Amaliy topshiriqlar
1.11. Jism boshlang’ich vaqt momentida A nuqtada joylashgan, biroz vaqt o’tgach u B nuqtada bo’ldi.
Jismning boshlang’ich va oxirgi kordinatalarini, ko’chishi va uning kordinata o’qlariga
proyeksiyalarini toping.
1.12. Rasmda moddiy nuqtaning harakat trayektoriyasi ko’rsatilgan. Uning boshlang’ich vaziyati A, oxirgi
vaziyati C. Nuqta ko’chishing kordinata o’qlariga proyeksiyasini, ko’chishi modulini va o’tgan
yo’lini toping.
1.13. Radiusi 1 m bo’lgan disk chetidagi nuqtaning disk
burchakka burilgandagi ko’chishini toping.
1.14. Avtomobil shimol tomon harakatlanib 20 km yo’l o’tdi, so’ng sharq tomon burilib 30 km, keyin yana
shimol tomon burilib 10 km yo’l yurdi. Avtomobilni yo’li va ko’chishini toping.
1.15. Odam hiyobon bo’ylab 240 m yo’l yurdi, so’ng burilib, perpendikuliyar yo’nalishda yana 70 m yurdi.
Uning bosib o’tgan yo’li ko’chishidan necha metr ko’p? ( necha marta ko’p)?
1.16. Jism 2 m radiusli aylana bo’ylab harakatlanmoqda. Biroz vaqtdan so’ng uning ko’chishi modul
jihatdan diametrga teng bo’ldi. Jism qanday yo’l o’tgan?
1.17. Moddiy nuqta 3 m radiusli aylana bo’ylab harakatlanmoqda. Aylananing
qismini o’tgandagi
ko’chishi va o’tgan yo’lini toping.
1.18. Avtomobil gorizontga
burchak hosil qilgan tepalikka tomon 200 m yo’l yurdi. Agar
o’qi
gorizontal,
o’qi vertikal yo’nalgan bo’lsa, avtomobil ko’chishining kordinata o’qlariga
proyeksiyasini toping.
1.19. Kater A punkitdan ko’l bo’ylab 5 km yo’l yurdi, keyin burildi va dastlabki trayektoriyasi bilan
burchak xosil qilib harakatlandi. A punkitni ko’rsatadigan yo’nalish harakat yo’nalishi bilan
burchak xosil qila boshladi. Bu vaqtda katerning ko’chishi qancha? U qancha yo’l o’tgan
?
1-rasm
2-rasm
2.20. Jismning t=1 s vaqt momentida fazodagi kordinatalari
.Jism vaqt
momentida kordinatalari
bo’lgan nuqtaga ko’chdi. Agar u to’g’ri chiziqli tekis harakat
qilgan bo’lsa, jismning harakat tezligini toping.
3-rasm 4-rasm
2.21. YPX radari mashina koordinatalarini aniqladi:
;
Ikki sekunddan so’ng
mashinaning kordinatalari o’zgardi:
;
Haydovchi ruhsat etilgan 60 km/h tezlikda
harakatlanyabtimi?
2.22. Avtomobil 54 km/h tezlikda harakatlanmoqda. Yo’lning eni 6 m ga teng. Piyodani yo’lni kesib
o’tishdagi tezligi 1 m/s. Piyoda avtomobildan qanday minimal masofada yura boshlashi mumkin?
2.23. 36 km/h tezlikda harakatlanayotgan poyezd vagoniga uning harakat yo’nalishiga perpendikuliyar
yo’nalishda o’q uzildi. O’q vagon devorlarini teshib o’tganda, tirqishlar bir biridan 3 sm ga siljidi. Vagon
kengligi 2.7 m bo’lsa, o’qning tezligini aniqlang.
2.24. To’g’ri chiziqli yo’lda bir-biriga tomon 90 km/h va 72 km/h tezliklar bilan ikki avtomobil
harakatlanmoqda. Ular yoqilg’i quyish shohobchasi oldida uchrachishdi ammo o’z harakatlarini davom
ettirishdi. Uchrashgandan 3 minut o’tgach avtomobillar orasidagi masofa qanday bo’ladi?
2.25. Oralaridagi masofa 120 km bo’lgan axoli punkitlaridan bir vaqtda bir-biriga tomon ikki avtomobil 90
km/h va 110 km/h ozgarmas tezliklar bilan yo’lga chiqdi. Qancha vaqtdan so’ng avtomobillar uchrashadi
va ularning har biri qanday yo’l yuradi?
2.26. Sportchi qiz odatda ma’lum masofani 5 m/s o’rtacha tezlik bilan bosib o’tdi. Tayyorgarliklardan so’ng
bu masofani o’rtacha 6 m/s tezlik bilan bosib o’tdi va sarflanadigan vaqt 50 s ga qisqardi. Masofa uzunligini
toping.
2.27. Avtomobil 30 km/h o’zgarmas tezlik bilan harakatlanib, belgilangan manzilgacha yo’lni yarmini
malum vaqtda bosib o’tdi. Avtomobil belgilangan manzilga borib, ortiga qaytib kelish uchun ham shuncha
vaqt sarflashi uchun qanday tezlikda harakatlanishi kerak?
2.28. Avtomobil 20 m/s o’zgarmas tezlik bilan harakatlanib, belgilangan manzilgacha yo’lni yarmini malum
1.25 soatda bosib o’tdi. Avtomobil 3 soatda belgilangan manzilga borib, ortiga qaytib kelishi uchun qanday
tezlikda harakatini davom ettirishi kerak?
Uchinchi daraja
2.29. Brilgan ikki avtomobil kordinatalarining vaqtga bog’liqlik grafigidan foydalanib, ularning harakat
tenglamalarini yozing(5-rasm). Boshlang’ich paytda avtomobillar orasidagi masofani; har bir avtomobil
tezligini; qancha vattdan so’ng uchrashishini; uchrashish joyigacha har bir avtomobil o’tgan yo’lini aniqlang.
2.30. Moddiy nuqta tezligi proyeksiyasining vaqtga bog’lanish grafigi keltirilgan (6-rasm). Uning 10 s da
o’tgan yo’lini toping.
5-rasm 6-rasm
2.31. Bir shahardan ikkinchi shaharga velosipedchi yo’lga chiqdi. U 27 km yurgandan so’ng, 10 marta katta
tezlik bilan avtomobil yo’lga chiqdi. Ular ikkinchi shaharga bir vaqtda yetib bordi. Shaharlar orasidagi
masofani toping.
2.32. Velosipedchi A punkitdan B punkitga tomon doimiy 20 km/h tezlik bilan yo’lga chiqdi. Oradan 15
minut o’tgach B punkitdan A ga tomon 20 km/h tezlik bilan ikkinchi velosipedchi yo’ga chiqdi. Punktlar
orasidagi masofa 55 km. Ikkinchi velosipedchi yo’lga chiqqanidan qancha vaqt o’tib, ular uchrashadi?
2.33. Shahar va qishloq orasidagi masofa 80 km. Shahardan dam olish maskani tomon 50 km/h tezlik bilan
avtomobil yo’lga chiqdi. Avtomobil bilan bir vaqtda qishloqdan ham dam olish maskani tomon 30 km/h
tezlikda motosiklchi yo’lga chiqdi. Shahardan qanday masofada avtomobil motosiklchini quvib yetadi?
2.34. Ali va Vali oralarifdagi masofa 5 km bo’lgan ikki qishloqdan bir-biri tomon yo’lga chiqdi. Alining
tezligi 5.6 km/h, Valining tezligi 5,4 km/h. Ali va Vali uchrashgunga qadar, ular orasida 2 m/s tezlik bilan
kuchukcha yugurdi. Bolalar uchrashguncha kuchukcha qancha yo’l yurgan?
2.35. 50 km/h soat tezlikda harakatlanadigan avtobus yopiq temir yo’l kesishmasi oldida 1,5 daqiqa
davomida to’xtalib qoldi. Agar mashrutning eng yaqin bekatigacha bo’lgan masofa 3.75 km bo’lsa,
jadvaldan chetga chiqmaslik uchun avtobus qanday tezlikda harakatini davom ettirishi kerak?
2.36. Avtobus va motosiklchi bir-biridan 20 km masofada joylashgan. Agar ular bir yo’nalishda
harakatlansa, motosiklchi avtobusni 1 soatda quvib yetadi. Agar ular bir-birlariga tomon avvalgi tezliklarida
harakatlansa 10 minutdan so’ng uchrashishadi. Motosiklchi va avtobusning tezliklari qancha?
2.37. Bo’yi 1.5 m bo’lgan bola to’g’ri chiziq bo’ylab 3 m/s tazlida harakatlanib, 3 m balandlikda osilgan
chiroq ostidan o’tib ketadi. Bola boshining soyasi qanday tezlikda harakatlanadi.
Hurmatli talabalar ushbu topshiriqlarni to'liq yechimini daftaringizga yozing, bo'yamang
chizmalari aniq bo'lsin bajarilgan misollarni nsoniga qarab baho qo'yiladi. yozuv bir xil bo'lgan
talabalarga baho qo'yilmaydi.
| 