JARAYONLAR VA SIGNALLAR
TUG‘RISIDA TUSHUNCHA. UZLUKSIZ
JARAYONLARNI DISKRETLASH
MUAMMOLARI. SIGNALLARNI
KVANTLASH VA MODULYATSIYALASH
1.Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish
3.Signallarni kodlash
2.Signallarni kvantlash jarayoni
Reja:
Signallarni raqamli holda uzatish tizimining strukturaviy sxemasi
SM
D
KV
K
AL
RAO’
ARO’
1-rasm
SM-signallar manbai
D- diskretlash
K-kodlash
AL-aloqa liniyasi
RAO- raqamli analog o‟zgartirgich
KV-kvantlash
Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish
Haqiqiy signallar ko„p hollarda ularga qandaydir ishlov berishdan oldin
filtrdan o„tkaziladi. Filtr chiqishida uning spektri 0
÷ G’
yu
yoki G’
1
÷ G’
2
oralig„ida
bo„ladi. Signal spektri aloqa tizimi turiga va tizimga qo„yilgan talablarga
bog„liq. Masalan, diskret xabarlarni uzatishda – uzatish tezligiga, teleko„rsatuv
tizimlarida – qabul qilingan standartga, radioeshittirishda – uning toifasiga va
shunga o‟xshash tizimlarga bog„liq
V.A. Kotelnikov
Vladimir Aleksandrovich Kotelnikov uzluksiz (analog) signallarni
diskretizatsiyalash haqidagi teoremasini 1933 yilda “Ochiq fazoning va
simning signal uzatish qobilyati” haqidagi ilmiy ishida keltirgan. Ushbu
teoremaga asosan spektri yuqori chastotasi
G’
yu
dan katta bo„lmagan uzluksiz funksiya f ( t) o„zining
oraliqlarida olingan qiymatlari orqali qayta tiklanishi mumkin.
2-rasm. Signallarni vaqt diskretlash Kvantlash jarayoni, Sath bo‟yicha
kvantlashda kvantlash oraligi kuyidagicha olinadi:
L-kvant sathlar soni
n=log2L - kvantlar soni
Kvantlash jarayonidan ko‟rinib turibdiki odiy qiymatlar uchun
olingan sathlarda xatoliklarga yo‟l qo‟yiladi. Bu xatolik quyidagi formula
yordamida aniqlanadi.
Kvantlash xatoligini butunlay yo‟qotib bo‟lmaydi, uni faqat kamaytirish
mumkin. Kamaytirish usullaridan biri kvantlash oralig‟i Δb ni kamaytirish
mumkin, lekin bu usul IKM signallarda kodlarning razryadlar sonini oshiradi.
Natijada IKM kengayadi
Ko‟pgina hollarda kvantlash xatoligini yo‟qotish maqsadida nochiziqli
kvantlash amalga oshiriladi. Bunda signal oldin kompressor yordamida
siqiladi, keyin teng qadamli kvantlanib qabul qilish tomonida ekspander
yordamida kengaytiriladi.
3- rasm. Signallarni vaqt diskretlash, kvantlash, kodlash vaqt diagrammalari
4- rasm. Nochiziqli kvantlash jarayoni
E’tiboringiz uchun rahmat
| 