарувчиларни эълон =илиш. Константалар.
  • Ызбекистон Республикаси




    Download 4.07 Mb.
    bet9/21
    Sana03.12.2023
    Hajmi4.07 Mb.
    #110428
    1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21
    Bog'liq
    Vizual maruza
    file (23), 1-kurs. Majmua IQTISOD, Chrome бўйича инструкция, 2-амалий, 1,Qishloq xo\'jaligi va sanoat sohasidagi o\'zgarishlar. Reja Qishl, Baslawish klass (2), Mustaqil ish2 MT A, KAMOLIDDIN KOMPYUTERNI TASHKIL ETISH, 596 10.11.2023, O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t, KICHIK BIZNESNI SOLIQQA TORTISHNING UMUMIY TAVSIFI., 1-Mavzu “Milliy g„oya asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining-fayllar.org, TEST
    Танлаш (OptionButton)
    OptionButton элементи ю=орида кыриб ытилган CheckBox элементига ыхшаб кетади. Лекин ундан фар=и шуки, CheckBox элмементидан формага бир нечта жойлаштирилса, уларнинг барчаси муста=ил вазифага эга былса, OptionButton эса бир-бирига бо\ли= равишда фа=ат биттасигина танланади холос, =олганлари эса автоматик тарзда ишчи холатдан чи=ади. Шунинг учун OptionButton элмементи вариант танлаш каби вазифалар учун фойдаланилади.
    Мисол сифатида =уйидаги кичик дастурни кыриб чи=айлик. Яъни берилган икки сон устида арифметик амал бажариб, натидасини экранга чоп этиш дастури. Форма кыриниши =уйидагича яратиб оламиз: тыртта OptionButton (,-,*, амаллари учун), иккита TextBox (сонларни киритиш учун) ва битта CommandButton (арифметик амални бажариш учун).

    Кодлар ойнасини очамиз ва у ерда =уйидагича ызгартиришларни амалга оширамиз:

    Dim a, b, s As Double


    Private Sub Command1_Click()


    a = Val(Text1.Text)
    b = Val(Text2.Text)
    If Option1.Value = True Then s = a + b
    If Option2.Value = True Then s = a - b
    If Option3.Value = True Then s = a * b
    If Option4.Value = True Then s = a / b
    MsgBox s
    End Sub

    Назорат учун саволлар



    1. Visual Basic да бош=арув элементларининг ахамияти =андай?

    2. Label элементининг вазифаси ва хусуиятларини мисоллар ёрдамида таърифлаб беринг.

    3. CheckBox ва OptionButton элементларининг фар=и нимада?

    5-маъруза. Дастурлашнинг асосий элементлари. Ызгарувчиларнинг типлари. Ызгарувчиларни эълон =илиш. Константалар.

    Дастурлаш тилини ырганишни бошлашдан олдин, дастурлаш =оидаларини ва бошлан\ич элементларини =ис=ача эслаб оламиз. Шунда эффектив дастурларни яратиш имкониятларимиз янада очилади. Аввало «Дастур нима?» саволига жавоб берайлик. Машина дастури – бу компьютерда ечилаётган масалани =андай бажарилиши тыгрисида маълумот берувчи кырсатмалар мажмуаси щисобланади.


    Дастур яратишни бошлашда дастурнинг асосий 2 та былимига ащамият бериш лозим. Булар: фойланувчи интерфейси ва маълумотларни =айта ишлаш жараёни.
    Фойдаланувчи интерфейси – бу инсон фаолияти талаб =илинадиган программа =исми. Бу =исм Visual Basic форма ва бош=арув элементларидан ташкил топган ойналардан иборат =исм. Иккинчиси ички жараёни щисобланиб, унда дастурни ишлаш жараёнида бевосита инсон фаолияти талаб =илинмайди. Чунки, бу жараён учун фойдаланувчи томонидан махсус команда ва кодлар асосида кетма-кет командалар мажмуаси ёзилган былади.
    Энди бош=арув элементларидан фойдаланишни билиш учун талаб =илинадиган асосий тушунчалар ва уларнинг маъносини билиб олиш лозим былади. Булар:
    Ходиса (Событие) – бу шундай ходисаки, бунда асосан фойдаланувчи томонидан =уйидаги ишларни бажарилиши натижасида амалга ошадиган ходисаларни тушуниш мумкин. Ходиса рыйхатлари Object Inspector/Events сащифасида жойлашган былади. Ходисаларни =уйидагича тушуниш мумкин, булар: сич=он тугмасини босилганда, сич=оннинг ынг тугмаси босилганда, бирор функционал клавиш босилганда, Сич=он тугмаси 2 марта тез босилганда, Enter тугмаси босилганда ва х.к.
    Услуб (Методы) – объект маълумот билан =андай ишлаши ва объектни берилишини ызида ифодаловчи дастур хисобланади.
    Объект – бош=арилаётган ходисаларнинг ва бажарилаётган функцияларни ани=лаш учун услублар хусусиятини ызида ифодаловчи дастурнинг база элементи щисобланади.
    Процедуралар - =исм дастур щисобланиб, у асосан бирор бир масалани ечиш ёки бирор муста=ил функцияни бажариш учун мылжаллаб тузилган дастур щисобланади. Кыпинча процедуралар бирор ани= щодисани =айта ишлаш учун ёзилади.
    Хусусият (Свойство)- Visual Basic дастурлаш тилида щам объектнинг ызига хос хусусияти (properties) былиб, бу хусусиятлар дастурчи томонидан ызгартирилиши мумкин.
    Мана бошлан\ич маълумотларга эга былинди. Энди, Visual Basic дастурлаш тилининг бошлан\ич элементлари щисобланган ызгарувчилар ва уларнинг типлари билан =ис=ача танишиб чи=айлик.
    Маълумки, маълумотларни =айта ишлаш жараёнида шу маълумотлар =андайдир ном билан са=ланган ызгарувчиларда са=ланади. Бу ызгарувчилар символлардан бошланган, ну=та ишлатилмайдиган, 255 тагача символлардан иборат былиб, бирор типга тегишли былиши лозим. Visual Basic дастурлаш тилида щам бош=а дастурлаш тиллари каби жуда щам кыплаб типлар мавжуд былиб, ызгарувчиларни мана шу типлар асосида белгилаш мумкин. Бу типларни =уйидаги жадвалда келтириб ытайлик:

    Тип

    +андай сон

    Хотира

    +иймат орали\и

    Integer

    Бутун сон

    2 байт

    -32768…32767

    Long

    Бутун сон

    4 байт

    Та=рибан - 2000000000

    Single

    Ща=и=ий сон

    4 байт

    -1Е-45…3Е38

    Double

    Ща=и=ий сон

    8 байт

    -5Е-324…1,8Е308

    Currency

    Ынлик =исми 15 тагача ра=ам ва вергулдан кейин 4 ра=ам

    8 байт

    -9Е14…9Е14

    String

    Матнли ахборот

    1 байт

    Битта сатр учун 65000 белги, динамик сатр учун 2 биллионтагача белги

    Byte

    Бутун сон

    1 бай

    0…255

    Boolean

    Манти=ий =иймат

    2 байт

    True ёки False

    Date

    Ва=т

    8 байт

    11100…12319999

    Object

    Тасвир ва OLE-объектлар

    4 байт




    Variant

    Санаб ытилган типлардан ихтиёрий бири

    16 байт1 байт (хар бир белги учун)

    Ызгарувчининг =андай типга эга эканлиги ха=ида эълон =андай берилади? Visual Basic тилида ызгарувчиларни эълон =илиш унчалик катта ахамиятга эга эмас. Бош=а тиллардан фар=и ызгарувчиларнинг типлари алохида эълон =илиниши талаб =илинмайди. Эълон =илинмаган ызгарувчи типи вариантли (Variant) типига эга былади. Лекин типларни эълон =илиш хотирадан унумли фойдаланиш имконини беради.


    Visual Basic да ызгарувчиларни эълон =илишнинг икки хил усули мавжуд: 1) ошкор эълон =илиш (explicit declaration); 2) ошкормас эълон =илиш (implicit declaration).
    Ошкор эълон =илишда махсус тип ани=лаш операторлари ишлатилади. Бу операторлар =ыйидагилардан бири былиши мумкин:
    Dim varname [as vartype][,varname2[as vartype]]
    Private varname[as vartype][,varname2[as vartype]]
    Static varname[as vartype][,varname2[as vartype]]
    Public varname[as vartype][,varname2[as vartype]]
    Dim, Private, Static, Public – Visual Basic нинг калит сызлари былиб, varname ва varname2 ызгарувчиларни =ачон ва =аерда фойдаланилишини ани=лаб беради. Ызгарувчи номи ва типи ызаро вергул билан ажратилади. Масалан,
    Private numval As Integer
    Private avgval As Integer, inptval As Variant
    Dim inptval As String.

    Ошкормас эълон =илиш.


    Аслида ю=орида келтириб ытилган операторлар ёрдамида эълон =илган яхши. Лекин ызгарувчи типини ошкормас усулда хам эълон =илиш мумкин. Бунда ызгарувчи биринчи марта =иймат =абул =илганда ызгарувчи номи охирида махсус белги ишлатилади. Бу белгилар билан танишиб чи=айлик:



    Ызгарувчи типи

    белги

    Integer

    %

    Long

    &

    Single

    !

    Double

    #

    Currency

    @

    String

    $

    Byte

    -

    Boolean

    -

    Date

    -

    Object

    -

    Variant

    -

    Ызгарувчиларни ошкормас холда эълон =илишга доир мисолни =уйидагича келтириш мумкин:


    Numval%0
    Avgval%1
    inptval5
    clcAvarge!5
    inptmsg$”Mike”

    Сатрли ызгарувчилар.


    Кыплаб дастурларни тузишда сатрли ызгарувчилардан хам фойдаланилади. Бу сатрлар ызида 64000 тагача узунликдаги ихтиёрий матнни олиши мумкин. Лекин Visual Basic да =аторларнинг бош=ача типи хам авжуд былиб, у маълум узунликдаги =аторлардир (fixed-length string). Бундай ызгарувчини фа=ат ошкор эълон =илиш мумкин.
    Dim varname As String*strlength
    Бу ерда strlength varname ызгарувчида са=ланадиган символларнинг максимал сонини белгилайди.

    Visual Basic да ызгармаслар.


    Компьютер хотирасида маълумотларни ва=тинча са=лаб туришнинг бир йыли ызгарувчилар былса, яна бир йыли ызгармаслар хисобланади. ызгармаслар дастурда алохида эълон =илинади. Улар =абул =илган =ийматларни дастурдан фойдаланиш жараёнида ызгартириб былмайди. Ызгармаслар кыпро= дастурдан фойдаланиш жараёнида ыз =ийматини ызгартирмайдиган ызгарувчиларни эълон =илишда фойдаланиши мумкин. Шунингдек, ызгармас катталикларни хам эълон =илишда фойдаланилиши мумкин. Масалан,

    Const MTF3,3


    inpmetersInputbox(“Узунликни метрда киритинг”)
    distfeetinpmeters*MTF
    MsgBox “Футдаги фар=и” & str(distfeet)

    Visual Basic тилининг ызи щам махсус ызгармасларига эга былиб, улар: рангларни ани=лаш, маълумотларга мурожаат =илиш, тугма кодларини ани=лаш, ызгармас графиклар ва щ.к. лар щисобланади. Агар ани= бир ызгармаснинг =ийматини ани=лаш лозим былса, объектларни кыриш Object Browser былимидан фойдаланишимиз мумкин.


    Бу былимни очиш учун Visual Basic ускуналар панелидан Object Browser ни танлаш керак.
    Visual Basic да жуда щам кып ызгармаслар былгани билан фойдаланувчининг дастур тузиш жараёнида эълон =иладиган ызгармаслари щам амвжуд былади. Бу ызгармаслар дастурла Const оператори ёрдамида эълон =илинади, масалан,
    Const constantname [As ConstType]value
    Бу ерда Const-ызгармас эълон =илинаётганини, constantname-ызгармас номи, constanttype-ызгармас типини, value-ызгармас =ийматини ифодалайди. Ызгармасларнинг типлари эса ю=орида келтириб ытилди. Шунингдек, ызгармасларни ихтиёрий процедурада эълон =илиш мумкин, лекин дастурнинг бошланишида эълон =илган ма=садга мувофи=дир.
    Назорат учун саволлар

    1. Дастурлашда ызгарувчи деганда нимани тушунасиз?

    2. Ызгарувчиларни эълон =илишнинг =андай яхши томонлари бор?

    3. Ызгарувчи типларини санаб беринг.

    4. Ызгарувчиларни эълон =илишнинг =андай турларини биласиз?




    Download 4.07 Mb.
    1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21




    Download 4.07 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ызбекистон Республикаси

    Download 4.07 Mb.