|
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi
|
| bet | 1/2 | | Sana | 22.01.2024 | | Hajmi | 126 Kb. | | #142782 |
Bog'liq Gulmirzayev Asilbek Kurs ishi
Urganch Davlat Universiteti Sport va sanat fakulteti 21.04 -guruh talabasi Gulmirzayev Asilbek“Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi” fanidan tayyorlagan
Mavzu: Jismoniy tarbiyaning metodlari va maxsus tamoyillari o'rni va ahamiyati.
Topshirdi: Gulmirzayev Asilbek
Qabul qildi: dots. Madaminov Azimboy
Urganch-2024
REJA:
KIRISH
ASOSIY QISM
I BOB. MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA JISMONIY TARBIYANI TASHKIL QILINISHI
1.1.Jismoniy tarbiya nazariyasiga kirish
1.2. Jismoniy madaniyat tushunchalari, maqsadi va vazifalari.
1.3. Jismoniy tarbiya vositalari.
II.BOB. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi asosiy funktsiyasi va shakllari.
2.1. MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA JISMONIY TARBIYANI TASHKIL QILINISHI
2.2. Jismoniy madaniyat tizimining vujudga kelishi, uning tarkib topishi.
2.3. Jismoniy tarbiya vositalari texnikasiga tavsif.
XULOSA
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR
Fanni o‘qitishdan maqsad – bo‘lajak kadrlarga jahon halqlarining jismoniy tarbiya va sport tarixi hamda shu sohada erishilgan natijalar to‘g‘risida ma`lumot berish, mamlakatimizda jismoniy tarbiyaning rivojlanishi va uning taraqqiy etish hamda sportni boshqarish yo‘llari haqida bilim berish, ommaviy jismoniy tarbiya harakatida ijtimoiy va davlat idoralari o‘rnini anglatish. O‘z-o‘zini boshqaruv muassasalari va davlat idoralarini boshqaruv hujjatlar bilan ishlashga o‘rgatish, jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha atroflicha va chuqur kasbiy bilimlar berish. Kelajakdagi ish faoliyatlarida kasbiy-amaliy ahamiyat kasb etuvchi jismoniy madaniyat bo‘yicha kasbiy bilimlar, ko‘nikma va malakalar hamda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalana olish kabi bilimlar bilan qurollantirishni ko‘zda tutadi. Fanning vazifasi – bo‘lajak jismoniy madaniyat o‘qituvchilariga jahon xalqlarining umumiy madaniyatida jismoniy tarbiya va sportning o‘rni. Ibtidoiy jamoa tuzumida jismoniy mashqlarni paydo bo‘lishi. Jismoniy madaniyat va sportni rivojlanish davrlari. O‘rta asrlarda jismoniy madaniyat va sport. Buyuk gumanistlar ta`limoti, O‘rta Osiyoga jismoniy tarbiyani kirib kelishi. Ajdodlarimiz Abu Ali ibn Sino, A.Temur davrlarida jismoniy tarbiya. Sportni boshqaruv tamoyillari, an`anaviy va milliy bayramlarda musobaqalar tashkil etish, jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha qaror, buyruqlarning sport tashkilotlarida bajarilishi bo‘yicha bilim berish hamda o‘rgatish, ta`lim muassasalari maktabgacha ta`lim muassasalari, umumta`lim maktab, akademik litsey hamda kasb-hunar kollej o‘quvchilarini jismoniy madaniyat mashg‘ulotlarida umumrivojlantiruvchi mashqlardan, umumiy va maxsus mashqlardan foydalanish hamda sport musobaqalari, sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish hamda sinfdan tashqari to‘garaklarni tashkil qilish kabi bilimlarini shakllanishini o‘rganishga ko‘maklashadi. Fan bo‘yicha talabalarning bilim, ko‘nikma va malakasiga quyidagi talablar qo‘yiladi. Talaba: Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish bo‘yicha -jismoniy tarbiya va sportni boshqarishning nazariy asoslari, Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish tizimlari, O’zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport Davlat qo`mitasi, jismoniy tarbiya va sportni boshqarishda ishtirok etuvchi davlat idoralari, O’zbekiston Respublikasi milliy olimpiya qo`mitasi, sport maktablari va markazlari faoliyatini tashkil qilish, aholi turar-joylarida ommoviy sog’lomlashtirish va xalq milliy o’yinlarini tashkil qilish, boshqarining ijtimoiypsixologik va pedagogik yo’nalishlari, boshqarishning huquqiy asoslari, boshqarishning jamoat tashkilotlari, xorijiy mamlakatlarda jismoniy tarbiya va sport ishlarini boshqarish haqida bilimlarga ega bo‘lishi kerak. - aholi turar joylarda ommaviy sog‘lomlashtirish va milliy o‘yinlarni tashkil qilish; bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida jismoniy tarbiya va sportning o‘rni; jismoniy tarbiya – sport menedjmentini moliyaviy, tashkiliy va huquqiy asoslari; havaskor va professional sport; jismoniy tarbiya, sog‘lomlomlashtirish va sport ishlari, ommaviy tadbirlarni tashkil qilish va o‘tkazish; O‘zbekistonning halqaro sport aloqalari haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak. Jismoniy madaniyat tarixi bo‘yicha - jismoniy madaniyat tarixi fanining maqsadi hamda vazifalari; qadimgi dunyo halqlarining jismoniy tarbiyasi; qadimgi yunoniston, rim va rusda jismoniy tarbiya; o‘rta asrlarda jismoniy tarbiya; buyuk gumanistlar ta`limoti haqida bilimlarga ega bo‘lishi kerak. - Yangi va eng yangi davrlarda chet mamlakatlarda jismoniy tarbiya; Amur Temur, Abu Ali Ibn Sino, Zaxriddin Muhammad Bobur, Jaloliddin Manguberdi yashagan davrlarda jismoniy tarbiya; markaziy Osiyoga jismoniy tarbiyaning rivojlanishi haqida ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. - halqaro sport harakatining rivojlanishi va halqaro olimpiya qo‘mitasining tashkil topishi; milliy olimpiya qo‘mitasining tashkil topishi; O‘zbekiston sportchilarining Osiyo, jahon va Olimpiya o‘yinlaridagi ishtiroki; O‘zbekiston Respublikasida jismoniy madaniyat va sportning rivojlanishi haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha: - Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanining maqsadi hamda vazifalari; jismoniy madaniyat tarixi fanining maqsadi hamda vazifalari; qadimgi dunyo halqlarining jismoniy tarbiyasi; qadimgi yunoniston, rim va rusda jismoniy tarbiya; o‘rta asrlarda jismoniy tarbiya; buyuk gumanistlar ta`limoti O‘zbekiston Respublikasidagi jismoniy tarbiya tizimining umumiy tavsifi; O‘zbekiston Respublikasi hukumatining jismoniy madaniyat va sport bo‘yicha qabul qilgan hujjatlarining ahamiyati; jismoniy madaniyatning jamiyatdagi vazifalari va shakllari; jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslubiyotlari; jismoniy tarbiya vositalari; jismoniy tarbiya va jismoniy mashqlar texnikasini tavsifi haqida bilimlarga ega bo‘lishi kerak. - Yangi va eng yangi davrlarda chet mamlakatlarda jismoniy tarbiya; Amur Temur, Abu Ali Ibn Sino, Zaxriddin Muhammad Bobur, Jaloliddin Manguberdi yashagan davrlarda jismoniy tarbiya; markaziy Osiyoga jismoniy tarbiyaning rivojlanishi jismoniy tarbiyaning didaktik tamoyillari; jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari; harakatlarni va jismoniy sifatlarni tarbiyalashdagi qat`iy tartiblashtirilgan mashq uslubi; harakatlarga o‘rgatish jarayonini asoslari; harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari; o‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati; harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari; mehnatni ratsional tashkil etishda jismoniy tarbiyani ahamiyati; ishlab chiqarishda kasbiy amaliy tayyorgarlik; maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi; umumiy o‘rta ta`lim tizimida jismoniy tarbiyani o‘rni va ahamiyati; ta`lim muassasalarida jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish va o‘tkazish usullari; jismoniy tarbiya darslarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari; sinfdan tashqari olib boriladigan jismoniy tarbiya ishlariga tavsif; o‘quv ishlarini rejalashtirish; jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat: pedagogik tahlil, xronometraj, pulsometriya o‘tkazish uslubiyoti haqida ko‘nikmalarga ega bo`lishi kerak. - akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida jismoniy tarbiya; sportning nazariy asoslari; sport musobaqalari tizimi; sport trenirovkasining vositalari va metodlari; sport trenirovkasining tamoyillari (printsiplari); jismoniy sifatlarni (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik, chidamlilik) tarbiyalash metodikasi; musobaqa faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari; sportchini tayyorlash tizimi; sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi; sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif; sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak.
Sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi bo‘yicha: - jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanining maqsadi hamda vazifalari; jismoniy tarbiya va sportni boshqarishning nazariy asoslari; o‘z-o‘zini boshqaruv tashkilotlarida jismoniy madaniyatni tashkil etish tizimlari; O‘zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport Davlat qo`mitasi haqida bilimlarga ega bo‘lishi kerak. - jismoniy tarbiya va sportni boshqarishda ishtirok etuvchi davlat idoralari; boshqarishning jamoat tashkilotlari; O‘zbekiston Respublikasi Milliy Olimpiya qo‘mitasi; sport maktablari va markazlari faoliyatini tashkil qilishni haqida ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. - aholi turar joylarda ommaviy sog‘lomlashtirish va milliy o‘yinlarni tashkil qilish; bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida jismoniy tarbiya va sportning o‘rni; jismoniy tarbiya – sport menedjmentini moliyaviy, tashkiliy va huquqiy asoslari; havaskor va professional sport; jismoniy tarbiya, sog‘lomlomlashtirish va sport ishlari, ommaviy tadbirlarni tashkil qilish va o‘tkazish; O‘zbekistonning halqaro sport aloqalari haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak. sport bayramlarini tashkil etish va o‘tkazish metodikasi - pedagogik fan sifatida; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil qilish va o‘tkazishning maqsadi, vazifalari, ahamiyati; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari (bayramlari) ni o‘tkazish qonun-qoidalari haqida bilimga ega bo‘lishi kerak. - sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarining shakllari; bolalar musobaqalarini tashkil etish; maktabgacha ta`lim muassasalari va umumta`lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan musobaqalarni tashkil qilish turlari, bosqichlari; umumta`lim maktablarida sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari asoslarini haqida ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. - akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida sport - sog‘lomlashtirish tadbirlari; aholi turar joylarda ommaviy sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil etish va o‘qitish metodikasi; ulug‘ sanalariga bag‘ishlangan sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish; sport bayramlarida harakatli o‘yinlarning o‘rni; sport va sog‘lomlashtirish tadbirlariga tayyorlashda pedagogning roli haqida malakalarga ega bo‘lishi kerak. III. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari) Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish bo‘yicha 1-modul. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanining maqsadi hamda vazifalari 1-mavzu. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanining maqsadi hamda vazifalari. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanining maqsadi hamda vazifalarini tushuntirish va fanning umumiy mazmuni haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 2 - modul. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarishning nazariy asoslari O‘zbekiston Respublikasi hukumatining jismoniy madaniyat va sport bo‘yicha qabul qilgan hujjatlarining ahamiyati. O‘zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida” gi qonuni va unda belgilangan moddalar hamda ularning mazmunini anglatish. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish haqida” gi Farmoni, “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” gi Vazirlar Mahkamasining Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoliyatini takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida” gi Farmoni, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qishloq joylardagi bolalar sporti ob`ektlarida band bo‘lgan ayol sport ustozlari mehnatini rag‘batlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘quvchi va talaba yoshlarni sportga jalb qilishga qaratilgan uzluksiz respublika sport musobaqalarini o‘tkazish to‘g‘risida” gi Qarori, “Sport inshootlari, jihozlaridan samarali foydalanish va ularni saqlash to‘g‘risida” gi namunaviy Nizom, Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekistonda jismoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish davlat dasturi Kontseptsiyasi va boshqa bir qancha jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga oid direktiv hujjatlarni o‘rni hamda ahamiyati haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 23 - modul. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi vazifalari va shakllari. 1-mavzu. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi vazifalari va shakllari. Jismoniy tarbiyaning tarixiy xususiyatlari: jismoniy tarbiyaning yuzaga kelishi va rivojlanishi sabablari: jismoniy madaniyat tizimi ma`lum ijtimoiy tashkilot sifatida. Jismoniy madaniyat nazariyasi va amaliyoti uchun davlat direkktiv hujjatlarining ahamiyati; jismoniy madaniyat tizimining maqsad va vazifalari (sog‘lomlashtirish, ta`limiy, tarbiyaviy masalalari). Jismoniy madaniyat tizimining qonun-qoidalari: sog‘lomlashtirishga yo‘naltirilganligi; shaxsning har tomonlama rivojlantirish, jismoniy tarbiyaning mehnat va harbiy amaliyot bilan bog‘liqligi printsipi. Jismoniy tarbiyadagi yo‘nalishlari: sport mashg‘ulotlari va umumiy jismoniy tayyorgarlikning etakchi vazifalari haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 24 - modul. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari 1-mavzu. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 25 - modul. Jismoniy tarbiya vositalari. 1-mavzu. Jismoniy mashqlar jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi. Jismoniy mashqlar. jismoniy mashqlarning vujudga kelishi, Jismoniy mashqlarning mazmuni va shakli. Jismoniy mashqlar klassifikatsiyasi. Jismoniy mashqlarning tarixiy klassifikatsiyasi. Harakatli o‘yinlar. Sport o‘yinlari. Gimnastika va uning turlari. Turizm jismoniy tarbiya vositasi sifatida. 2-mavzu. Tabiatning sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar. Tabiatning sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar jismoniy tarbiya vositasi sifatida. Jismoniy tarbiyaning belgilovchi omillari haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 26 - modul. Jismoniy tarbiyaning didaktik tamoyillari 1-mavzu. Jismoniy tarbiyaning didaktik tamoyillari. Qonun-qoidalarini turkumlarga ajratish: harakatlarga o‘rgatish jarayonining xususiyatlari, qonun-qoidalarining o‘zaro bog‘liqligi. “Onglilik va faollik” printsipi, “Ko‘rgazmalilik” printspi, “Muntazamlilik” printspi, “Tushunarli va individuallashtirish” printspi, “Talablarni asta sekin va tobora oshirib borish” printsplariga tavsif hamda ularni o‘quvchi-yoshlar va bolalarni o‘qitishda amalga oshirishning o‘ziga xosliklari haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 27 - modul. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari 1-mavzu. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari. Metodlarni tanlashga umumiy talablar: ilmiy asoslanganligi; o‘qitishni qo‘yilgan vazifalariga ularning mosligi; o‘qitish printsplariga, o‘quv materialini o‘ziga xosligiga, o‘quvchilarning shaxsiy va guruhli tayyorligiga jismoniy madaniyat o‘qituvchisining (tarbiyachining) individual xususiyatlari va imkoniyatlariga, mashg‘ulotlar sharoitlariga mos kelishi. So‘z, ko‘rgazmalilik, o‘yin, musobaqa va aylanma trenirovka metodlaridan foydalanishni ahamiyati, so‘zning mazmuniy vazifasidan foydalanish metodikasi va jismoniy tarbiyada terminologiya muammosi, so‘zning emotsional vazifasidan foydalanish metodikasi. Ko‘rgazmali qabul qilish metodlari (uning ahamiyati, turlari va ularni qo‘llash metodikasi); o‘qitishning amaliy metodlari (o‘yin, musobaqa va qat`iy tartiblashtirilgan mashqlar metodlari); turli yoshdagi guruhlarda metodlardan foydalanishning ahamiyati haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 28 - modul. Harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari. O‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati 1-mavzu. Harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari. O‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati. Boshlang‘ich tushunchalar: harakatlanish mahorati, harakatlar ko‘nikmasi, harakatlar malakasi va ko‘nikmlarining ahamiyati, ko‘nikma va malaka harakatni bajarishning turli darajalari sifatida va tushunish vazifasi sifatida; ko‘nikma va malakalarini shakllantirish. Dastlabki o‘rgatish bosqichi: xatti-harakatlar bilan tanishish: vazifalari, harakat haqida tasavvurini shakllantirish jarayonida (o‘qitish masalalarini tushunib etish, masalalar loyihasini tuzish, harakatni bajarishga urinish); o‘qitish metodlaridan foydalanish. Chuqurlashtirib o‘rgatish bosqichi: harakatlanish mahoratini yuzaga keltirish va takomillashtirish bosqichi (harakatlanish faoliyati, masalalari o‘ziga xos belgilari); o‘qitish metodlaridan foydalanish xususiyatlari; harakatlar xatolarini olidini olish va tuzatish, harakatlanish xatolarini mohiyatini tushunish, xatolarini guruhlarga ajratish, xatolar paydo bo‘lishi sabablari anglash va uning oldini olish choralari, xatolarini tuzatish usullari, harakatlar samaraliligini baholash mezoni (ahamiyatini alohida va umumiy baholash); o‘qitish printsplarini amalga oshirishning o‘ziga xosliklari. Mustahkamlash va takomillashtirish bosqichi: yuksak darajadagi harakatni bajarish mahoratini tashkil etilishi vazifalari (harakat vazifasining o‘ziga xos belgilari), o‘qitish metodidan foydalanishning xususiyatlari, takrorlashlar muammosi (oddiy takrorlash va variantli takrorlash, takrorlashlar soni, takrorlashlarni vaqt bo‘yicha taqsimlash) haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 29 - modul. Harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari 1-mavzu. Harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari. Malakaning xarakterli belgilari. Malakaning fiziologik mexanizmi. Harakat malakasini shakllari (I-II-III-fazalari). Malakaning stabillashuvi va plastikligi. Malaka shakllanishining asta - sekinligi va notekisligi turlari. Malakaning so‘nishi. Malakaning ko‘chishi (o‘tishi). Malakaning salbiy ko‘chishi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 30 - modul. Jismoniy sifatlarni (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik, chidamlilik) tarbiyalash metodikasi 1-mavzu. Kuch qobiliyatini tarbiyalash. Kuch qobiliyatlarining rivojlanish darajasini va namoyon bo‘lishini belgilovchi omillar. Tezlik-kuch qobiliyatlari. Portlash kuchi. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish usuliyati. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish vositalari. Mushaklarni muvofiqlash haqida tushuncha. Mushaklarning o‘zaro harakatini belgilovchi omillar. Turli mushak guruhlarining kuch qobiliyatini rivojlantirish uchun mashqlar. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish usullari. Kuch qobiliyati turlari va ularni rivojlantirish usullari. Portlash kuchini va mushaklarning ta`sirchanlik qobiliyatini rivojlantirish. Tezlik kuchini rivojlantirish haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 2-mavzu. Tezkorlik qobiliyatini tarbiyalash. Tezkorlik qobiliyati haqida tushuncha. Tezkorlik qobiliyati darajasini rivojlantirish omillari va tezlik qobiliyatlarining paydo bo‘lishi. Tezkorlik harakatini sezishni rivojlantirish. Yakka harakat tezligi va harakat chastotasiningrivojlanish usuliyati. Tezkorlik qobiliyatining paydo bo‘lishida majmuaviy shakllarning rivojlanish usuliyati. Tezlik mashqlarni bajarishda sportchining iroda va ruhiy tayyorgarligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 3-mavzu. Koordinatsion qobiliyatlar va egiluvchanlikni tarbiyalash. Egiluvchanlik haqida tushuncha. Egiluvchanlikning turlari va ulchov mezoni. Egiluvchanlikning rivojlanish darajasini aniqlovchi omllar. Egiluvchanlikni rivojlantirish usuliyatining vzifalari va vositalari. Egiluvchanlikni rivojlantirishda qo‘shimcha ta`sir qiladigan turli mashqlarning munosabati haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 4-mavzu. Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasi. Chaqqonlik jismoniy sifat ekani. Chaqqonlikni fiziologik va psixologik asoslari. Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasining asoslari. Xususiy (Chaqqonlikni nisbatan) sifatlar va ularni tarbiyalash metodikasi. Toliqish va zo‘riqishga qarshi kurashish. Tezkorlik zo‘riqishiga qarshi kurashish. Koordinasion zo‘riqishga qarshi kurashish. Muvozanatni saqlash va uni tarbiyalash metodikasi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 5-mavzu. Chidamlilikni tarbiyalash metodikasi. Chidamlilik tushunchasining ta`rifi. Charchoq va chidamlilik turlari. Chidamlilikni tarbiyalash metodikasining asoslari. Chidamlilikni tarbiyalashda yuklamalar mezoni va komponentlari. Aerob imkoniyatlarni oshirish metodikasi. Anaerob imkoniyatlarni oshirish metodikasi. Aerob va anaerob imkoniyatlarni oshirishga qaratilgan ta`sirlarni birga qo‘shish. Nafas olish va chidamlilik. Maxsus chidamlilikning ba`zi bir turlarini tarbiyalash metodikasining xususiyatlari. Yakkama yakka bahslashuv va spot o‘yinlarida chidamlilikni tarbiyalash xususiyatlari. Kuchlilik xarakteridagi mashqlarda chidamlilikni tarbiyalash haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 31 - modul. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat: pedagogik tahlil, xronometraj, pulsometriya o‘tkazish uslubiyoti 1-mavzu. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat: pedagogik tahlil, xronometraj, pulsometriya o‘tkazish uslubiyoti. Pedagogik tahlil o‘tkazish uslubiyati. Xronometraj o‘tkazish uslubiyati. Pulsometriya o‘tkazish uslubiyati.pedagogning darsga tayyorlanishi. Darsni tashkil qilish. Darsda qo‘llaniladigan vositalar. O‘rgatish usullarining qo‘llanilishi. Jismoniy qobiliyatlarni tarbiyalash uslubiyati. Pedagogning tarbiyaviy ishi. O‘quvchilarning xulqi. Darsni umumlashtirish va xulosa chiqarish haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 32 - modul. Sportning nazariy asoslari 1-mavzu. Sportning nazariy asoslari. Sport nazariyasi predmetining xususiyatlari. Sport faoliyati. Sport tayyorgarligi. Sport tayyorgarligi tizimi. Sport maktabi. Sport mashg‘ulotlari. Sportchini tayyorlash. Sport mashg‘ulotlari tizimi. Sport natijalari. Sportchini tasnifi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 33 - modul. Sport musobaqalari va sportchilarni tayyorlash tizimi. 1-mavzu. Sport musobaqalari va sportchilarni tayyorlash tizimi. Sport musobaqalariga sportchini tayyorlash tizimi, sport taraqqiyotini bugungi bosqichi, sportchini tayyorlash uslublari, sportchini tayyorlash tizimida moddiy texnika ta`minoti. Sportchini ahvolini (uning mazkur ishga munosabatini) nazorat qilish haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 34 - modul. Sport trenirovkasining vositalari va metodlari 1-mavzu. Sport trenirovkasining vositalari va metodlari. Sport mashg‘ulotlarining vositalari. Jismoniy mashqlar jismoniy mashg‘ulotning asosiy vositasi sifatida. Sport mashg‘ulotlari tizimida tayyorgarlik mashqlari. Mashqlarning anotomik belgilariga ko‘ra tasnifi. Jismoniy sifatlarni rivojlantirishni ahamiyati. Mashqlarning tuzilish belgilari. Siklik turdagi mashqlar. Asiklik turdagi mashqlar. Jismoniy mashqlar texnikasi. Vaqt tavsifi. Fazoviy vaqt tavsiflari. Dinamik va ritmik tavsiflar. Sportda qo‘llaniladigan uslublar. Eshitish (tovush) ko‘rgazmali usuli. Ko‘rgazmalilik uslublari. Tezkor axborot uslublari. Harakat faoliyatiga o‘rgatish uslublari. Uslubning kamchiligi. Harakatlarni qismlarga bo‘lib o‘rgatish uslubi. O‘yin uslubi. Musobaqa uslubi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 35 - modul. Sport trenirovkasining tamoyillari 1-mavzu. Sport trenirovkasining tamoyillari. Yuksak ko‘rsatkichlarga intilish. Sportchi umumiy va maxsus tayyorgarligining birligi. Mashg‘ulot jarayonining uzluksizligi. Yuklama va dam olishning zichlangan rejimi. Mashg‘ulot talablarining asta sekin va masimal ortib borishi. Mashg‘ulot yuklamalarining to‘lqinsimon o‘zgarishi. Mashg‘ulot jarayonining siklligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. 36 - modul. Sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi 1-mavzu. Sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi Jismoniy tayyorgarlik. Texnik tayyorgarlik. Sportchini texnik tayyorlashning vazifalari, bosqichlari va asosiy uslubiyati. Sport taktikasi. Raqibsiz trenirovka qilish uslubi. Shartli raqib bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi. Sherigi bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi haqida nazariy ma`lumotlarga ega qilish. Amaliy mashg`ulotlar bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish bo‘yicha Amaliy mashg`ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: 1. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarishning nazariy asoslari. 2. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish tizimlari. 3. O’zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport qo`mitasi. 4. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarishda ishtirok etuvchi davlat idoralari. 5. O’zbekiston Respublikasi milliy olimpiya qo`mitasi. 6. Sport maktablari va markazlari faoliyatini tashkil qilish. Jismoniy madaniyat tarixi bo‘yicha Amaliy mashg`ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: 1. Qadimgi dunyo halqlarining jismoniy tarbiyasi. Qadimgi yunoniston, rim va rusda jismoniy tarbiya. 2. O‘rta asrlarda jismoniy tarbiya. 3. Buyuk gumanistlar ta`limoti. 4. Yangi va eng yangi davrlarda chet mamlakatlarda jismoniy tarbiya. 5. Ajdodlarimiz yashagan davrlarda jismoniy tarbiya. 6. Markaziy Osiyoda jismoniy tarbiyaning rivojlanishi. 7. Halqaro sport harakatining rivojlanishi va halqaro olimpiya qo‘mitasining tashkil topishi. 8. Milliy olimpiya qo‘mitasining tashkil topishi. 9. O‘zbekiston sportchilarining Osiyo, jahon va Olimpiya o‘yinlaridagi ishtiroki. 10. O‘zbekiston Respublikasida jismoniy madaniyat va sportning rivojlanishi. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha Amaliy mashg`ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: 1. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslubari. 2. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari. 3. Harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari. 4. Harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari. 5. Mehnatni ratsional tashkil etishda jismoniy tarbiyani ahamiyati. 6. Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi. 7. Ta`lim muassasalarida jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish va o‘tkazish usullari. 8. Jismoniy tarbiya darslarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari. 9. O‘quv ishlarini rejalashtirish. 10. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat. 11. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik tahlil o‘tkazish uslubi. 12. Jismoniy tarbiya darslarida xronometraj o‘tkazish uslubi. 13. Jismoniy tarbiya darslarida o‘tkazish uslubi. 14. Sport musobaqalari tizimi. 15. Sport trenirovkasining vositalari va metodlari. 16. Sport trenirovkasining tamoyillari (prinsiplari). 17. Jismoniy sifatlarni (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, egiluvchanlik, chidamlilik) tarbiyalash uchun mashqlar majmuasini tuzish metodikasi. 18. Sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif. 19. Sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari. Sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi: Maktabgacha ta`lim va boshlang‘ich ta`lim bolalari bilan musobaqalarni tashkil qilish turlari, bosqichlari. Umumta`lim maktablarida sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari asoslari. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida sport - sog‘lomlashtirish tadbirlari. Oliy o‘quv yurtlaridagi talabalar sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini o‘tkazish metodikasi. Aholi turar joylarda ommaviy sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil etish va o‘qitish metodikasi. Ulug‘ sanalariga bag‘ishlangan sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish. Sport bayramlarida harakatli o‘yinlarning o‘rni. Sport va sog‘lomlashtirish tadbirlariga tayyorlashda pedagogning roli. Amaliy mashg‘ulotlarni tashkil etish bo‘yicha kafedra professor o‘qituvchilari tomonidan ko‘rsatma va tavsiyalar ishlab chiqildi. Unda talabalar asosiy ma`ruza mavzulari bo‘yicha olgan bilim va ko‘nikmalarini amaliy mashg‘ulotlar orqali yanada boyitadilar. Shuningdek, darslik va o‘quv qullanmalar asosida talabalar bilimlarni mustahkamlashga erishish, tarqatma materialllardan foydalanish, sport maydonlarini ko‘rish ,ularni maketlarini tuzish, ilmiy maqolalar va tezislarni chop etish orqali talabalarning bilimini oshirish, mavzular bo‘yicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash va boshqalar tavsiya etiladi. Amaliy mashg‘ulotlar talablari bo‘yicha jismoniy madaniyat va sportning asosiy tushunchalari, jismoniy madaniyat tizimining umumiy printsiplari va uning amalga oshirish yo‘llari, jismoniy madaniyat vositalari, jismoniy mashqlar texnikasi, jismoniy mashqlarni turkumlarga bo‘linishi, jismoniy mashqlar mashg‘ulotlarining tuzilishi va mazmuni, qishloq joylarda jismoniy madaniyat ishlari va ularning holati, o‘quv muassasalarida jismoniy madaniyat mashg‘ulotlarini tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi, jismoniy madaniyat darsning shakllari va turlari hamda jismoniy tarbiya sport ishlarini rejalashtirishlar amaliy o‘rgatiladi. Talabalar ommaviy sport tadbirlarini tashkil qila olish ko‘nikma va malakalariga, dars mashg’uloti zichligini aniqlash, xronometraj, pulsometriya o’tkazish kabi malaka va ko’nikmalarga ega bo‘ladilar. V. Seminar mashg`ulotlar bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar Seminar mashg‘ulotlarida talabalar fan bo‘yicha mashg‘ulotlarni tashkil qilish va o‘tkazish bo‘yicha nazariy bilim, ko‘nikma hamda malakalarga ega ekanliklari aniqlanadi. Seminar mashg‘ulotlarida talabalar ma`ruza mashg‘ulotlaridagi mavzular bo‘yicha berilgan ma`lumotlarni qay darajada o‘zlashtirganligi aniqlanadi, baholanadi hamda ularni bilimlari yanada yangi pedagogik texnologiyalar asosida mustahkamlanadi. Seminar mashg`ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha 1-mavzu. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanining maqsadi hamda vazifalari. Bo‘lajak kadrlarga jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha atroflicha va chuqur kasbiy bilimlar berish. Kelajakdagi ish faoliyatlarida kasbiyamaliy ahamiyat kasb etuvchi jismoniy madaniyat bo‘yicha kasbiy bilimlar, ko‘nikma va malakalar hamda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalana olish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. Shuningdek bo‘lajak jismoniy madaniyat o‘qituvchilariga o‘quv muassasalari maktabgacha ta`lim muassasalari, umumta`lim maktab, akademik litsey hamda kasb-hunar kollej o‘quvchilarini jismoniy madaniyat mashg‘ulotlarida umumrivojlantiruvchi mashqlardan, umumiy va maxsus mashqlardan foydalanish hamda sport musobaqalari, sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish hamda sinfdan tashqari to‘garaklarni tashkil qilish kabi bilimlarini shakllanishini haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 2-mavzu. O‘zbekiston Respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi kursida uchraydigan atamalar hamda jismoniy tarbiya sifatlarini, metodlarni, printsiplarni, mazmunini, dastlabki asosiy tushunchalar: “Jismoniy tarbiya”, “Jismoniy madaniyat tizimi”, “Jismoniy madaniyat”, “Jismoniy rivojlanish”, “Jismoniy ta`lim”, “Jismoniy tayyorgarlik” “Jismoniy kamolot” “Sport” atamalarini bilishi lozim. Mamlakatimizda jismoniy madaniyat tizimi haqida, jismoniy madaniyat tizimining prinsiplariga tavsif tushunchalari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 3-mavzu. O‘zbekiston Respublikasi hukumatining jismoniy madaniyat va sport bo‘yicha qabul qilgan hujjatlarining ahamiyati. O‘zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida” gi qonuni va unda belgilangan moddalar hamda ularning mazmunini anglatish. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish haqida” gi Farmoni, “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” gi Vazirlar Mahkamasining Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoliyatini takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida” gi Farmoni, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qishloq joylardagi bolalar sporti ob`ektlarida band bo‘lgan ayol sport ustozlari mehnatini rag‘batlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘quvchi va talaba yoshlarni sportga jalb qilishga qaratilgan uzluksiz respublika sport musobaqalarini o‘tkazish to‘g‘risida” gi Qarori, “Sport inshootlari, jihozlaridan samarali foydalanish va ularni saqlash to‘g‘risida” gi namunaviy Nizom, Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekistonda jismoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish davlat dasturi Kontseptsiyasi va boshqa bir qancha jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga oid direktiv hujjatlarni o‘rni hamda ahamiyati haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 4-mavzu. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi vazifalari va shakllari. Jismoniy tarbiyaning tarixiy xususiyatlari: jismoniy tarbiyaning yuzaga kelishi va rivojlanishi sabablari: jismoniy madaniyat tizimi ma`lum ijtimoiy tashkilot sifatida. Jismoniy madaniyat nazariyasi va amaliyoti uchun davlat direkktiv hujjatlarining ahamiyati; jismoniy madaniyat tizimining maqsad va vazifalari (sog‘lomlashtirish, ta`limiy, tarbiyaviy masalalari). Jismoniy madaniyat tizimining qonun-qoidalari: sog‘lomlashtirishga yo‘naltirilganligi; shaxsning har tomonlama rivojlantirish, jismoniy tarbiyaning mehnat va harbiy amaliyot bilan bog‘liqligi printsipi. Jismoniy tarbiyadagi yo‘nalishlari: sport mashg‘ulotlari va umumiy jismoniy tayyorgarlikning etakchi vazifalari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 5-mavzu. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari. Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 6-mavzu. Jismoniy tarbiya vositalari. Jismoniy mashqlar jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi. Jismoniy mashqlar. jismoniy mashqlarning vujudga kelishi, Jismoniy mashqlarning mazmuni va shakli. Jismoniy mashqlar klassifikatsiyasi. Jismoniy mashqlarning tarixiy klassifikatsiyasi. Harakatli o‘yinlar. Sport o‘yinlari. Gimnastika va uning turlari. Turizm jismoniy tarbiya vositasi sifatida. 7-mavzu. Jismoniy tarbiya vositalari. Tabiatning sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar. Tabiatning sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar jismoniy tarbiya vositasi sifatida. Jismoniy tarbiyaning belgilovchi omillari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 8-mavzu. Jismoniy tarbiyaning didaktik tamoyillari. Qonun-qoidalarini turkumlarga ajratish: harakatlarga o‘rgatish jarayonining xususiyatlari, qonun-qoidalarining o‘zaro bog‘liqligi. “Onglilik va faollik” printsipi, “Ko‘rgazmalilik” printspi, “Muntazamlilik” printspi, “Tushunarli va individuallashtirish” printspi, “Talablarni asta sekin va tobora oshirib borish” printsplariga tavsif hamda ularni o‘quvchi-yoshlar va bolalarni o‘qitishda amalga oshirishning o‘ziga xosliklari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 9-mavzu. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari. Metodlarni tanlashga umumiy talablar: ilmiy asoslanganligi; o‘qitishni qo‘yilgan vazifalariga ularning mosligi; o‘qitish printsplariga, o‘quv materialini o‘ziga xosligiga, o‘quvchilarning shaxsiy va guruhli tayyorligiga jismoniy madaniyat o‘qituvchisining (tarbiyachining) individual xususiyatlari va imkoniyatlariga, mashg‘ulotlar sharoitlariga mos kelishi. So‘z, ko‘rgazmalilik, o‘yin, musobaqa va aylanma trenirovka metodlaridan foydalanishni ahamiyati, so‘zning mazmuniy vazifasidan foydalanish metodikasi va jismoniy tarbiyada terminologiya muammosi, so‘zning emotsional vazifasidan foydalanish metodikasi. Ko‘rgazmali qabul qilish metodlari (uning ahamiyati, turlari va ularni qo‘llash metodikasi); o‘qitishning amaliy metodlari (o‘yin, musobaqa va qat`iy tartiblashtirilgan mashqlar metodlari); turli yoshdagi guruhlarda metodlardan foydalanishning ahamiyati haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 10-mavzu. Harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari. O‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati. Boshlang‘ich tushunchalar: harakatlanish mahorati, harakatlar ko‘nikmasi, harakatlar malakasi va ko‘nikmlarining ahamiyati, ko‘nikma va malaka harakatni bajarishning turli darajalari sifatida va tushunish vazifasi sifatida; ko‘nikma va malakalarini shakllantirish. Dastlabki o‘rgatish bosqichi: xatti-harakatlar bilan tanishish: vazifalari, harakat haqida tasavvurini shakllantirish jarayonida (o‘qitish masalalarini tushunib etish, masalalar loyihasini tuzish, harakatni bajarishga urinish); o‘qitish metodlaridan foydalanish. Chuqurlashtirib o‘rgatish bosqichi: harakatlanish mahoratini yuzaga keltirish va takomillashtirish bosqichi (harakatlanish faoliyati, masalalari o‘ziga xos belgilari); o‘qitish metodlaridan foydalanish xususiyatlari; harakatlar xatolarini olidini olish va tuzatish, harakatlanish xatolarini mohiyatini tushunish, xatolarini guruhlarga ajratish, xatolar paydo bo‘lishi sabablari anglash va uning oldini olish choralari, xatolarini tuzatish usullari, harakatlar samaraliligini baholash mezoni (ahamiyatini alohida va umumiy baholash); o‘qitish printsplarini amalga oshirishning o‘ziga xosliklari. Mustahkamlash va takomillashtirish bosqichi: yuksak darajadagi harakatni bajarish mahoratini tashkil etilishi vazifalari (harakat vazifasining o‘ziga xos belgilari), o‘qitish metodidan foydalanishning xususiyatlari, takrorlashlar muammosi (oddiy takrorlash va variantli takrorlash, takrorlashlar soni, takrorlashlarni vaqt bo‘yicha taqsimlash) haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 11-mavzu. Harakat malakalarining tashkil etish qonuniyatlari. Malakaning xarakterli belgilari. Malakaning fiziologik mexanizmi. Harakat malakasini shakllari (I-II-III-fazalari). Malakaning stabillashuvi va plastikligi. Malaka shakllanishining asta - sekinligi va notekisligi turlari. Malakaning so‘nishi. Malakaning ko‘chishi (o‘tishi). Malakaning salbiy ko‘chishi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 12-mavzu. Kuch qobiliyatini tarbiyalash. Kuch qobiliyatlarining rivojlanish darajasini va namoyon bo‘lishini belgilovchi omillar. Tezlik-kuch qobiliyatlari. Portlash kuchi. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish usuliyati. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish vositalari. Mushaklarni muvofiqlash haqida tushuncha. Mushaklarning o‘zaro harakatini belgilovchi omillar. Turli mushak guruhlarining kuch qobiliyatini rivojlantirish uchun mashqlar. Kuch qobiliyatlarini rivojlantirish usullari. Kuch qobiliyati turlari va ularni rivojlantirish usullari. Portlash kuchini va mushaklarning ta`sirchanlik qobiliyatini rivojlantirish. Tezlik kuchini rivojlantirish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 13-mavzu. Tezkorlik qobiliyatini trabiyalash. Tezkorlik qobiliyati haqida tushuncha. Tezkorlik qobiliyati darajasini rivojlantirish omillari va tezlik qobiliyatlarining paydo bo‘lishi. Tezkorlik harakatini sezishni rivojlantirish. Yakka harakat tezligi va harakat chastotasiningrivojlanish usuliyati. Tezkorlik qobiliyatining paydo bo‘lishida majmuaviy shakllarning rivojlanish usuliyati. Tezlik mashqlarni bajarishda sportchining iroda va ruhiy tayyorgarligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 14-mavzu. Koordinatsion qobiliyatlar va egiluvchanlikni tarbiyalash. Egiluvchanlik haqida tushuncha. Egiluvchanlikning turlari va ulchov mezoni. Egiluvchanlikning rivojlanish darajasini aniqlovchi omllar. Egiluvchanlikni rivojlantirish usuliyatining vzifalari va vositalari. Egiluvchanlikni rivojlantirishda qo‘shimcha ta`sir qiladigan turli mashqlarning munosabati haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 15-mavzu. Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasi. Chaqqonlik jismoniy sifat ekani. Chaqqonlikni fiziologik va psixologik asoslari. Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasining asoslari. Xususiy (Chaqqonlikni nisbatan) sifatlar va ularni tarbiyalash metodikasi. Toliqish va zo‘riqishga qarshi kurashish. Tezkorlik zo‘riqishiga qarshi kurashish. Koordinasion zo‘riqishga qarshi kurashish. Muvozanatni saqlash va uni tarbiyalash metodikasi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 16-mavzu. Chidamlilikni tarbiyalash metodikasi. Chidamlilik tushunchasining ta`rifi. Charchoq va chidamlilik turlari. Chidamlilikni tarbiyalash metodikasining asoslari. Chidamlilikni tarbiyalashda yuklamalar mezoni va komponentlari. Aerob imkoniyatlarni oshirish metodikasi. Anaerob imkoniyatlarni oshirish metodikasi. Aerob va anaerob imkoniyatlarni oshirishga qaratilgan ta`sirlarni birga qo‘shish. Nafas olish va chidamlilik. Maxsus chidamlilikning ba`zi bir turlarini tarbiyalash metodikasining xususiyatlari. Yakkama yakka bahslashuv va spot o‘yinlarida chidamlilikni tarbiyalash xususiyatlari. Kuchlilik xarakteridagi mashqlarda chidamlilikni tarbiyalash haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 17-mavzu. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik nazorat: pedagogik tahlil, xronometraj, pulsometriya o‘tkazish uslubiyoti. Pedagogik tahlil o‘tkazish uslubiyati. Xronometraj o‘tkazish uslubiyati. Pulsometriya o‘tkazish uslubiyati.pedagogning darsga tayyorlanishi. Darsni tashkil qilish. Darsda qo‘llaniladigan vositalar. O‘rgatish usullarining qo‘llanilishi. Jismoniy qobiliyatlarni tarbiyalash uslubiyati. Pedagogning tarbiyaviy ishi. O‘quvchilarning xulqi. Darsni umumlashtirish va xulosa chiqarish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 18-mavzu. Sportning nazariy asoslari. Sport nazariyasi predmetining xususiyatlari. Sport faoliyati. Sport tayyorgarligi. Sport tayyorgarligi tizimi. Sport maktabi. Sport mashg‘ulotlari. Sportchini tayyorlash. Sport mashg‘ulotlari tizimi. Sport natijalari. Sportchini tasnifi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 19-mavzu. Sport musobaqalari va sportchilarni tayyorlash tizimi. Sport musobaqalariga sportchini tayyorlash tizimi, sport taraqqiyotini bugungi bosqichi, sportchini tayyorlash uslublari, sportchini tayyorlash tizimida moddiy texnika ta`minoti. Sportchini ahvolini (uning mazkur ishga munosabatini) nazorat qilish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 20-mavzu. Sport trenirovkasining vositalari va metodlari. Sport mashg‘ulotlarining vositalari. Jismoniy mashqlar jismoniy mashg‘ulotning asosiy vositasi sifatida. Sport mashg‘ulotlari tizimida tayyorgarlik mashqlari. Mashqlarning anotomik belgilariga ko‘ra tasnifi. Jismoniy sifatlarni rivojlantirishni ahamiyati. Mashqlarning tuzilish belgilari. Siklik turdagi mashqlar. Asiklik turdagi mashqlar. Jismoniy mashqlar texnikasi. Vaqt tavsifi. Fazoviy vaqt tavsiflari. Dinamik va ritmik tavsiflar. Sportda qo‘llaniladigan uslublar. Eshitish (tovush) ko‘rgazmali usuli. Ko‘rgazmalilik uslublari. Tezkor axborot uslublari. Harakat faoliyatiga o‘rgatish uslublari. Uslubning kamchiligi. Harakatlarni qismlarga bo‘lib o‘rgatish uslubi. O‘yin uslubi. Musobaqa uslubi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 21-mavzu. Sport trenirovkasining tamoyillari. Yuksak ko‘rsatkichlarga intilish. Sportchi umumiy va maxsus tayyorgarligining birligi. Mashg‘ulot jarayonining uzluksizligi. Yuklama va dam olishning zichlangan rejimi. Mashg‘ulot talablarining asta sekin va masimal ortib borishi. Mashg‘ulot yuklamalarining to‘lqinsimon o‘zgarishi. Mashg‘ulot jarayonining siklligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 22-mavzu. Sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi Jismoniy tayyorgarlik. Texnik tayyorgarlik. Sportchini texnik tayyorlashning vazifalari, bosqichlari va asosiy uslubiyati. Sport taktikasi. Raqibsiz trenirovka qilish uslubi. Shartli raqib bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi. Sherigi bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 23-mavzu. Sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif. Sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif, umumiy va maxsus tayyorgarliklarning o‘zaro nisbati. Yuklamalr dinamikasining xususiyatlari. Mikrotsikl tuzilishi. Tayyorlov davrining ikkinchi (maxsus tayyorgarlik) bosqichi. Vosita va uslublar tarkibidagi o‘zgarishlar. Yuklamalar dinamikasining xususiyatlari. Mikrotsikllar strukturasi. Shaxsiy musobaqa davri. Mashg‘ulot yo‘nalishining o‘zgarishi. Vosita va metodlar tarkibidagi o‘zgarishlar. Yuklamalar dinamikasining xususiyatlari. Mikrotsikllar strukturasi. O‘tish davri haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 24-mavzu. Sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari Sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 25-mavzu. Ta`lim muassasalarida sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish. Maktabgacha ta`lim va boshlang‘ich ta`lim bolalari bilan musobaqalarni tashkil qilish turlari, bosqichlari. Umumta`lim maktablarida sport va sog‘lomlashtirish tadbirlari asoslari. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida sport - sog‘lomlashtirish tadbirlari. Oliy o‘quv yurtlaridagi talabalar sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini o‘tkazish metodikasi. Aholi turar joylarda ommaviy sport va sog‘lomlashtirish tadbirlarini tashkil etish va o‘qitish metodikasi. Ulug‘ sanalariga bag‘ishlangan sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish. Sport bayramlarida harakatli o‘yinlarning o‘rni. sport va sog‘lomlashtirish tadbirlariga tayyorlashda pedagogning roli haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. Musobaqa faoliyatini tuzilishi. Musobaqalarni turkumlarga bo‘linishi. Musobaqa o‘tkazish usullari. Musobaqa faoliyati haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 26-mavzu. Aholining jismoniy tayyorgarligi va salomatlik darajasini belgilab beruvchi “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari. “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari O‘zbekiston aholisining jismoniy tarbiya tizimining dasturiy va me’yoriy asosi ekanligi, “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlarining maqsadi va vazifalari, “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlarining tizimi, “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari asosidagi sinovlarni tayrlash, o‘tkazish shartlari va tartibi, testlar bo‘yicha ishlarni tashkil etish, testlar bo‘yicha sinov turlarining bajarilish shartlari, “Alpomish” va “Barchinoy” ko‘p kurash turlari bo‘yicha dasturlar haqida ma’lumotlarga ega qilish. 27-mavzu. Ta`lim muassasalarida jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish va o‘tkazish usullari. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari – o‘quv ishlarining asosiy shakli sifatida. O‘qitishning vazifasining asosi hisoblangan holda har bir mashg‘ulotning ta`limiy, tarbiyaviy va sog‘lomlashtirishga yo‘nalganligini yaxlitligi. Mashg‘ulotlar vazifalarini ishlab chiqishning ahamiyati. Mashg‘ulotlarni tuzilish xususiyatlari: mashg‘ulotlar tuzilishining o‘quv muassasalarida tahsil oluvchilarning yoshlik xususiyatlariga bog‘liqligi haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. Mashg‘ulotni tashkil etish xususiyatlarini ochib berish, o‘quvchilar faoliyatini tashkil qilish usullari: frontal, uzluksiz, guruhli, individual, aylanma mashg‘ulotlari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. Maxsus va tayyorlov guruhlari bolalari bilan olib boriladigan jismoniy tarbiyaning maqsad va vazifalari. Tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlarda jismoniy madaniyat mashg‘ulotlarini tashkil etish xususiyatlari hamda o‘tkazish metodikasi, mashg‘ulotlarning tuzilishi, ularning mazmuni haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. Rejalashtirishning ahamiyati va mohiyati, rejalashtirish texnologiyasi va shaklini belgilovchi xususiyatlari, rejalashtirishning asosiy amallari, ularning ketma-ketligi. Rasmiy, umumiy dasturlarning mavjudligi, uni xususiyatlari va uni amalga oshirish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 28-mavzu. Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi. Maktabgacha ta’lim muassasalari jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari (Bolajon) dasturlariga qo‘yiladigan talablar, maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy sifatlarini tarbiyalash, ta’lim va tarbiyaning asosiy uslublari, maktabgacha shdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash vositalari, maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash shakllari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 29-mavzu. Umumiy o‘rta ta`lim tizimida jismoniy tarbiyani o‘rni va ahamiyati. Maktab o‘quv rejasi bo‘yicha umumiy jismoniy tarbiya kursi, darsning o‘ziga xos belgilari va unga qo‘yiladigan umumiy talablar, darsning mazmuni va uning tuzilishi, darsning vazifalarini aniqlash, darsda yuklamalarning me’rlash uslublari, jismoniy tarbiya darslarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari, jismoniy tarbiya darsining turlari, o‘quv kun tartibida jismoniy tarbiyaning shakllari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 30-mavzu. Sinfdan tashqari olib boriladigan jismoniy tarbiya ishlariga tavsif. Dars oldidan o‘tkaziladigan gimnastika. Jismoniy tarbiya daqiqalari. Uzaytirilgan tanaffusda o‘tkaziladigan harakatli o‘yinlar. Kun uzaytirilgan guruhlarda sport soatlari. Sport turlari bo‘yicha to‘garaklarni tashkil qilish va o‘tkazish haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. 31-mavzu. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida jismoniy tarbiya 1-2 bosqich o‘quvchilari uchun jismoniy tarbiya bo‘yicha dastur bo‘limlaridagi o‘quv materiallariga tavsif. 1-2 bosqich o‘quvchilar jismoniy tarbiyasining maqsadi va vazifalari. O‘quvchilarning darsga tayyorgarligi va darsga qo‘yiladigan talablar. Darsning pedagogik tuzilishi. Darsda o‘quvchilar faoliyatini tashkil qilish usullari. Darsda yuklamani me`yorlash uslubiyati. Kasbiy jismoniy tayyorgarlikning maqsad va vazifalari, jismoniy tarbiya darslarining me’yoriy hujjatlari haqida nazariy ma`lumotlarga ega ekanligini aniqlash va baholash. VI. Mustaqil ta`lim va mustaqil ishlar Talaba mustaqil ta’limni tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlari hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi. - darslik va o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fan boblari va mavzularini o‘rganish; - tarqatma materiallar ma`ruzalar qismini o‘zlashtirish; - maxsus adabiyotlar bo‘yicha mavzular ustida ishlash; - talabaning o‘quv, ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan fanlar bo‘limlari va mavzularini chuqur o‘rganish; - faol va muammoli o‘qitish uslubidan foydalaniladigan o‘quv mashg‘ulotlari; - masofaviy ta`lim. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish bo‘yicha Mustaqil ta`lim uchun tavsiya etiladigan mavzular: 1. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarishning nazariy asoslari. 2. O‘z - o‘zini boshqaruv tashkilotlarida jismoniy madaniyatni tashkil etish tizimlari. 3. O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari Vazirligi. 4. Jismoniy tarbiya va sportni boshqarishda ishtirok etuvchi davlat idoralari. 5. Boshqarishning jamoat tashkilotlari. 6. O‘zbekiston Respublikasi Milliy Olimpiya qo‘mitasi. 7. Sport maktablari va markazlari faoliyatini tashkil qilish. 8. Aholi turar joylarda ommaviy sog‘lomlashtirish va milliy o‘yinlarni tashkil qilish. 9. O‘z - o‘zini boshqaruv tashkilotlarida jismoniy madaniyatni tashkil etish vazifalari. 10. Jismoniy tarbiya va sportni targ‘ibot va tashviqot qilish. 11. Boshqarish usullari. 12. Boshqarishning ijtimoiy-psixologik va pedagogik yo`nalishlari. 13. Boshqarishning huquqiy asoslari. 14. Xorijiy mamlakatlarda jismoniy tarbiya va sport ishlarini boshqarish. Jismoniy madaniyat tarixi bo‘yicha Mustaqil ta`lim uchun tavsiya etiladigan mavzular: 1. Ibtidoiy jamoa tizimida jismoniy tarbiya elementlarining paydo bo‘lishi taraqqiy etilishi. 2. Onalik urug`chilik jamoasining paydo bo‘lishi. 3. Jismoniy tarbiyaning rivojlantirishda roli. 4. Ibtidoiy jamoa tizimida o‘yinlarning roli. 5. Abu Ali Ibn Sino jismoniy tarbiya haqidagi fiklari. 6. Jismoniy tarbiya bo‘yicha ilmiy tarkkiyotni rivojlanishi 7. Gretsiyada jismoniy madaniyatni rivojlanishni xususiyatlari. 8. Temur davri. 9. Qadimgi Gretsiyada jismoniy madaniyat 10. O‘zbekiston spartakiadadari va uning axamiyati. 11. O‘zbekistonda jismoniy tarbiya va sport. 12. O‘zbekiston xotin-qizlarining jismoniy tarbiyasi haqida jismoniy mulohazalar Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi bo‘yicha Mustaqil ta`lim uchun tavsiya etiladigan mavzular: 1. Jismoniy tarbiya nazariyasiga kirish. 2. Jismoniy madaniyat tushunchalari, maqsadi va vazifalari. 3. Jismoniy tarbiya vositalari. 4. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi asosiy funktsiyasi va shakllari. 5. Jismoniy madaniyat tizimining vujudga kelishi, uning tarkib topishi. 6. Jismoniy tarbiya vositalari texnikasiga tavsif. 7. Harakatga o‘rgatish jarayonining asoslari. 8. Harakatlarga o‘rgatish bosqichlarining tuzilish asoslari. 9. O‘rgatish bosqichlarining asosiy yo‘nalishi va xususiyati. 10. Harakat malakalarining tashkil topish qonuniyatlari. 11. Jismoniy tarbiyani o‘qitish printsiplari. 12. Jismoniy tarbiyani o‘qitish metodlari. 13. Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy tarbiyasi. 14. Umumiy o‘rta ta`lim maktablarida jismoniy tarbiyaning majburiy kurs ekanligi. 15. 1-4 sinflarda dars o‘tkazish uslubiyoti. 16. 5-7 sinflarda dars o‘tkazish uslubiyati. 17. 8-9 sinflarda dars o‘tkazish uslubiyati. 18. Jismoniy tarbiya darsida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish usullari. 19. Sinfdan tashqari olib boriladigan jismoniy tarbiya tadbirlariga tavsif. 20. Jismoniy tarbiya bo‘yicha maktab darslarini tahlil qilish. 21. Jismoniy tarbiyaning dastur bo‘limlari, o‘quv vaqtlari hamda o‘quv materiallarini har dars va choraklarga taqsimlash yillik o‘quv reja jadvali. 22. Jismoniy tarbiya darslarida pedagogik tahlil; xronometraj; pulsometriya o‘tkazish usuliyati. 23. Dars konspektini tuzish uslubiyati. 24. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida jismoniy tarbiya darsi. 25. Maktab o‘quvchilari jismoniy tarbiya jarayoninning zamonaviy tuzilishi. 26. Maktab o‘quvchilarining jismoniy tarbiyasida pedagogik texnologiyalar. 27. Harakat qobiliyatlarini tarbiyalash uchun jismoniy tarbiya texnologiyasi. 28. Rekerativ-sport yo‘nalishi bilan maktab o‘quvchilarining jismoniy tarbiya texnologiyasi. 29. O‘quvchilarning harakat kun tartibini shakllantirishga yo‘naltirilgan jismoniy tarbiya texnologiyasi. 30. Jismoniy tarbiya o‘qituvchisining innovatsion va pedagogik faoliyati. 31. Kuch qobiliyatini tarbiyalash. 32. Tezkorlik qobiliyatini trabiyalash. 33. Koordinatsion qobiliyatlar va egiluvchanlikni tarbiyalash. 34. Chidamlilikni tarbiyalash. 35. Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasi. 36. Sportning nazariy asoslari. 37. Sport trenirovkasini tamoyillari. 38. Sport bayramlarini va musobaqalarini tashkil qilish hamda o‘tkazish metodikasi. 39. Sport trenirovkasining vositalari va metodlari. 40. Sportchini tayyorlash tizimi. 41. Sportchini jismoniy, texnik va taktik tayyorgarligi. 42. Sport trenirovkasini davrlash faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari. 43. Musobaqa faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari 44. Sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi 45. Sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif 46. Sport formasi taraqqiyotining qonuniyatlari 47. Qishloq joylarida (o‘quv muassasalarida) bolalarni jismoniy tarbiyalash 48. Maxsus va tayyorlov guruhlari bilan jismoniy tarbiya 49. O‘zlashtirishni tekshirish 50. Sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi VII. Kurs ishi bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar Talaba kurs ishini tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlari hisobga olgan holda quyidagi shakl va usullardan foydalanish tavsiya etiladi. - kurs ishlarining tarkibiy tuzilishi quyidagicha bo‘lishi maqsadga muofiqdir ya`ni titul varag‘i, reja, kirish, asosiy qism, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati keltiriladi; - darslik va o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fan boblari va mavzularini mukammal o‘rganish; - mashqlar chizmasini chizish va mashq variantlarini ishlab chiqish hamda amaliy mashg‘ulotlarda foydalanish; - maxsus adabiyotlar bo‘yicha mavzular ustida ishlash; - talabaning o‘quv, ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan fanlar bo‘limlari va mavzularini chuqur o‘rganish; - faol va muammoli o‘qitish uslubidan foydalaniladigan o‘quv mashg‘ulotlari;
|
| |
